(Συμβολή της Ελλάδος στη Διακυβερνητική διάσκεψη του 1996)
Ε. Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ)
Kοινή Εξωτερική Πολιτική
56. Κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια, η συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην ειρήνη και τη σταθερότητα της Ευρώπης ήταν σημαντική. Ωστόσο, όπως κατέδειξε η Γιουγκοσλαβική και άλλες πρόσφατες κρίσεις, η ΕΕ χρειάζεται περισσότερα μέσα και καλύτερα καθορισμένους στόχους ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη νέα κατάσταση που, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, διαμορφώθηκε στην ήπειρό μας, και πέραν αυτής.
Η εξωτερική δράση της ΕΕ πρέπει να στοχεύει στην προάσπιση των αξιών οι οποίες συνιστούν την ουσία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να συμβάλει στην ασφάλεια της ηπείρου και της άμεσης περιφέρειάς της με την πρόληψη και την εξάλειψη των αιτιών των κρίσεων.
Η άσκηση της ΚΕΠΠΑ οριοθετείται από τα απαραβίαστα πλαίσια που καθορίζουν η αναγνώριση, ο σεβασμός και η εγγύηση των ρυθμίσεων του Διεθνούς Δικαίου. Αυτά τα πλαίσια θα αποτελέσουν το ενιαίο νομικό σύστημα οριοθέτησης της ΚΕΠΠΑ η οποία θα δρα στη βάση καταστατικών αρχών συμφωνιθεισών ανάμεσα στα όργανα και τα Κράτη-Μέλη της Ενωσης.
57. Η προοπτική μιας πραγματικά κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και άμυνας προϋποθέτει: α) την αποσαφήνιση των γενικών αρχών και στόχων με γνώμονα τη σταδιακή διαμόρφωση κοινών θεμελιωδών συμφερόντων και β) την ανάπτυξη πρακτικών μέτρων θεσμικού και διαδικαστικού χαρακτήρα που θα συμβάλουν στην εντονότερη "κοινοτικοποίηση" του σημερινού συστήματος της ΚΕΠΠΑ και θα την καθιστούν ικανή να προστατεύει την εδαφική ακεραιότητα και τα εξωτερικά σύνορα της Ενωσης.
58. Οι διατάξεις της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση όσον αφορά στην ΚΕΠΠΑ δημιούργησαν υψηλές προσδοκίες. Αλλά προκάλεσαν επίσης σημαντική απογοήτευση, οφειλόμενη στις αδυναμίες της. Πιστεύουμε ότι αυτό οφείλεται στην έλλειψη αναγκαίας πολιτικής βούλησης για τη διαμόρφωση κοινών θέσεων και την ανάληψη κοινών δράσεων, καθώς και στη σημερινή δομή της σε πυλώνες, με όλες τις ατέλειες που την συνοδεύουν. Υποστηρίζουμε, συνεπώς, την προσέγγιση του Β΄ πυλώνα προς τον Α΄ πυλώνα, δηλαδή την μερική κοινοτικοποίησή του, η οποία συνεπάγεται:
* περισσότερη συνοχή σε όλες τις πτυχές της εξωτερικής δράσης της Ενωσης,
* ευρύτερη συμμετοχή των κοινοτικών θεσμών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να διαδραματίζει πιο ενεργό ρόλο στους τομείς της ανάλυσης, σχεδιασμού, εφαρμογής και ελέγχου των κοινών δράσεων, οι δε εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ενισχυθούν,
* συμπερίληψη του συνόλου των δαπανών της ΚΕΠΠΑ στον κοινοτικό προϋπολογισμό με δυνατότητα προσφυγής σε εθνικές συνεισφορές σε εξαιρετικές, καο μόνο, περιπτώσεις.
59. Ως προς τα μέσα και τους τρόπους που θα μπορούσαν να καταστήσουν την ΚΕΠΠΑ πιο αποτελεσματική, πιστεύουμε ότι η δημιουργία μιας Μονάδας Ανάλυσης και Σχεδιασμού, στα πλαίσια της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου, με τη συμμετοχή των Κρατών Μελών και της Επιτροπής, θα συνεισέφερε σημαντικά στη διαμόρφωση κοινών εκτιμήσεων και προσεγγίσεων όσον αφορά προβλήματα επί των οποίων υπάρχει ακόμα ποικιλία εθνικών απόψεων και συμφερόντων. Η λειτουργία της Μονάδας αυτής θα μπορούσε να συμβάλει επίσης στην ευκολότερη επίτευξη συναίνεσης (consensus). Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της ΚΕΠΠΑ, θα πρέπει να ανατεθούν ευρύτερες αρμοδιότητες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να ενισχυθεί ο ρόλος της Γραμματείας του Συμβουλίου.
