Athens News Agency: News in Greek, 08-11-24

Athens News Agency: News in Elot928 Greek Directory - Previous Article - Next Article

From: The Athens News Agency at <http://www.ana.gr/>

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

[01] Συνέντευξη με έναν ζωγράφο

[01] Συνέντευξη με έναν ζωγράφο

Από την τέχνη του αρχέτυπου ίσαμε την άλλη, τη «σμιλεμένη», τη διαρκώς διαμορφούμενη από τις ανησυχίες και αναζητήσεις των καιρών, γύρω από τον πυρήνα πλάθονται και αναπλάθονται διαφορετικές τεχνικές έκφρασης και δημιουργίας. Ένα αέναο πεδίο δημιουργίας είναι η τέχνη. Αρκεί να υπάρχει ζωή.

Ως οργανική διαχρονική αξία, η τέχνη, ανά τους αιώνες, συντηρείται, καλλιεργείται και ανθεί μέσα από τη ζωή κι όπου δεν υπάρχει ζωή, δεν υπάρχει παρά μόνον σκότος και ζόφος. Γιατί ποιος θα ήταν ο στόχος της τέχνης, αν δεν υπήρχαν «πράγματα» για να αποτυπώσεις την «εσωτερική τους σημασία», πώς θα υπήρχε «όνειρο» για να βυθιστείς στην έμπνευσή του;

Η συζήτηση με ένα καλλιτέχνη, είναι φυγή. Είναι ταξίδι στα μύχια του μυαλού και της ψυχής. Είναι περιπέτεια αυτογνωσίας. Πόσο μάλλον, όταν ο καλλιτέχνης αυτός είναι ο επιτυχημένος ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, ο παθιασμένος Έλληνας, που «μισεί την Ελλάδα του παρόντος»?

Ο Θόδωρος Μανωλίδης, «πακετάρει» αυτή την εποχή. Το επιβλητικό διαμέρισμα των τελευταίων δέκα χρόνων της ζωής του, στον τελευταίο όροφο μιας πολυκατοικίας επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας, απογυμνώνεται μέρα με τη μέρα. Ετοιμάζει τα πράγματά του για να φύγει από την Ελλάδα, αφού, όπως λέει, δεν έχει πλέον έρεισμα δημιουργίας εδώ.

Ο διάσημος ζωγράφος που «σύστησε» με τον δικό του μοναδικό τρόπο την αρχαία και βυζαντινή Ελλάδα στη σύγχρονη αλλοδαπή, εξομολογείται στο ΑΠΕ πως η πατρίδα του, «έτσι όπως κατάντησε» του περιχαρακώνει το μυαλό, τη φαντασία, την έμπνευση για δημιουργία.

Περιγράφει την Ελλάδα τού σήμερα με τα μελανότερα χρώματα:

«Το πνεύμα μας είναι σε ύπνωση. Οι ηγεσίες είναι σαθρές, η αλητεία έχει μεταφερθεί στην πολιτική, στη δικαιοσύνη, ζούμε σε έναν βάρβαρο τόπο, γεμάτο συμπλέγματα, γεμάτο κακότητα. Μισούμε τα ζώα, μισούμε τη φύση. Ο νεοέλληνας έχει λησμονήσει τη δύναμη της ψυχής του. Έχει τη σκέψη, τη ζωή, τη ζωτικότητα του δημοσίου υπαλλήλου. Ο εγκέφαλός του έχει διογκωθεί προς μια κατεύθυνση. Πώς θα βγάλει λεφτά. Η τέχνη πλήττεται βαθύτατα. Πού είναι το θέατρο; Πας στην Επίδαυρο για να απολαύσεις μια αρχαία τραγωδία και δεν αντέχεις ούτε ως το διάλειμμα. Δεν έχουν εσωτερικό κόσμο. Παίζουν χωρίς ψυχή, χωρίς πάθος. Πού είναι η ποίηση; Το ένα Νόμπελ μετά το άλλο μάς ήρθαν και σήμερα; Όλα αυτά είναι οι μούσες. Είναι ο χώρος της ψυχής μας. Πού είναι η ψυχή μας; Όταν η τέχνη δεν μπορεί να σού προκαλέσει ρίγη, δεν είναι τέχνη. Λείπει το πάθος, λείπει η απογείωση. Μέσα στο κεφάλι μας είναι όλα. Ακόμα και η σεξουαλική πράξη, απογυμνωμένη από πάθος, είναι αφόρητα ανιαρή. Η τρέλα μας την κάνει ενδιαφέρουσα».

Στο εισαγωγικό σημείωμα του εντυπωσιακού λευκώματος για τη δουλειά του Θόδωρου Μανωλίδη, το οποίο κυκλοφόρησε ευρέως σε όλο τον κόσμο, η ιστορικός τέχνης Αθηνά Σχινά, περιγράφει το έργο του καλλιτέχνη ως «διάλογο μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, με σύμβολα και αλληγορίες, με μύθους και καθημερινότητες, με μνήμες και αινίγματα του σήμερα, που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο στο ταξίδι του μέσα στο χρόνο».

