Η πολιτική αστάθεια της περιόδου 1946 - 49 Ο Νικόλαος Πλαστήρας Η περίοδος του Εμφυλίου Πολέμου, σφραγίστηκε εκτός των άλλων και με την πολιτική αστάθεια που επικράτησε στη χώρα, κυρίως την τριετία 1946-48, όταν ακόμη ήταν αβέβαιη η έκβαση των πολεμικών επιχειρήσεων, πολλές από τις οποίες έληγαν με νίκες των ανταρτικών δυνάμεων ή συνοδεύονταν από εντυπωσιακές επιθέσεις τους κατά μεγάλων πόλεων. Αναλυτικά οι κυβερνήσεις που γνώρισε η χώρα μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς και την άφιξη στην Αθήνα στις 18 Οκτωβρίου 1944 της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, με τη συμμετοχή και πέντε ΕΑΜιτών υπουργών, ήταν οι ακόλουθες: Ο Θεμιστοκλής Σοφούλης Μετά την-ουσιαστικά αποπομπή του από τους Αγγλους- παραίτηση του Γ. Παπανδρέου, πρωθυπουργός ορκίστηκε ο παλαίμαχος στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας, ο οποίος εξαναγκάζεται σε παραίτηση από τους Αγγλους στις 7 Απριλίου 1945 και πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο ναύαρχος Π. Βούλγαρης, που και αυτός θα παραιτηθεί στις 3 Αυγούστου 1945, λαμβάνοντας όμως εκ νέου εντολή στις 9 του ίδιου μήνα για το σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης και υποβάλλοντας και πάλι παραίτηση στις 17 Οκτωβρίου. Παραίτηση, υπέβαλε στις 25 Νοεμβρίου 1945 και ο Αντιβασιλέας, αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός.Νωρίτερα, στις 22 Νοεμβρίου, σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση υπό το Θεμιστοκλή Σοφούλη. Ο Γεώργιος Καφαντάρης Στις 9 Μαρτίου 1946, παραιτείται ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γεώργιος Καφαντάρης και 11 υπουργοί, μετά την άρνηση του Σοφούλη για αναβολή των εκλογών. Οι πρώτες μετά την Απελευθέρωση εκλογές, που θα διεξαχθούν στις 31 Μαρτίου 1946, θα μετατραπούν σε παρωδία εκλογών, από τις οποίες νικητής θα εξέλθει το Λαϊκό Κόμμα, λαμβάνοντας το 54,5% των ψήφων. Ο Παναγιώτης Πουλίτσας Ομως στις 4 Απριλίου, θα σχηματισθεί κυβέρνηση κοινής αποδοχής με πρωθυπουργό τον πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας Παναγιώτη Πουλίτσα, ο οποίος θα παραιτηθεί μετά από 15 μέρες και στη θέση του πρωθυπουργός θα αναλάβει ο Κων. Τσαλδάρης. Μετά το δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946 επανέρχεται στις 28 του ίδιου μήνα ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και λίγες μέρες μετά, στις 2 Οκτωβρίου, ανασχηματίζεται η κυβέρνηση Τσαλδάρη και στις 24 Οκτωβρίου εισέρχεται στην κυβέρνηση ως υπουργός Εργασίας ο νεαρός Σερραίος πολιτικός Κων. Καραμανλής. Το φθινόπωρο του 1946 προετοιμάζεται "αλλαγή φρουράς" στη συμμαχική βοήθεια προς την Ελλάδα και στη θέση της Αγγλίας, που αντιμετώπιζε βαθιά οικονομική κρίση, ανέλαβαν οι ΗΠΑ, που δήλωναν ότι θεωρούν την Ελλάδα "ζωτικόν χώρον διά την ασφάλειάν των". Ο Δημήτριος Μάξιμος Μετά και από σχετικές πιέσεις του αμερικανικού παράγοντα, που θεωρούσε ότι για την επιτυχή αντιμετώπιση των ανταρτών, χρειάζονταν συσπείρωση και όχι πολυδιάσπαση του αστικού πολιτικού κόσμου της χώρας, στις 27 Ιανουαρίου 1947 παραιτήθηκε η κυβέρνηση Τσαλδάρη και ορκίστηκε κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών κομμάτων της τότε Βουλής. Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο τραπεζίτης Δημήτριος Μάξιμος, με αντιπροέδρους τους Κ. Τσαλδάρη και Σ. Βενιζέλο. Ο Γ. Παπανδρέου ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, ο Στ. Γονατάς το Δημοσίων Εργων, ο Π. Κανελλόπουλος το Ναυτικών και ο Ν. Ζέρβας το Δημοσίας Τάξεως. Ηταν η λεγόμενη "επτακέφαλος κυβέρνηση". Στις 15 Φεβρουαρίου 1947 ο υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, Μπέβιν, ανακοίνωσε την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα και στις 12 Μαρτίου, ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρυ Τρούμαν εξήγγειλε το περίφημο "δόγμα" του. Στο μεταξύ, τον Απρίλιο του 1947 πέθανε ο βασιλιάς Γεώργιος Β` και ανέβηκε στο θρόνο ο αδελφός του Παύλος, σύζυγος της Γερμανίδας Φρειδερίκης. Ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης Οι Αμερικανοί, που ήταν δυσαρεστημένοι από την αποτυχία των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων του κυβερνητικού στρατού εναντίον του ΔΣΕ, προσανατολίζονται στο σχηματισμό διευρυμένης κυβέρνησης, με τη συμμετοχή και του Θ. Σοφούλη, αρχηγού του κόμματος των Φιλελευθέρων. Στις 23 Αυγούστου παραιτείται ο πρωθυπουργός Μάξιμος και στις 31 Αυγούστου ο Κ. Τσαλδάρης σχηματίζει κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος. Όμως η κυβέρνηση αυτή θα είναι βραχύβια, θα παραιτηθεί λίγες μέρες αργότερα και στις 7 Σεπτεμβρίου 1947, ορκίζεται συμμαχική κυβέρνηση, που την αποτελούσαν 10 Φιλελεύθεροι και 14 Λαϊκοί υπουργοί, με πρωθυπουργό τον Θ. Σοφούλη και αντιπρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών τον Κ. Τσαλδάρη. Στις 24 Δεκεμβρίου 1947 ο ραδιοφωνικός σταθμός του ΔΣΕ ανήγγειλε το σχηματισμό της "Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης", από ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και με πρόεδρο, τον τότε αρχηγό του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη. Η άμεση απάντηση της κυβέρνησης Σοφούλη - Τσαλδάρη στο σχηματισμό της ΠΔΚ. ήταν να θέσει στις 8 Ιανουαρίου 1948 και τυπικά εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την "Εθνική Αλληλεγγύη" με βάση το νόμο 509/47 "Περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος". Ο Τζορτζ Μάρσαλ Υστερα από το "δόγμα Τρούμαν", που συνοδεύτηκε και από το "Σχέδιο Μάρσαλ",το οποίο εξαγγέλθηκε στα τέλη του 1947, άρχισε ο εντατικός εξοπλισμός του στρατού από τις ΗΠΑ, με σύγχρονα όπλα, αεροπλάνα, τανκς και άλλο υλικό. Ουσιαστικό ρόλο στη διοίκηση των εθνικών στρατιωτικών δυνάμεων, είχε ο στρατηγός Βαν Φλιτ, που έφτασε στην Ελλάδα το Φεβρουάριο του 1948, ως επικεφαλής της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στρατηγός Μάρσαλ, που έφτασε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1948, αξίωσε το σχηματισμό ευρείας αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης απ' όλα τα κόμματα, για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του ΔΣΕ. Υπό το βάρος και των στρατιωτικών αποτυχιών στο Βίτσι, η κυβέρνηση παραιτήθηκε και στις 12 Νοεμβρίου ορκίστηκε νέα, υπό τον Θ. Σοφούλη και πάλι, χωρίς τη συμμετοχή όμως των Παπανδρέου, Βενιζέλου και Κανελλόπουλου. Στις 19 Ιανουαρίου 1948, ο 89ετής Θ. Σοφούλης, μόλις ανέρρωσε από πνευμονικό οίδημα, σχημάτισε νέα κυβέρνηση, αφού στο μεταξύ ξεπεράστηκαν οι αντιρρήσεις ορισμένων πολιτικών αρχηγών. Ο Αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος Στη νέα κυβέρνηση Σοφούλη πήραν μέρος, εκτός του Κ. Τσαλδάρη, και οι Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου και Π. Κανελόπουλος. Επίσης, οι Σπύρος Μαρκεζίνης, Κ. Καραμανλής, Στ. Στεφανόπουλος, Κ. Τσάτσος, Ευάγ. Αβέρωφ και άλλοι πολιτικοί παράγοντες. Αρχιστράτηγος των Ενόπλων Δυνάμεων διορίστηκε ο Αλέξανδρος Παπάγος, που του ανέθεσαν την αποφασιστική αναμέτρηση με το ΔΣΕ και την οριστική συντριβή του. Ο Σοφοκλής Βενιζέλος Όμως στις 28 Ιουνίου 1949 πέθανε ο πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης και τον διαδέχθηκε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλέξανδρος Διομήδης. Η κυβέρνηση Διομήδη, θα καταρρεύσει στις 6 Ιανουαρίου 1950, όταν θα αποκαλυφθεί σκάνδαλο με πρωταγωνιστή τον υπουργό Μεταφορών Χατζηπάνο. Τότε, ο βασιλιάς θα αναθέσει το σχηματισμό κυβέρνησης στον Τζον Θεοτόκη και στις πρώτες μετά τον τερματισμό του Εμφυλίου Πολέμου εκλογές, που διεξήχθησαν στις 6 Μαρτίου 1950, θα σχηματισθεί κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Η κυβερνητική αστάθεια, θα διαρκέσει για πολύ μεγάλο ακόμη διάστημα και η Ελλάδα θα αρχίσει να αποκτά σταθερές κυβερνήσεις μόνο μετά τον Οκτώβριο του 1955, όταν την πρωθυπουργία αναλαμβάνει, ύστερα από το θάνατο του Παπάγου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Οι τρεις μεγάλες πολιτικές δολοφονίες Τα διδάγματα του Εμφυλίου   |   Τα θύματα και το μέγεθος των καταστροφών Χρονικό των γεγονότων του Εμφυλίου   |   Ο ρόλος των ξένων Η πολιτική αστάθεια της περιόδου 1946 - 49   |   Οι τρεις μεγάλες πολιτικές δολοφονίες Ο κανονιοβολισμός της Θεσσαλονίκης   |   Το σχέδιο "Πυρσός"