(Συμβολή της Ελλάδος στη Διακυβερνητική διάσκεψη του 1996)
Δ. Η Ανάπτυξη και Μεταρρύθμιση των Θεσμών
28. Η ανάγκη ανάπτυξης και μεταρρύθμισης του θεσμικού συστήματος της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης προκειμένου να καταστεί περισσότερο δημοκρατικό, αποτελεσματικό και διαφανές και ταυτόχρονα ικανό να αντιμετωπίσει την πρόκληση της νέας διεύρυνσης είναι επιτακτική. Με προοπτική ανάπτυξης της Πολιτικής ΄Ενωσης, στόχος μας θα πρέπει να είναι να εφοδιάσουμε την ΕΕ με θεσμούς διαφανείς, δημοκρατικά δομημένους και νομιμοποιημένους, ικανούς να λαμβάνουν αποφάσεις και να επιλύουν προβλήματα με αποτελεσματικό τρόπο.
Οι Βασικές Αρχές:
29. Η ανάπτυξη και προσαρμογή του θεσμικού συστήματος θα πρέπει να στηρίζεται σε ορισμένες βασικές αρχές όπως:
(i) της θεσμικής ενότητας και ισότητας των χωρών-μελών που συμμετέχουν σ΄αυτό.
(ii) της διατήρησης της βασικής θεσμικής ισορροπίας όπως έχει διαμορφωθεί από τις Συνθήκες και την ιστορική εμπειρία.
(iii) του σεβασμού του «θεσμικού και πολιτικού κεκτημένου» της ΕΕ.
30. Ο σεβασμός της θεσμικής ενότητας και ισότητας επιβάλλει μεταξύ άλλων, την αποφυγή θεσμοποίησης μορφών «διαφοροποιημένης ή ευέλικτης» ολοκλήρωσης που με οποιαδήποτε μορφή ή κάλυμμα θα εισάγει μόνιμες διακρίσεις ανάμεσα στις χώρες-μέλη και θα ανατρέπει βασικές αρχές για την θεσμική ισότητα. Η Ελλάδα αντιτίθεται στην θέσπιση ρυθμίσεων που θα είχαν ως αποτέλεσμα τον κερματισμό της ενοποιητικής διαδικασίας. Οι έννοιες της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης, της ευέλικτης ολοκλήρωσης, της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων ή της «Ευρώπης του σκληρού πυρήνα» απορρίπτονται από την Ελλάδα. Οι έννοιες αυτές είναι επικίνδυνες στον βαθμό που μπορούν να οδηγήσουν σε νέες μορφές διαίρεσης και ανταγωνισμών στον ευρωπαϊκό χώρο.
31. Η Ελλάδα πιστεύει ότι η μέθοδος «των προσωρινών μεταβατικών ρυθμίσεων» που προβλέπεται στη Συνθήκη και έχει δοκιμαστεί επιτυχώς συνιστά την απάντηση στα προβλήματα της εμβάθυνσης της ενοποίησης και της διεύρυνσης. Είναι η μέθοδος που διασφαλίζει την ενότητα στόχων, την θεσμική ενότητα και τελικά συμβάλλει στη συνοχή και συνεκτικότητα του χώρου της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, χωρίς να παρεμποδίζει την πρόοδο της ενοποίησης.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
32. Η Ελλάδα πιστεύει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως το εκλεγμένο αντιπροσωπευτικό σώμα της ΄Ενωσης θα πρέπει βαθμιαία να αναλάβει τις νομοθετικές λειτουργίες που συνδέονται με τον ρόλο του. Στη βάση αυτή θα πρέπει να εξεταστεί η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Κοινοβουλίου.
33. Ειδικότερα και με στόχο την βελτίωση της αποτελεσματικότητας, διαφάνειαςκαι δημοκρατικότητας της ΕΕ προτείνεται:
(i) ο περιορισμός των νομοθετικών διαδικασιών σε τρεις: σύμφωνη γνώμη, συναπόφαση, διαβούλευση. Η σύμφωνη γνώμη θα πρέπει να χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις που το Συμβούλιο αποφασίζει με ομοφωνία για την τροποποίηση των Συνθηκών, την ένταξη και την σύνδεση χωρών-μελών στην ΕΕ, τους ίδιους πόρους και την εφαρμογή του άρθρου 235 της Συνθήκης. Η διαδικασία συναπόφασης θα πρέπει να καλύπτει το σύνολο των περιπτώσεων νομοθετικού περιεχομένου για τις οποίες το Συμβούλιο αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία. Ταυτόχρονα θα πρέπει να απλουστευτεί η διαδικασία συναπόφασης με την κατάργηση της «τρίτης ανάγνωσης».
