Macedonian Press Agency: Special Report II in Greek, 97-03-03

From: Macedonian Press Agency <mpa@philippos.mpa.gr>

Macedonian Press Agency: News in Elot928 Greek Directory

ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Θεσσαλονίκη 3 Μαρτίου 1997

ΤΙΤΛΟΙ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

[01] ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (του Νίκου Χατζή)

[02] ΑΛΒΑΝΙΑ: ΟΛΟΤΑΧΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ...1991? (του Βλάση Βλασίδη)

ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

[01] ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (του Νίκου Χατζή)

Το ποτήρι της λαϊκής οργής “ξεχύλισε” το τελευταίο τριήμερο στην Αλβανία, λειτουργώντας σαν ωρολογιακή βόμβα -για την πορεία των εξελίξεων- τόσο στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας, όσο και στην ευρύτερη Βαλκανική.

Το “σκηνικό” της αναταραχής προετοιμαζόταν τις βδομάδες που προηγήθηκαν, καθώς ο αλβανικός λαός διαππίστωνε μέρα με την ημέρα το πόσο ακριβά πλήρωσε το όνειρο του εύκολου πλουτισμού. Απέναντι του, ένα κράτος που -μάλλον- αναδείχτηκε σε συνεργό -παρά διώκτη- των παραοικονομικών τραπεζικών σχημάτων που με την “ανοχή” του αναπτύχθηκαν.

Οι απλοί άνθρωποι του καθημερινού μόχθου θα θυμούνται σίγουρα -για χρόνια- παρατράπεζες όπως, η Γκαλίτσα που “καρπώθηκε” τις καταθέσεις 20.000 Αλβανών μεταναστών, αλλά και ποσά που αντιστοιχούν στην πώληση 2.000 σπιτιών. Τελευταίες εκτιμήσεις ανεβάζουν το ποσό που διακινήθηκε στο καλοστημένο παραοικονομικό σύστημα μεταξύ 1 εώς 2 δισ. δολαρίων ποσό “αστρονομικό” για τα αλβανικά οικονομικά δεδομένα.

Η κατάσταση έγινε ασφικτική καθώς οι Αλβανοί είδαν την αξία του λεκ να πέφτει κατακόρυφα, αφού από τις αρχές του χρόνου παρουσίασε πτώση κατά 25%, ενώ η αβάσταχτη καθημερινότητα έδωσε σάρκα και οστά στον εφιάλτη της επιβίωσης με την εκτίναξη της ανεργίας στο 80% για τις περιοχές που -ήδη- αντιμετώπιζαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Ο πρόεδρος Μπερίσα προσπάθησε με μια 15μερη περιοδεία να αντιστρέψει την κατάσταση παραδεχόμενος -σε ορισμένες περιπτώσεις- τα λάθη που έγιναν, προσπαθώντας παράλληλα να ξαναπουλήσει στους Αλβανούς το “κατακερματισμένο” όνειρο της ευημερίας. Μεταξύ άλλων πόλεων επισκέφτηκε και αυτήν της Επισκοπής, όπου στο θέατρο της πόλης δήλωσε χαρακτηριστικα: “Μόνο το Δημοκρατικό Κόμμα μπορεί να προσφέρει την καλύτερη λύση στη κατάσταση που δημιουργήθηκε.” Ήταν όμως ήδη αργά, καθώς η Αλβανία είχε δεθεί γερά στην τελευταία θέση του οικονομικού άρματος της Ευρώπης. Στο πανεπιστήμιο της Αυλώνας 55 σπουδαστές είχαν αρχίσει απεργία πείνας απαιτώντας την παραίτηση της κυβέρνησης Μέκσι.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ

Η λαϊκή απαίτηση για την ανάληψη της κυβερνητικής ευθύνης για τα παραοικονομικά σχήματα παίρνει ώρα με την ώρα, μέγεθος γροθιάς. Συνεδριάζει το δικαστήριο των Τιράνων για να αποφασίσει για τη νομιμότητα ή όχι της απεργίας πείνας των σπουδαστών.

Σάββατο 1.3. Η κυβέρνηση Μέξι παραιτείται υποκύπτοντας στον αιματηρό κύκλο της δίμηνης κοινωνικής αναταραχής. Ωστόσο, τόσο οι δαιδηλωτές, όσο και η αντιπολίτευση απαιτούν ακόμη περισσότερα από τον Μπερίσα. Σημειώνεται ότι η παραίτηση του πρωθυπουργού αποτέλεσε το πρώτο βήμα υποχώρησης στην κατά τα άλλα άκαμπτη στάση του Αλβανού προέδρου.