60. Οι στόχοι της ΚΕΠΠΑ θα πρέπει να καθοριστούν καλύτερα και να περιλαμβάνουν:
* τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών,
* την εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας και των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ καθώς και την πρόβλεψη ρήτρας αλληλεγγύης και αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής. Οπως έχουν σήμερα τα πράγματα, η ιδιότητα μέλους της Ενωσης δεν παρέχει σε μια χώρα εγγυήσεις για την ασφάλειά της. Το γεγονός αυτό συνιστά σοβαρό κενό για μια οντότητα, η οποία παρουσιάζεται στον έξω κόσμο ως "Ενωση",
* τη συμβολή της Ενωσης στην πρόληψη των συγκρούσεων και στην εμπέδωση σταθερότητας κυρίως στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της Μεσογειακής λεκάνης.
61. H κοινοτική αλληλεγγύη θα πρέπει να εκφραστεί στην αναθεωρημένη Συνθήκη με συγκεκριμένες προβλέψεις. Μια σαφής δέσμευση από την Ενωση για την προστασία των εξωτερικών της συνόρων, συνοδευόμενη από μια ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής θα συμβάλει στην ενίσχυση της σταθερότητας, ειδικά σε περιοχές πολιτικής αστάθειας που συνορεύουν με την Ενωση.
62. Στην περίπτωση της Ελλάδας πιο συγκεκριμένα, η διαμόρφωση ενός τέτοιου περιβάλλοντος ασφάλειας θα διευκολύνει τη μεταφορά σημαντικών πόρων από τον αμυντικό τομέα, έτσι ώστε να μπορέσει να στηρίξει τους κοινωνικούς και οικονομικούς της στόχους. Με άλλα λόγια, υπάρχει εμφανής συμπληρωματικότητα μεταξύ της ενίσχυσης της κοινής ασφάλειας και της προώθησης της "συνοχής". Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι εξαιτίας της αστάθειας και αβεβαιότητας που επικρατεί στην περιφέρειά της, η Ελλάδα υποχρεώνεται να δαπανά δυσανάλογο μερίδιο των εθνικών της πόρων για τις απαιτήσεις της εθνικής και συλλογικής ασφάλειας. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το απορροφούμενο από την άμυνα μερίδιο είναι πολύ υψηλότερο όλων των άλλων Κρατών Μελών. Έτσι, σε αντίθεση με την μεγάλη πλειοψηφία των Κρατών Μελών, η Ελλάδα δεν μπόρεσε να δρέψει το "μέρισμα της ειρήνης" το οποίο θα εδικαιούτο να αναμένει.
63. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων σε αυτόν τον τομέα-κλειδί βασίζεται αποκλειστικά στον κανόνα της ομοφωνίας. Η επέκταση της ενισχυμένης πλειοψηφίας στον Β΄ πυλώνα, σε ζητήματα που δεν θίγουν τα εθνικά ζωτικά συμφέροντα της χώρας, θα πρέπει να εξεταστεί υπό το φως του σχήματος που θα λάβει ο πυλώνας αυτός και να εξαρτηθεί από το βαθμό της αλληλεγγύης, εκδηλούμενης με την υιοθέτηση των προμνημονευομένων στόχων.
64. ΄Αλλα μέσα εξωτερικής δράσης της ΄Ενωσης θα ήταν δυνατό να εξεταστούν υπό την σαφή προϋπόθεση ότι δεν θα θέτουν σε κίνδυνο τη θεσμική ενότητα, την ενότητα στόχων της ΕΕ και την ισοτιμία των μελών της.
Kοινή Ασφάλεια και ΄Αμυνα
65. Προκειμένου να καταστεί αξιόπιστη, αποτελεσματική και ικανή να αντιμετωπίσει τις νέες απειλές και τους κινδύνους που έχουν δημιουργηθεί μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας θα πρέπει να συμπληρωθεί από μια κοινή αμυντική πολιτική και κοινή άμυνα. Η πολιτική αυτή θα λειτουργεί συμπληρωματικά και όχι σε αντιπαράθεση προς αυτήν της Ατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ). Το ΝΑΤΟ παραμένει βασικός συντελεστής του Ευρωπαϊκού συστήματος ασφαλείας.
66. Στην προοπτική ανάπτυξης της αμυντικής ταυτότητας της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, η Δυτικοευρωπαϊκή ΄Ενωση (ΔΕΕ) επιβάλλεται να ενσωματωθεί βαθμιαία στην ΕΕ με βάση ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
67. Η Ελλάδα υποστηρίζει την ενσωμάτωση των «αποστολών Petersberg» στην αναθεωρημένη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης.
68. Υποστηρίζει ακόμη τη σύναψη δεσμευτικής συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και ΔΕΕ (για όσο διάστημα η τελευταία θα λειτουργεί αυτόνομα) με την οποία η ΔΕΕ θα υποχρεούται να εκτελεί τα καθήκοντα που θα της ανατίθενται από την ΄Ενωση.
69. Σε κάθε περίπτωση, η αμυντική πολιτική θα πρέπει να διαμορφώνεται από τα όργανα της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να προβλεφτεί η σύγκληση Συμβουλίου Υπουργών Εθνικής ΄Αμυνας των κρατών - μελών στα πλαίσια της ΕΕ.
Επόμενο Περιεχόμενα