(ii) Η απλούστευση της διαδικασίας υιοθέτησης του προϋπολογισμού της ΕΕ.
(iii) Η παραχόρηση στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της δυνατότητας να εκλέγει τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από κατάλογο υποψηφίων που θα υποβάλει σ΄αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
(iv) Η ενίσχυση των εξουσιών του Κοινοβουλίου για τον έλεγχο των εκτελεστικών θεσμών της ΕΕ.
(v) Η δυνατότητα παρουσίας, με την ιδιότητα του παρατηρητή, στις διακυβερνητικές διασκέψεις αναθεώρησης των συνθηκών.
34. Η Ελλάς είναι πρόθυμη να εξετάσει προτάσεις σχετικά με τη θέσπιση ενιαίας εκλογικής διαδικασίας για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
35. Σε ό,τι αφορά στον αριθμό των μελών του Κοινοβουλίου η Ελλάς πιστεύει ότι ο ανώτατος αριθμός που θα καθοριστεί θα πρέπει να επιτρέπει την ικανοποιητική εκπροσώπηση όλων των πολιτικών δυνάμεων στο σώμα.
Εθνικά Κοινοβούλια
36. Η Ελλάδα υποστηρίζει την ουσιαστική ενίσχυση του ρόλου των εθνικών κοινοβουλίων στην ενοποιητική διαδικασία. Αυτό θα συμβάλει στην διεύρυνση των νομιμοποιητικών βάσεων της ΄Ενωσης και θα την φέρει πλησιέστερα στον Ευρωπαίο πολίτη. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να διευρυνθούν οι επαφές μεταξύ εθνικών κοινοβουλίων και Ευρωπαϊκών θεσμών, περιλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής. Η τελευταία θα πρέπει να θεσπίσει διαδικασία έγκαιρης υποβολής σχεδίων νομοθετικών πράξεων και πληροφοριών στα εθνικά κοινοβούλια. Θα πρέπει επίσης να αυξηθούν οι δυνατότητες συνεργασίας των επιτροπών των εθνικών κοινοβουλίων και των αντίστοιχων επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ακόμη μέλος της Επιτροπής θα πρέπει να εμφανίζεται ενώπιον των εθνικών κοινοβουλίων για να παρουσιάζει την πολιτική της ΕΕ και να ανταλλάσσει απόψεις. Η Ελλάδα δεν θεωρεί ωστόσο σκόπιμη ή αναγκαία τη δημιουργία νέων οργάνων για την στενότερη συνεργασία εθνικών κοινοβουλίων και Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
37. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνιστά βασικό συστατικό του θεσμικού οικοδομήματος της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Επομένως οι εξουσίες της Επιτροπής (μονοπώλιο νομοθετικής πρωτοβουλίας, θεματοφύλακας συνθηκών, εκτελεστικές αρμοδιότητες) θα πρέπει να διατηρηθούν ενώ ο ρόλος της στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της συνεργασίας στους τομείς της δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων θα πρέπει να διευρυνθεί.
38. ΄Οπως ήδη αναφέρθηκε, η Ελλάδα υποστηρίζει την εκλογή του Προέδρου της Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με βάση κατάλογο υποψηφίων που θα υποβάλλεται σ΄αυτό από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο εκλεγόμενος Πρόεδρος θα πρέπει να έχει ευρύτερες εξουσίες στην επιλογή των μελών από κατάλογο που θα του υποβάλλουν τα Κράτη-Μέλη και στην οργάνωση των εργασιών της Επιτροπής.
