[01] Ήθη, έθιμα και παραδόσεις ανά την Ελλάδα

Οι ημέρες των εορτών είναι ημέρες αφιερωμένες στην παράδοση και τα βεβαίως στα ήθη και τα έθιμα, όπως και στις πατροπαράδοτες παραδόσεις.Όπως είναι γνωστό, τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά εορτάζονται με ποικίλους τρόπους σε διάφορες περιοχές της χώρας.Άλλωστε, τα ήθη και τα έθιμα του κάθε τόπου "χρωματίζουν" τις γιορτινές αυτές ημέρες και αποτελούν μία όαση χαράς για μικρούς και μεγάλους.Ενδιαφέρον έχει η παρουσίαση εθίμων των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς από διάφορες περιοχές της χώρας μας.

Καρδίτσα: το "τάισμα της βρύσης" και το έθιμο της "γουρνοχαράς"Μπορεί χρόνο με τον χρόνο τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα να χάνονται, αλλά, σε πολλές περιοχές, ανάμεσα τους και ο Νομός Καρδίτσας, διατηρούνται ακόμη αρκετά και παραμένουν ζωντανά μέσα από το πέρασμα των χρόνων.Ακόμη και σήμερα σε όλο το Νομό συναντά κανείς την αναβίωση των πατροπαράδοτων χριστουγεννιάτικων εθίμων του δωδεκαημέρου.

Παραμονές Χριστουγέννων 23 και 24 Δεκεμβρίου οι νοικοκυρές φτιάχνουν το χριστόψωμο με έναν σταυρό στην μέση καθώς και αυγοκουλούρες τις οποίες εν συνεχεία προσφέρουν σε ηλικιωμένους και παιδιά.Σε πολλά χωριά ακόμη του Νομού Καρδίτσας το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου συνεχίζουν να ρίχνουν θυμίαμα στα τζάκια εν αναμονή του αρχηγού Καλικάντζαρου. Το ίδιο γίνεται και την επόμενη ημέρα, καθώς έρχονται και οι υπόλοιποι καλικάντζαροι.

Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο "τάισμα" της βρύσης, κάτι που σε κάποια χωριά γίνεται παραμονή Πρωτοχρονιάς. Το έθιμο θέλει οι κοπέλες, να πηγαίνουν τα χαράματα των Χριστουγέννων στην πιο κοντινή βρύση "για να κλέψουν το "άκραντο νερό". Το λένε άκραντο, δηλαδή, αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σε όλη τη διαδρομή. Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί, την "ταΐζουν" με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Μάλιστα, έλεγαν ότι όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, "κλέβουν νερό" και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό.Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

Τα παιδιά ψάλλουν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι είτε την παραμονή είτε ανήμερα των Χριστουγέννων. Παλαιότερα, τα παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι ήταν πολλά. Όμως, χρόνο με τον χρόνο όλο και λιγοστεύουν.

Την δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων, σε πολλά σημεία του νομού, γιορτάζουν την "γουρνοχαρά", καθώς την ημέρα εκείνη σφάζουν τα γουρούνια που έχουν θρέψει σχεδόν ένα χρόνο πριν.

Είναι χαρακτηριστικό το ότι από το χοιρινό δεν πάει χαμένο σχεδόν τίποτε. Το λίπος το λιώνουν και το χρησιμοποιούν στην μαγειρική, φτιάχνουν λουκάνικα ενώ τα παλιά χρόνια από το δέρμα του γουρουνιού έφτιαχναν παπούτσια τα οποία τα χρησιμοποιούσαν στα χωράφια, τα λεγόμενα "γουρνοτσάρουχα". Ακόμη, οι πιτσιρικάδες κατασκεύαζαν αυτοσχέδιες μπάλες.