Τελευταίες πληροφορίες ανεβάζουν σε εννέα τον αριθμό των νεκρών στην Αυλώνα, ενώ η κοινωνική ένταση "απειλεί" και τα Τίρανα.

Σε δηλώσεις του ο Μπερίσα, παρουσιάζει την αποπομπή του Μέξι και των υπουργών του ως προϊόν συμφωνίας με την αντιπολίτευση. "Σε μια προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων που έχουν δημιουργηθεί αποφασίστηκε η παραίτηση της κυβέρνησης Μέξι," τόνισε ο Αλβανός πρόεδρος.

Ωστόσο, το προεδρικό γραφείο ανακοινώνει ότι ο Μέξι θα παραμείνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός μέχρι το διορισμό νέας κυβέρνησης, αφού ληφθούν υπόψη οι θέσεις της αντιπολίτευσης -προς την κατεύθυνση πάντοτε του Δημοκρατικού Κόμματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αναφερόμενο κόμμα ελέγχει σχεδόν το σύνολο των εδρών του κοινοβουλίου μετά της επεισοδιακές εκλογές του 1996. Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει ξεκάθαρη εντύπωση για τις διαθέσεις της αντιπολίτευσης -ειδικότερα του Σοσιαλιστικού Κόμματος που αποτελεί το απομεινάρι του σταλινικού καθεστώτος -που κυβέρνησε επί 45 χρόνια- να δεχτεί και νέα κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος.

Ο Ναμίκ Ντοκλε, από τους ηγέτες των κομμουνιστών υποστηρίζει το διορισμό κυβέρνησης τεχνοκρατών ως μονόδρομο στην έξοδο από την πολιτική και οικονομική κρίση.

Ο χορός της "Μακαρένα" κυριαρχεί στις εκδηλώσεις των σπουδαστών της Αυλώνας μετά τη γνωστοποίηση της παραίτησης Μέξι. Παράλληλα, η διεκδίκηση των οικονομικών αποζημιώσεων συνοδεύεται από πυροβολισμούς, καθώς έχουν λεηλατηθεί αποθήκες οπλισμού του στρατού και της αστυνομίας, επικρατεί πλήρης αναρχία. Οι σπουδαστές του Αργυροκάστρου που πραγματοποιούν και αυτοί απεργία πείνας, δε φαίνεται να αρκούνται στην παραίτηση Μέξι. "Θα συνεχίσουμε την απεργία πείνας, μέχρι να εκπληρωθούν όλες οι απαιτήσεις μας. Η παραίτηση είναι κίνηση αντιπερισπασμού," δηλώνουν.

Στα Τίρανα διεξάγεται πετροπόλεμος μεταξύ των αστυνομικών δυνάμεων και 5.000 πολιτών που προσπαθούν να μπουν στο χώρο του πανεπιστημίου. Περίπου 10 άτομα τραυματίζονται όταν ανασυγκροτούνται οι αστυνομικές δυνάμεις.

Στην Αυλώνα προετοιμάζονται για τις κηδείες τριών θυμάτων των επεισοδίων, μεταξύ των νεκρών και ένας 17χρονος που σκοτώθηκε την προηγούμκενη νύχτα.

Κυριακή 2.3. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης πυροδοτεί δυναμικότερες αντιδράσεις, ενώ τουλάχιστον 4 άτομα σκοτώνονται. Μεταξύ των αυτών και ένα 8χρονο κοριτσάκι στην Αυλώνα. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου των Εσωτερικών, ο αριθμός των τραυματισμένων παραμένει απροσδιόριστος, ενώ γίνεται λόγος για "τρομοκρατικά χέρια."

Ομάδες μασκοφόρων που έχουν οπλιστεί μα αυτόματα καλέσνικοφ πραγματοποιούν επιθέσεις κατά των αστυνομικών τμημάτων. Στις περιοχές των συγκρούσεων επικρατούν συνθήκες εμφυλίου πολέμου.

Στην Αυλώνα ως μοναδική λύση αντιμετώπισης των συγκρούσεων προβάλλεται η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο Μπερίσα -για πρώτη φορά- κάνει λόγο για παράνομη δράση των κομμουνιστών, αλλά ξένων μυστικών υπηρεσιών που επιδιώκουν την πτώση του από την εξουσία: "Οπλισμένοι κομμυνιστές αντάρτες με την οικονομική υποστήριξη των ξένων μυστικών υπηρεσιών, αναλαμβάνουν στρατιωτική δράση κατά της κυβέρνησης με στόχο να της επιβληθούν δυναμικά και να εδραιώσουν το δικό τους νόμο σε ολόκληρη τη χώρα. Σύντομα θα αισθανθούν το σιδερένιο χέρι, αλλά και τη σκληρή τιμωρία των νόμων του κράτους." δηλώνει χαρακτηριστικά.