39. Η Ελλάδα υποστηρίζει την μείωση του αριθμού των μελών της Επιτροπής σε αριθμό ίσο με αυτόν του αριθμού των χωρών-μελών, δηλαδή με το δικαίωμα κάθε κράτους-μέλους να ορίζει μέλος στην Επιτροπή. Αντιτίθεται ωστόσο σθεναρά σε μείωση των μελών σε αριθμό χαμηλότερο από τον αριθμό των χωρών-μελών. Στις σημερινές συνθήκες, μία τέτοια εξέλιξη θα υπονόμευε το κύρος, τη νομιμοποίηση και την αποδοχή της Επιτροπής. ΄Αλλωστε η εμπειρία από το μέγεθος των εθνικών κυβερνήσεων δείχνει ότι και η μελλοντική Επιτροπή των 27 μελών δεν θα έχει ιδιαίτερα προβλήματα στη λειτουργία της. Αυτονόητο είναι ότι καμία διάκριση μεταξύ χωρών-μελών δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή σε ό,τι αφορά στην κατανομή αρμοδιοτήτων στην Επιτροπή.
40. Για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και διαφάνειας στη λειτουργία της Επιτροπής η Ελλάδα υποστηρίζει την απλοποίηση της «διαδικασίας της επιτροπολογίας» με τον περιορισμό του αριθμού των σχετικών διαδικασιών και επιτροπών.
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
41. Ο κεντρικός πολιτικός ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμος και θα πρέπει να διατηρηθεί. Η Ελλάδα δεν θεωρεί ωστόσο ότι θα πρέπει να προστεθούν νέες εξουσίες ή λειτουργίες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Συμβούλιο Υπουργών
42. Το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης αποτελεί ως γνωστόν τον κύριο θεσμό διαμόρφωσης πολιτικής και λήψης αποφάσεων στα πλαίσια της ΄Ενωσης. Η νέα διεύρυνση επιβάλλει ορισμένες τροποποιήσεις προκειμένου το όργανο αυτό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στο ρόλο του. Οι τροποποιήσεις αυτές θα πρέπει ωστόσο να λαμβάνουν υπόψη τις βασικές αρχές για τη θεσμική ισότητα των χωρών-μελών.
43. Η Ελλάδα πιστεύει ότι η οργάνωση και διεξαγωγή των εργασιών του Συμβουλίου μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά με την ουσιαστική ενίσχυση του ρόλου της Γραμματείας του Συμβουλίου καθώς και της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων (Coreper).
44. Η επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας θα πρέπει να συνοδευτεί από την παράλληλη επέκταση της διαδικασίας συναπόφασης, στην οποία συμμετέχει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα πρέπει, όμως, να διατηρηθεί η Ομοφωνία στο σύνολο των θεμάτων που αναφέρονται σε ζητήματα ζωτικής εθνικής σημασίας, στο δίκαιο των Συνθηκών, στα συνταγματικής φύσης θέματα που αναφέρονται στην σύνθεση των οργάνων κ.λπ. (γλωσσικό καθεστώς, τοποθέτηση μελών της Επιτροπής, αναθεώρηση συνθηκών κ.λπ.), των άρθρων για την ένταξη και σύνδεση χωρών με την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και το άρθρο 235 της Συνθήκης.
45. Η Ελλάδα πιστεύει ότι η σημερινή σταθμισμένη κατανομή των ψήφων στο Συμβούλιο και οι κανόνες σχηματισμού της ειδικής πλειοψηφίας μπορούν, τεχνικώς προσαρμοζόμενοι, να εφαρμοστούν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα και στην διευρυμένη Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Το σημερινό σύστημα κατανομής των ψήφων διασφαλίζει την λεπτή ισορροπία ανάμεσα στις πληθυσμιακά μικρές και μεγάλες χώρες της ΄Ενωσης και θα πρέπει συνεπώς να διατηρηθεί.
Η έννοια της Δημοκρατίας στο υπερεθνικό-ενωσιακό επίπεδο περιλαμβάνει μια νέα διάσταση που συγκαθορίζει το νοηματικό της περιεχόμενο και αυτή είναι ο σεβασμός και η ανάπτυξη της εθνικής-πολιτισμικής ταυτότητας των λαών των κρατών-μελών της Ενωσης. Πρόκειται για μια αρχή που δεν μπορεί παρά να συγκαθορίζει και τις διαδικασίες πραγμάτωσης της δημοκρατικής αρχής στην ΕΕ. Με άλλα λόγια εφόσον η πολιτισμική ισοτιμία των λαών γίνεται αποδεκτό ότι αποτελεί θεμελιώδη στοιχείο μιας δημοκρατικής πολιτείας, δεν μπορεί αυτή να υποταχθεί στη λογική μιας πλειοψηφικής αρχής. Τόσο η Ευρώπη όσο και η Ενωση συγκροτούνται από λαούς με ιστορία που συνέχονται βάση της εθνικής-πολιτισμικής τους ταυτότητας και αποτελούν ιστορικά υποκείμενα.