Το έθιμο της "γουρνοχαράς" συνεχίζει να υφίσταται μέχρι και σήμερα, αμείωτο σε πολλά σημεία του Νομού. Κάθε χρόνο δε, διοργανώνεται ανάλογη εκδήλωση στην Πορτίτσα του Δήμου Μητρόπολης και το Φανάρι, έδρα του Δήμου Ιθώμης, τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων.

Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς οι περισσότερες νοικοκυρές του Νομού φτιάχνουν την βασιλόπιτα ή "αετόπιτα", στην οποία βάζουν μέσα κι ένα κέρμα.Αφού ο αφέντης του σπιτιού, βγάλει από ένα κομμάτι για τον Χριστό, την Παναγία και τον Άγιο Βασίλειο, τα μέλη της οικογένειας παίρνουν το δικό τους κομμάτι και αναζητούν σε αυτό το κέρμα.

Στις 5 Ιανουαρίου, παραμονές των Θεοφανίων, συναντάμε ακόμη και σήμερα τα Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια. Ένα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στην αρχαιότητα. Οι συμμετέχοντες στο έθιμο, ντυμένοι με προβιές ζώων και ζωσμένοι με κουδούνια, τριγυρίζουν το χωριό και λένε τα κάλαντα, διαφορετικά για τον καθένα, με διάθεση πειράγματος και σατιρισμού. Από πίσω ακολουθούν "ο γαμπρός με τη νύφη" και στο τέλος έρχεται ο "παπάς" που διώχνει αυτούς τους "καλικάντζαρους". Το έθιμο παραμένει ζωντανό στο Νεοχώρι, στο Μεσενικόλα, στο Μορφοβούνι και στο Κρυονέρι.

Σάμος: Χοιρινές τηγανιές, πηχτή και προβένταΤα έθιμα των Χριστουγέννων με το πέρασμα των χρόνων έχουν αρχίσει σιγά-σιγά να χάνονται με την μορφή που τηρούνταν από τους προγόνους μας.Οι ξένες επιρροές έχουν τροποποιήσει κάποια από αυτά ή σε κάποιες περιπτώσεις τα έχουν καταργήσει.Ωστόσο, σε πείσμα των καιρών στο νησί της Σάμου, κυρίως στα χωριά και τουλάχιστον οι γηραιότεροι τα τηρούν κατά γράμμα.

Πολλές είναι ακόμη οι νοικοκυρές που παρά τον φόρτο εργασίας -κυρίως οι νεότερες- τις παραμονές των Χριστουγέννων φτιάχνουν σπιτικά γλυκά: κουραμπιέδες, μελομακάρονα, μπακλαβά με σουσάμι & καρύδι και "κατάδες" [κάτι σαν κουραμπιέδες με γέμιση καρυδιού]. Οι γιαγιάδες λένε ότι τα γλυκά θα γλυκάνουν το νεογέννητο Χριστό.

Η γαλοπούλα στην Σάμο μαγειρεύεται τα τελευταία χρόνια σαν ξενόφερτο έθιμο.Παραδοσιακά, οι Σαμιώτες έχοντας χοιρίδια που εξέτρεφαν τα έσφαζαν παραμονές της μεγάλης εορτές και το κρέας το χρησιμοποιούσαν ως τις απόκριες, φυλαγμένο στα "κατώτα".

Το πρωί των Χριστουγέννων μετά την εκκλησία συνηθίζεται να γίνονται οι "χοιρινές τηγανιές" συνοδευμένες με κρασάκι για να ανοίξει η όρεξη, καθώς και "πηχτή" η οποία έχει γίνει από την παραμονή, η οποία είναι βρασμένο χοιρινό κρέας με μπόλικο λεμόνι, το οποίο αφήνουν να πήξει όλη τη νύχτα.

Το φαγητό που σερβίρεται στα περισσότερα, ακόμη και σήμερα, σπίτια της Σάμου είναι το σελινάτο χοιρινό.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά από νωρίς λένε τα κάλαντα και με τα χρήματα που μαζεύουν πηγαίνουν στα μαγαζιά, προκειμένου να αγοράσουν τα δώρα τους.