Τείθεται χρονικός περιορισμός προς τις ομάδες των πολιτών για να παραδώσουν τα όπλα τους, ενώ το κοινοβούλιο ψηφίζει τη λήψη 5 μέτρων για των τερματισμό των αναταραχών, μεταξύ αυτών την επιβολή λογοκρισίας στα μέσα ενημέρωσης και την χρονική επέκταση της στρατιωτικής θητείας.

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

Σε εξωτερικό επίπεδο από την πρώτη στιγμή το καθεστώς Μπερίσα επεδίωξε να "παίξει" με τα περιφεριακά ερείσματα της αλαβανικής εξωτερικής πολιτικής, που υλοποιούνται με ενδεχόμενη "κινητοποίηση" των αλβανικών πληθυσμών στην περιοχή του Κοσσυφοπεδίου και της ΠΓΔΜ - μέσω της αναζωπύρωσης του αλβανικού αλλυτρωτισμού. Στο εσωτερικό -ο πρώην καθηγητής της ιατρικής σχολής των Τιράνων και προσωπικός γιατρός του Εμβέρ Χότζα- πολλές φορές κατηγορήθηκε για δικτατορική διακυβέρνηση με αφορμή την συμπεριφορά του, έναντι στελεχών της αντιπολίτευσης (φυλάκιση Φάτος Νάνο).

Στον απόηχο της πρόσφατης κοινωνικο-οικονομικής κρίσης στη Βουλγαρία και τη Σερβία η Δύση και ειδικότερα οι ΗΠΑ είχαν στραμμένη την προσοχή της στην Αλβανία, ενώ το State Department, διατύπωσε τις ανησυχίες του (την περασμένη Τρίτη) διατηρώντας σαφή απόσταση από τα τεκτενόμενα στα Τίρανα, χωρίς όμως να άρει την - κατά γενική ομολογία- στήριξη του προς τον Μπερίσα.

Δυπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν ότι από τα πρώτα σημάδια κυοφορίας της σημερινής κατάστασης αναρχίας στα Τίρανα, η Ουάσινγκτον ρύθμισε τη στάση της με κύριο μέλημα την αποφυγή θερμών επεισοδίων στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά και στις περιοχές της ΠΓΔΜ, όπου ζουν αλβανικοί πληθυσμοί.

Τελευταίες πληροφορίες χαρακτηρίζουν το Κοσσυφοπέδιο σαν "καζάνι που σιγοβράζει," ενώ βρίσκεται σε επικίνδυνη ένταση από tom περασμένο Ιανουάριο, εξ' αφορμής επιχείρησης της σερβικής αστυνομίας για την εξάρθρωση των παρακρατικών αλβανικών οργανώσεων. Η επιχείρηση διήρκησε τρεις βδομάδες, προκαλώντας την αντίδραση του σκληροπυρηνικών στοιχείων, που κάλεσαν σε εξέγερση τον αλβανικό πληθυσμό, με στόχο την ανεξαρτησία από τη Σερβία.

Το καθεστώς της διευρυμένης αυτονομίας που από το 1974 είχε παραχωρηθεί στην αναφερόμενη περιοχή άρχισε (από το 1987) να περικόπτεται από τον Μιλόσεβιτς. Με δεδομένη τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα στο Βελιγράδι, εκμηδενίζεται κάθε ελπίδα παραχώρησης έστω και μιας περιορισμένης -με γεωγραφικά κριτήρια- διοικητικής αυτονομίας, καθώς μια τέτοια κίνηση θα "ξυπνούσε" παρόμοιες διεκδικήσεις από τους Ούγγρους της Βοϊβοντίνας και τους Μουσουλμάνους του Σαντζάκ, δημιουργώντας κλίμα εκτεταμένης αποσταθεροποίησης.