46. Οσον αφορά το σημερινό σύστημα άσκησης της προεδρίας του Συμβουλίου, η Ελλάδα θεωρεί ότι αυτό θα πρέπει να διατηρηθεί με τις ακόλουθες βελτιώσεις:
(i) την ενίσχυση του ρόλου της Γραμματείας ως υποβοηθητικού οργάνου της προεδρίας.
(ii) την ουσιαστική ενίσχυση του ρόλου της τρόικα με τρόπο που να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα ανακύψουν με τη διεύρυνση της Ενωσης. Η Ελλάδα θεωρεί ως μη ρεαλιστικές και πρακτικά ανεφάρμοστες τις προτάσεις για «ομαδική προεδρία» (team presidency) στο Συμβούλιο.
47. Η διεξαγωγή των εργασιών του Συμβουλίου μπορεί επίσης να διευκολυνθεί με την βελτίωση των μεθόδων λειτουργίας του Συμβουλίου,(ευρύτερη χρησιμοποίηση γραπτών διαδικασιών, κ.λπ.). Επιβάλλεται, τέλος, η ενίσχυση της δημοσιότητας των εργασιών του Συμβουλίου.
Eπιτροπή Περιφερειών
48. Η Επιτροπή Περιφερειών έχει αποδείξει, παρά το σύντομο χρόνο της λειτουργίας της, ότι παρέχει ένα χρήσιμο δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, και τελικά τον Ευρωπαίο πολίτη. Για τον λόγο αυτό η ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής μπορεί να συμβάλει θετικά στη διεύρυνση των δημοκρατικών βάσεων της ΕΕ και στην προσέγγιση της προς τον Ευρωπαίο πολίτη. Στη λογική αυτή, η Ελλάδα υποστηρίζει την συγκρότηση της Επιτροπής από αιρετά μέλη της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, τα οποία θα ανακαλούνται άμεσα στην περίπτωση της μη επανεκλογής τους. Ακόμα, η Συνθήκη πρέπει να λάβει σαφώς υπόψη την ανάγκη διασυνοριακής συνεργασίας.
Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ)
49. Το ΔΕΚ πρέπει να διατηρήσει το ρόλο του ως προς την αυθεντική ερμηνεία του κοινοτικού δικαίου, πράγμα που εξασφαλίζει και την ομοιομορφία της ερμηνείας των κοινοτικών διατάξεων στον χώρο της ΄Ενωσης.
50. Στη φάση αυτή, σκόπιμο είναι να παραμείνουν άθικτες οι βασικές αρμοδιότητες του Δικαστηρίου, και τα οποιαδήποτε ζητήματα να επιλυθούν αργότερα από τον Εσωτερικό Κανονισμό του. Επίσης, προτείνεται η επέκταση του ρόλου του Δικαστηρίου και σε επί μέρους διατάξεις του τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων.
51. Η Ελλάδα πιστεύει ότι θα πρέπει να διατηρηθεί και ενδεχομένως ενισχυθεί η δυνατότητα προσφυγής των ιδιωτών στο Δικαστήριο μέσω των προδικαστικών παραπομπών, καθώς επίσης και η δυνατότητα υποβολής ερωτημάτων από όλα τα δικαστήρια προς το ΔΕΚ.
52. Η αρχή «ένας δικαστής ανά κράτος-μέλος» πρέπει να διατηρηθεί.
53. Η Ελλάς συμφωνεί στον καθορισμό εννεαετούς μη ανανεώσιμης θητείας για τ α μέλη του ΔΕΚ.
Ελεγκτικό Συνέδριο
54. Ο ρόλος που επιτελεί το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικός. Για τον λόγο αυτό η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας του οργάνου. Συμφωνεί επίσης να παρασχεθεί η δυνατότητα στο όργανο αυτό να προσφεύγει στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για την προάσπιση των προνομίων του.
Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
55. Η Ελλάδα υποστηρίζει την ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής ιδιαίτερα στα πλαίσια του κοινωνικού διαλόγου.
Επόμενο Περιεχόμενα