Οι γυναίκες κάνουν πυρετώδεις προετοιμασίες για το τραπέζι του ρεβεγιόν, αλλά και της "προβέντας" που πρέπει να πάει στις πεθερές, στις κουμπάρες για την καλή χρονιά. Η "προβέντα" είναι ένα πιάτο με γλυκά που κρίνει πολλές φορές την νοικοκυροσύνη της Σαμιώτισσας, καθώς συνήθως συνοδεύεται και με την βασιλόπιτα που έχουν φτιάξει.

Το ρόδι είναι απαραίτητο για κάθε σαμιώτικο σπιτικό, καθώς οι οικογένειες το πρωί της Πρωτοχρονιάς μετά την εκκλησία θα το σπάσουν για να σκορπίσουν οι σπόροι του και να "γεμίσει" το σπίτι ευτυχία και υγεία.

Όποιος κάνει το ποδαρικό πρέπει να πάρει "μπουλιστρίνα" [χρήματα], την οποία περιμένουν τα παιδιά, επίσης από παππούδες, γιαγιάδες, θείες που θα πλαισιώσουν το μεσημέρι το τραπέζι.

Την παραμονή των Φώτων, παιδιά λένε τα κάλαντα, ενώ ανήμερα σε κάθε πόλη λειτουργεί μόνο μία εκκλησία και μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας σχηματίζεται πομπή για το λιμάνι όπου θα γίνει ο αγιασμός των υδάτων και ο Μητροπολίτης [στην πρωτεύουσα] ή ο παπάς θα ρίξει τον σταυρό. Όποιος τον πιάσει θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς, παίρνει την ευλογία του ιερέα και μαζί του γυρνούν το μεσημέρι από σπίτι σε σπίτι για να μεταφέρουν την ευλογία του στους κατοίκους του νησιού.

Ανατολική Μακεδονία: Μωμόγεροι και σπόρδισμα των φύλλωνΤα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου μαρτυρούν τις βαθύτερες ανησυχίες των ανθρώπων, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας οι κάτοικοι -η πλειονότητα των οποίων έχουν τις ρίζες τους στον Πόντο και τη Μικρά Ασία- γνωρίζουν πώς να διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις κυρίως μέσα από τη νέα γενιά.

Από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολιτιστική παράδοση του νομού Δράμας, με την πλούσια λαογραφία, τα ήθη τα έθιμα, τις γιορτές και τα διονυσιακά δρώμενα που πραγματοποιούνται όλες τις εποχές του χρόνου.

Οι Μωμόγεροι, ένα είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, αναβιώνει στους Σιταγρούς και τα Πλατανιά, χωριά όπου υπάρχουν πρόσφυγες από τον Πόντο. Η ονομασία Μωμόγεροι προέρχεται από τις λέξεις μίμος και γέρος, από τις μιμητικές κινήσεις που κάνουν οι πρωταγωνιστές με μορφή γεροντικών προσώπων. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται όλο το Δωδεκαήμερο [Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνια].

Στο νησί της Θάσου οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο είναι το σπόρδισμα των φύλλων και γίνεται ως εξής: Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά [θράκα] προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στα αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μία ευχή, χωρίς να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.

Στο Δημοτικό Διαμέρισμα Μυρτοφύτου του Δήμου Ελευθερών στη δυτική ακτή του νομού Καβάλας, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς αναβιώνει ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία.Τα αγόρια που θα φύγουν στρατιώτες μέσα στη νέα χρονιά συγκεντρώνουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή του νέου χρόνου θα ανάψουν μια εντυπωσιακή φωτιά ψέλνοντας τα κάλαντα. Στις δώδεκα ακριβώς, με το χτύπημα του ρολογιού της εκκλησίας, ξεκινάει ένα παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά.