Στο σημείο αυτό φαίνεται να αποκτούν βάση οι δηλώσεις (στο ΜΠΕ) του κ. Αλαϊντίν Ντεμίρι, εκπροσώπου του Κόμματος Δημοκρατικής Ευημερίας των Αλβανών στην ΠΓΔΜ με τις οποίες δίνει "γιουκοσλαβική διάσταση" για την επικράτηση των συνθηκών αναρχίας στην Αλβανία, τονίζοντας ότι, στόχος των Σέρβων είναι η μετατόπιση του κέντρου βάρους στη Βαλκανική από το Κοσσυφοπέδιο και το Βελιγράδι στην Αλβανία, έτσι ώστε "η Γιουκοσλαβία να σταματήσει να αποτελεί το μαύρο πρόβατο των Βαλκανίων."

Το τρίτο σημείο του προβλήματος -που επίσης- προκαλεί έντονο προβληματισμό, εστιάζεται στην αντιμετώπιση ενδεχόμενου κύματος προσφύγων που θα δεχτούν οι γειτονικές της Αλβανίας, χώρες.

Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ

Η σημερινή οικονομική κατάσταση υποχρεώνει την Αλβανία να θέσει την οικονομία της υπό την κηδεμονία του διεθνούς οικονομικού κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό, οι υπουργοί εξωτερικών της Ευρώπης απάντησαν θετικά στην έκκληση για οικονομική βοήθεια από το εξωτερικό, με την απελευθέρωση πιστώσεων για την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων , αλλά και του προβληματικού αγροτικού τομέα. Υπό τη βασική προϋπόθεση να υπάρξει ουσιαστική συνεργασία μεταξύ της αλβανικής κυβέρνησης και των διεθνών οικονομικών οργανισμών.

Όπως εκτιμούν οικονομικοί κύκλοι, η απόφαση στενότερης οικονομικής συνεργασίας του Μπερίσα με τη Δύση είναι μονόδρομος, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει -για την αποζημίωση των μικροκαταθετών- να καταφύγει είτε στην εκτύπωση πληθωριστικού χρήματος, είτε στη "χρήση" προϋπολογισμένων κεφαλαίων από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Έτσι κατά γενική ομολογία η παρέμβαση του διεθνούς οικονομικού παράγοντα -αφού ξεπεραστεί το σοκ της αναρχίας- κρίνεται αποφασιστικής σημασίας.

[02] ΑΛΒΑΝΙΑ: ΟΛΟΤΑΧΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ...1991? ( του Βλάση Βλασίδη)

Εκτός ελέγχου είναι πλέον η κατάσταση στην Αλβανία, καθώς σε πολλές πόλεις της νοτίου Αλβανίας επικρατεί αναρχία παρά την κήρυξη της χώρας σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και την επιβολή στρατιωτικού νόμου. Το τηλεσίγραφο του επανεκλεγέντος προέδρου Σαλί Μπερίσα, ότι "θα πυροβολείται επί τόπου όποιος οπλοφορεί" αφήνει παγερά αδιάφορους τόσο τους πλιατσικολόγους, όσο και τους διαδηλωτές που ζητούν την παραίτηση Μπερίσα.

Η σημερινή Αλβανία μοιάζει ολοένα και περισσότερο με την Αλβανία του 1990-1991. Τότε η δυσαρέσκεια του αλβανικού λαού για την άθλια οικονομική κατάσταση και ο απόηχος από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στα ανατολικά κράτη είχαν προκαλέσει το καλοκαίρι του 1990 τις πρώτες αντικομμουνιστικές διαδηλώσεις στα Τίρανα, ενώ άρχισαν να ακούγονται και οι πρώτες αντιπολιτευτικές φωνές.

Το Αλβανικό Κόμμα Εργασίας (Κομμουνιστικό) είχε χαρακτηρίσει τους διαδηλωτές τρομοκράτες, αλλά δίστασε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία εναντίον τους. Στα τέλη Δεκεμβρίου 1990 η λαική αντίδραση εκφράστηκε, όπως και τώρα με εξαιρετικά βίαιες και αιματηρές διαδηλώσεις. Για μια εβδομάδα το Δυρράχιο και το Ελβασάν βρίσκονταν στα χέρια των εξεγερμένων καθώς τα σώματα ασφαλείας δεν μπορούσαν -αλλά και δεν ενδιαφέρονταν- να καταστείλουν τις ταραχές. Οι κυβερνητικές αρχές έδειξαν να αιφνιδιάζονται και τα μέτρα που πήραν χαρακτηρίστηκαν επιεικώς ως αλληλοσυγκρουόμενα.