Τα έργα του Μανωλίδη αξιοποιούν τα διαχρονικά «όπλα» της αρχαιότητας και του Βυζαντίου για να αναδείξουν τον προβληματισμό του σημερινού ανθρώπου.

-Περιγράφετε μια ζοφερή Ελλάδα, αλλά εμπνέεστε από αυτήν?

«Εμπνέομαι από το αρχετυπικό ελληνικό πνεύμα, το όραμα, το πάθος. Αυτός ο τόπος παρήγαγε εκπληκτικούς Έλληνες, που έζησαν και εργάστηκαν για την Ελλάδα μακριά από αυτήν. Κι όσοι επιχείρησαν να κάνουν κάτι γι αυτήν από εδώ, κλαδεύτηκαν. Σας θυμίζω τι έγινε με τον Τσαρούχη και τον Ιόλα? Τον πρώτο, τον βγάλανε, στα 80 του, κλεπταποδόχο. Όσο για τον δεύτερο, έφερε μαζί του στην Ελλάδα τα πιο χαρακτηριστικά έργα του 20ου αι., τα έργα «κλειδιά», με τη σκέψη ότι εφόσον ο αυριανός μελετητής αυτού του αιώνα ήθελε να γνωρίσει αυτά τα έργα, θα ήταν υποχρεωμένος να έρθει στην Αθήνα, στην Ελλάδα, για να τα μελετήσει. Και πώς κατέληξε αυτή η περίφημη συλλογή; Ένα μεγάλο τμήμα της στο Πομπιντού, όπου πριν από λίγα χρόνια γράφανε «από τη συλλογή του Αλέξανδρου Ιόλα» και σήμερα δεν υπάρχει ούτε αυτό, ένα άλλο κομμάτι της συλλογής σε κάποιο Μουσείο στη Βερόνα και άλλα έργα, διάσπαρτα εδώ κι εκεί».

-Τελικά, η τέχνη απαιτεί ή προϋποθέτει ενεργοποίηση ψυχής;

«Η τέχνη είναι ψυχή. Είναι ζωή. Είναι το νόημα της ζωής. Είναι η πεμπτουσία της. Πάρτε τη θρησκεία. Απογυμνώστε την από τη ζωγραφική, το άκουσμα. Τι μένει; Μια θεωρία, ένας λόγος, μια ιδέα».

-Αντιλαμβάνομαι ότι ο καλλιτέχνης, για να δημιουργήσει, θα πρέπει να έχει έρεισμα στον περιβάλλοντα χώρο. Υπάρχει όμως και αμφίδρομη ισχύς σε αυτό; Δηλαδή, ο καλλιτέχνης με το προσωπικό του «όνειρο», μπορεί να δημιουργήσει έρεισμα;

«Μπορεί, αλλά πρέπει να βοηθά και η κατάσταση γύρω. Ο καλλιτέχνης μπορεί να λειτουργεί στο όνειρό του, αλλά ερεθίζεται από το περιβάλλον του. Για παράδειγμα, δεν μπορείς να επιδιώξεις να δημιουργήσεις έρεισμα σε μια χώρα που μαστίζεται από μύρια κακά. Είναι γελοίο, αλλά σε διάφορες περιόδους ανά τους αιώνες? Ας πούμε, ο Ρομαντισμός ήταν μια θεσπέσια εποχή, κατά την οποία η τέχνη προηγείτο και της πολιτικής και της οικονομίας. Δημιουργούσε διαστάσεις κι μέσα από κει προήγαγε πράγματα. Η εποχή, ο περιβάλλων χώρος, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι έρεισμα για τη δημιουργία καλλιτεχνικού ερείσματος. Ο Μίκης Θεοδωράκης πήρε από τον Επιτάφιο, από το Άξιον Εστί και έφτιαξε αριστουργήματα στην τέχνη του. Δεν θέλει πολύ για να πυροδοτηθεί, αλλά θέλει κάτι. Αυτό το κάτι που θα αναφλέξει την ψυχή σου».

-Κατόπιν τούτων, η ζωγραφική, η κάθε τέχνη, ακούγεται σαν κάτι το αυτοτροφοδοτούμενο? σαν τέχνη που απευθύνεται στον ίδιο τον καλλιτέχνη?

«Δεν συμφωνώ. Λειτουργεί απλώς μέσω του καλλιτέχνη. Δείτε την τέχνη μέσα στα αρχέτυπά της. Ο Φειδίας, πριν ξεκινήσει το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, αντιλαμβανόμενος ότι επρόκειτο να δημιουργήσει κάτι το οποίο ήταν πέραν των φυσικών δυνατοτήτων του, νήστεψε για 40 ημέρες. Για να πετύχει έτσι, κάθαρση εσωτερική και εξωτερική και να καταφέρει να δεχθεί τα κύματα, μέσα στα οποία βρίσκεται ο χώρος του Θεού, και τις ενέργειες, που διατηρούν την ευταξία του κόσμου? Γι αυτό λέω, λοιπόν, πρέπει να ενεργοποιηθούν ψυχές, πρέπει να ορθωθούν κορμιά».