Στην πόλη της Καβάλας, πολλοί κάτοικοι διατηρούν ακόμα κάποια από τα έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, όπως το σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά και η μεταφορά μίας πέτρας -συνήθως από το μικρότερο μέλος της οικογένειας- στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά.

Στο δημοτικό διαμέρισμα Ποδοχωρίου του Δήμου Ορφανού στα δυτικά του νομού Καβάλας, την πρώτη ημέρα κάθε νέου χρόνου διατηρούν ακόμα αναλλοίωτο το έθιμο του "ποδαρικού", όπου τα πιο μικρά παιδιά επισκέπτονται όλα τα σπίτια του οικισμού μπαίνοντας μέσα σε αυτά με το δεξί πόδι, λένε ευχές στους νοικοκύρηδες του σπιτιού και δέχονται γλυκά και δώρα.

Στα Άβδηρα της Ξάνθης, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ορισμένες οικογένειες δε ζυμώνουν βασιλόπιτα, αλλά, ανοίγουν φύλλο και παρασκευάζουν μία πίτα με πράσο, κιμά και μπαχαρικό κύμινο. Μέσα στην πρασόπιτα βάζουν το φλουρί. Η πίτα ψήνεται σε παραδοσιακό ταψί το σινί και τα παλιότερα χρόνια σερβίρονταν πάνω σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι, το σορβά.

Ηράκλειο: Σύγλινα και "Καλή Χέρα"Πολλά και ενδιαφέροντα είναι τα έθιμα των Χριστουγέννων στο Ηράκλειο, αλλά και γενικότερα στην Κρήτη τα περισσότερα των οποίων διατηρούνται και στις ημέρες μας.Παλιότερα ήταν έθιμο να μεγαλώνει κάθε οικογένεια στο χωριό ένα γουρούνι, το «χοίρο», όπως το έλεγαν, ο οποίος σφάζονταν την παραμονή των Χριστουγέννων, κι ήταν το κύριο Χριστουγεννιάτικο έδεσμα.Το χοίρο τον έσφαζαν την ημέρα των Αγίων Δέκα και έφτιαχναν:- λουκάνικα,- απάκια,- πηχτή η τσιλαδιά,- σύγλινα, (δηλαδή το κρέας του γουρουνιού κομμένο σε μικρά κομμάτια, που το έψηναν και το έβαζαν σε μεγάλα δοχεία και το κάλυπταν με το λιωμένο λίπος του ζώου,- ομαθιές, τα έντερα του χοίρου γεμισμένα με ρύζι, σταφίδες και κομματάκια συκώτι,- τσιγαρίδες, κομμάτια μαγειρεμένου λίπους με μπαχαρικά που το έτρωγαν με ζυμωτό ψωμί για κολατσιό, όταν μάζευαν τις ελιές.Όμως, και σήμερα πολλοί στα χωριά ανατρέφουν γουρούνια τα οποία τα σφάζουν παραμονές των Χριστουγέννων.

Το Χριστόψωμο, το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή.Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία.Χρησιμοποιούν, ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα. Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες από τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι. Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, πουλάκια.

Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί.Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές. Παλαιότερα στην Κρήτη τα ζώα είχαν μερίδα και στο Χριστόψωμο. Οι Κρητικοί το Χριστόψωμο, το ανακάτευαν με τα πίτουρα και το έδιναν στα ζώα να το φάνε, για να ευλογηθούν κι αυτά.

Γλυκίσματα:Τα παραδοσιακά γλυκά των εορτών είναι τα Χριστόψωμα, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, τα σαρίκια, οι λουκουμάδες, οι γλυκοκουλούρες, η Βασιλόπιτα. Τα μελομακάρονα βουτιούνται σε μέλι και πασπαλίζονται με κοπανισμένο καρύδι, σησάμι και κανέλα. Οι κουραμπιέδες έχουν αγνό βούτυρο, ρακί, αμύγδαλα, ζάχαρη άχνη. Η ζάχαρη συμβολίζει τα χιονισμένα βουνά της εποχής. Τα σαρίκια είναι από φύλλο ζύμης, τηγανίζονται σε καυτό λάδι και πασπαλίζονται με κανέλα και σησάμι. Τα ξεροτήγανα είναι περίπου ίδια με τα σαρίκια, αλλά, τυλίγονται στα δάκτυλα.