Στις αρχές Φεβρουαρίου 1991 700 φοιτητές και καθηγητές του πανεπιστημίου των Τιράνων ξεκίνησαν απεργία πείνας με πολιτικά αιτήματα. Τις επόμενες ημέρες 100.000 διαδηλωτές βγήκαν στα Τίρανα και γκρέμισαν τον αδριάντα του Εμβέρ Χότζα.

Η παλιά φρουρά του κομμουνιστικού κόμματος συσπειρωμένη γύρω από τον πρωθυπουργό Αντίλ Τσαρτσανί κατηγόρησε τους διαδηλωτές και την αντιπολίτευση ότι προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα και πρόσταξε τα σώματα ασφαλείας να αντιμετωπίσουν με τα όπλα τους διαδηλωτές. Οι διαταγές δεν εισακούστηκαν. Παράλληλα, πλήθη λαού πολιορκούσαν τις ξένες πρεσβείες ζητώντας να προμηθευθούν βίζα εισόδου σε δυτικά κράτη. Η Ελλάδα και η Ιταλία δέχθηκαν κύματα λαθρομεταναστών.

Οι εκλογές που διεξήχθησαν στις 31 Μαρτίου του 1991 ανέδειξαν νικητές τους κομμουνιστές, αλλά δεν έδωσαν λύση στο πρόβλημα. Η ομαλοποίηση ήρθε με τον σχηματισμό οικουμενικής κυβέρνησης και την μνημειώδη επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Μπέηκερ στα Τίρανα τον Ιούνιο. Η στήριξη που προσέφεραν κυρίως οι Αμερικανοί και κατά δεύτερο λόγο οι Δυτικοευρωπαίοι στον Σαλί Μπερίσα αποκατέστησε την ομαλότητα στο εσωτερικό και συνέβαλε στη γρήγορη ένταξη της Αλβανίας στη διεθνή κοινότητα.

Οι εξελίξεις σήμερα δείχνουν μαι εκπληκτική ομοιότητα με τα γεγονότα του 1991. Οι κυβερνώντες σήμερα, αν και ήταν αυτοί που πρωτοστατούσαν στην προσπάθεια απομάκρυνσης του κομμουνιστικού κόμματος από την εξουσία, ακολουθούν την ίδια πορεία με εκείνη του Ραμίζ Αλία. Οπως και τότε, έτσι και τώρα η κυβέρνηση ανέλαβε όλες τις ευθύνες, ενώ ο Μπερίσα αγωνίζεται για τη διάσωσή του.

Ομως ο Μπερίσα κατονομάζεται από τα θύματα των πυραμίδων ως ο κύριος υπεύθυνος του σκανδάλου και βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Pqospahe_ να ελέγξει την κατάσταση καταφεύγοντας σε έκτακτα μέτρα. Ηδη έχει δώσει εντολή στα άρματα να βγουν στους δρόμους.

Τα τανκς όμως δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα, αφού η κυβέρνηση φαίνεται να έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης και την πρωτοβουλία των κινήσεων και παραμένει στην εξουσία μόνον και μόνον διότι δεν υπάρχει εναλλακτική πολιτική λύση. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (πρώην κομμουνιστικό) παραμένει βαθύτατα διαιρεμένο, ενώ τα δεξιά και κεντρώα κόμματα δεν αποτελούν αξιόπιστη λύση, αφού δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν την ένωση των δυνάμεών τους τον περασμένο Ιανουάριο και τη δημιουργία ενός ενιαίου πολιτικού σχηματισμού.

Αν το αδιέξοδο παραμείνει τότε υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες η λύση να προέλθει από την ενεργοποίηση του ξένου παράγοντα. Ηδη η Ελλάδα και η Ιταλία ζήτησαν από την Ευρωπαική Ενωση την εξέταση του αλβανικού θέματος και η ολλανδική προεδρία προσανατολίζεται στη συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών των υπουργείων Εξωτερικών της Κοινότητας.

Αγνωστα επίσης παραμένουν τα σχέδια των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον είχε επενδύσει πολλά στον Μπερίσα ώστε να πετύχουν μια -έστω και εύθραυστη- σταθερότητα στην κεντρική Βαλκανική. Αν όμως η αστάθεια συνεχιστεί, τότε θα υπάρξει έντονη κινητικότητα στην Αλβανία προκειμένου να μην καταρρεύσει όλο το σύστημα ισορροπιών στον άξονα Τίρανα-Σκόπια-Πρίστινα-Βελιγράδι.

Complete archives of the Macedonian Press Agency bulletins are available on the MPA Home Page at http://www.mpa.gr/ and on the U.S. mirror at http://www.hri.org/MPA/