-Έπονται νέες γενιές, όμως?

«Οι νέοι, δυστυχώς, τα αγνοούν αυτά. Κάποτε είπα στο δάσκαλο του γιου μου, "έτσι όπως διδάσκετε την ιστορία, πώς θα καλλιεργηθούν τα παιδιά; Πώς θα ανοίξουν διάλογο; Αύριο, θα ανέβουν στην Ακρόπολη και θα είναι γι αυτά ένα μάτσο πέτρες. Τι επικοινωνία θα έχουν; Πώς θα μάθουν να υπερασπίζονται;" Πρέπει, λοιπόν, να καλλιεργούμε μέσα μας την ενέργεια, την ένταση της ψυχής».

-Ωραία, λοιπόν. Κι όταν «φουσκώνει» κανείς από την ένταση μέσα του, αναζητεί τρόπους να τη διοχετεύσει. Για σας η ζωγραφική, η γλυπτική, η μουσική είναι σωτήριες, δημιουργικές έξοδοι της εσωτερικής σας έντασης. Δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα να εκτονωθούν αντίστοιχα.

«Όταν νοιώθεις την ένταση, βρίσκεις τρόπο να τη διοχετεύσεις. Δεν γίνεται να μη βρεις. Εντάξει, δεν είναι η ζωγραφική, δεν είναι η μουσική, κάπου αλλού θα το βγάλεις. Θα γράψεις, θα τραγουδήσεις. Αυτό είναι το ταλέντο. Αυτό είναι η ανάγκη. Δεν είναι επάγγελμα αυτό. Βέβαια, με τα χρόνια βιοπορίζεσαι. Έτσι είναι. Με καλάμια δεν φτιάχνεις Παρθενώνες. Το χρήμα είναι εργαλείο, αλλά όχι αυτοσκοπός».

Στα έργα του Θ. Μανωλίδη απεικονίζεται η αιώνια διαμάχη του καλού με το κακό, η αγωνιώδης νομοτελειακή ισορροπία. Επτά χρονών «διαγνώσθηκε» το ταλέντο του και στις δεκαετίες που πέρασαν μέσα από τη σπουδή του στον Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, πλάι στο Μόραλη, την ατομική κοπιώδη αναζήτηση στους δαιδάλους του αρχαιοελληνικού φωτεινού πνεύματος και τις εκατοντάδες εκθέσεις σε αίθουσες τέχνης ανά τον κόσμο, κατέληξε σε ένα αδιαπραγμάτευτο: Όλα είναι σοφία των φυσικών νόμων.

-Η τέχνη διέπεται από νόμους;

«Διέπετο. Κάποτε. Σήμερα είναι χρηματιστηριακό προϊόν. Ευνουχίστηκε. Δεν εκφράζει τίποτε. Κάποτε ήταν το πιο επικίνδυνο κομμάτι της ζωής. Προκαλούσε επαναστάσεις. Γι αυτό έφτιαξαν οι Ζάππες το Ζάππειο. Για να περνούν μέσα από την τέχνη τις τεκμηριώσεις της εποχής».

-Παρουσιάζετε την Ελλάδα, ως χώρα απολύτως αποστεωμένη από την ουσία της. Μοιράσατε τη ζωή σας σε Ευρώπη και Αμερική. Αποφασίσατε πριν δέκα χρόνια να επιστρέψετε στην Ελλάδα και τώρα, ετοιμάζεστε να την αφήσετε πάλι. Αν μείνετε, θα έχετε τουλάχιστον, οπτικά ερεθίσματα. Μνημεία, φως διαυγές?

«Ναι. Αλλά δε μού φτάνουν. Και στο Μονακό, όπου θα μετακομίσω, υπάρχει πολύ Ελλάδα. Αποικία των Φωκαέων είναι. Μνημεία, Ελλάδα πολύ. Θέλω να εξακολουθήσω να δουλεύω για την Ελλάδα, αλλά δεν μπορώ εδώ. Θα το κάνω από έξω, όπως πολλοί άλλοι Έλληνες. Αν θέλεις να κάνεις κάτι, βρίσκεις τον τρόπο και τον τόπο. Εδώ, θα το κάνεις από αλτρουισμό. Πιάσαμε πάτο και χρειάζεται ένας Λόρδος Βύρων. Να έρθει, να κάνει πράγματα για την Ελλάδα και να φύγει. Έτσι, χωρίς πώς, χωρίς γιατί, χωρίς αντάλλαγμα. Αν ήξερα τι θα συναντήσω, δεν θα επέστρεφα ποτέ. Δεν θα έφτιαχνα ούτε καλύβα εδώ. Είναι επικίνδυνη χώρα, αλλά είναι η Μέκκα».

Athens News Agency: News in Elot928 Greek Directory - Previous Article - Next Article