Το ποδαρικό:Πρόκειται για ένα έθιμο που διατηρείται χρόνια. Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του [ποδαρικό] στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου, πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι και να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά δηλ. καλά.Επίσης, την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο σπίτι και ο νοικοκύρης λέει: «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου».Ακόμη ο νοικοκύρης μεταφέρει μια πέτρα στο σπίτι λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Σε ορισμένα μέρη του Ηρακλείου, την πρωτοχρονιά συνηθίζεται η οικογένεια να πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι.

Τα κάλαντα:Πρόκειται για τα Παραδοσιακά κρητικά κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς.Με αυτά και με την Κρητική διάλεκτο μνημονεύουν τα γεγονότα των εορτών, καταλήγουν με ευχές για τον νοικοκύρη του σπιτιού και λέγονται την παραμονή της κάθε γιορτής, συνήθως από παιδιά που γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τα τραγουδούν κρατώντας τρίγωνα, λύρες και λαούτα.

Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα από Κρητικά Κάλαντα:Ταχειά ταχειά ν'αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίουαύριο ξημερώνεται τ' αγίου Βασιλείου.Πρώτα που βγήκεν ο Χριστός-άγιος και πνευματικός-στη γη να περπατήσειβγήκε και χαιρέτησε όλους τους ζευγολάτες.Τον πρώτο που χαιρέτησε ήτον Άγιο Βασίλης-Καλώς τα κάνεις Βασιλειό, καλόν ζευγάριν έχεις

Η «καλή χέρα»Την πρωτοχρονιά οι παππούδες και οι στενοί συγγενείς δίνουν στα παιδιά την «καλή χέρα», δηλαδή,κάποιο χρηματικό ποσόν. Έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα.

Η μπουγάτσαΣτο Ηράκλειο υπάρχει και το έθιμο της μπουγάτσας, όπου οι κάτοικοι καταναλώνουν ανήμερα της Πρωτοχρονιάς μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας, θέλοντας να είναι γλυκιά η πρώτη τους γεύση. Μάλιστα,σε όλους τους δρόμου του Ηρακλείου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έχουν στηθεί υπαίθριοι πάγκοι για την διανομή μπουγάτσας.

Χανιά: ε ευλάβεια στη σπηλιά του Αϊ Γιάννη...Ζωντανή μέχρι και σήμερα, που πολλά έχουν αλλάξει, παραμένει στα Χανιά όπως και σε όλη τη Κρήτη η παράδοση, η οποία δίνει ένα ιδιαίτερο χρώμα στην γιορτή των Χριστουγέννων.Οι κρητικοί, άνθρωποι της "τάβλας" και της παράδοσης, διατηρούν ήθη και έθιμα, που ακόμα και νέοι άνθρωποι κυρίως στην ύπαιθρο τηρούν με ευλάβεια...

Τα παραδοσιακά κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων φέρνουν στους δρόμους πόρτα-πόρτα κυρίως τα παιδιά, που πριν από χρόνια μπορεί να έπαιρναν από το χέρι του νοικοκύρη και της νοικοκυράς έναν κουραμπιέ, ένα μελομακάρονο και αβγά και κουλούρες, αλλά, σήμερα εναρμονισμένοι στο πνεύμα των καιρών βγαίνουν στους δρόμους για να τα πουν, με την προσμονή να εξασφαλίσουν το χαρτζιλίκι τους.

Η εικόνα δεν αλλάζει, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ομάδες παιδιών κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την κρητική λύρα και άλλα μουσικά όργανα, χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργά το βράδυ.

Στο εσωτερικό των σπιτιών, ημέρες πριν έχει στολιστεί το δέντρο των Χριστουγέννων, ενώ στις πόρτες πολλών σπιτιών κρέμεται το Χριστουγεννιάτικο στεφάνι.Πάντως, ο στολισμός σήμερα είναι διαφορετικός σε σχέση με άλλες εποχές, αφού τα περισσότερα σπίτια μέσα και έξω κοσμούν τα πολύχρωμα λαμπιόνια.

Στο τραπέζι του σπιτιού απαραίτητα εδώ και πολλά χρόνια διατηρούνται τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες, που ακόμα και σήμερα πολλές νοικοκυρές εξακολουθούν να παρασκευάζουν στο σπίτι, όπως επίσης, τα αυγοκαλάμαρα τα συναντά κανείς σε πολλά σπίτια.

Η νηστεία του 40ήμερου τηρείται ακόμα και σήμερα ευλαβικά, ενώ οι εκκλησίες και οι ναοί κατακλύζονται από πιστούς.Στην σπηλιά του Αϊ Γιάννη στη Μαραθοκεφάλα Κισάμου την παραμονή των Χριστουγέννων τελείται Αρχιερατική θεία λειτουργία.

Η αναπαράσταση της φάτνης όπου γεννήθηκε ο Χριστός με πρόβατα, βοσκούς φωτιές, σήμαντρα και το αστέρι να λάμπει στην κορυφή της σπηλιάς δίνουν ιδιαίτερο χρώμα.

Στις κουζίνες των σπιτιών τα σύγκλινα, το χοιρινό, τα εντόσθια στο τηγάνι, το ζυμωτό ψωμί, το βραστό, το Κρητικό πιλάφι, "κυριαρχούν" της γαλοπούλας.

Παλαιότερα, από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί, οι βοσκοί και οι ναυτικοί έλεγαν "πώς παλεύουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί".

Οποίος γεννηθεί, δηλαδή, όποιος υπερισχύσει και βγει νικητής την ημέρα των Χριστουγέννων, αυτός θα υπερισχύσει μέχρι και τα φώτα, αλλά και ολόκληρο τον καινούριο χρόνο.

Πιο παλιά, το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων έκοβαν κλαδιά και βλαστούς οι νοικοκυρές και κόρες και τα πήγαιναν στο σπίτι. Τα έβαζαν σε ποτήρι με νερό και προσμονούσαν να ανθίσουν.

Το προζύμι, το Χριστόψωμο είχαν ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι, ενώ και το " ανάθρεμμα" του χοίρου που σφάζονταν την παραμονή, κυριαρχούσε στα περισσότερα χωριά.

Την δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων από το κρέας του χοίρου παρασκεύαζαν λουκάνικα, απάκια, πηχτή, σύγκλινο, ομαθιές και τσιγαρίδες.

Το "ακοίμητο" τζάκι με τα μεγάλα κούτσουρα [ξύλα], εξακολουθεί και στις ημέρες μας να δίνει τον τόνο μιας γιορτής οικογενειακής, που όλοι αναζητούν την ευτυχία της γέννησης του νέου χρόνου που έρχεται.

Οι παλαιότεροι έλεγαν πώς μέσα από την αθρακιά -την στάχτη- μπορούσαν να μαντέψουν τα μελλούμενα.

Είδηση: 17068

[02] Ήθη, έθιμα και παραδόσεις ανά τα Βαλκάνια

ΚροατίαΣτην Κροατία, το χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίζεται με φρούτα, καρύδια, γλυκά, γυάλινα στολίδια και κεριά.Οι επισκέπτες θα ακούσουν διαφορετικές "εκδοχές" από τα κάλαντα, θα δοκιμάσουν πληθώρα παραδοσιακών, χριστουγεννιάτικων, φαγητών και θα αισθανθούν "μέρος" της παράδοσης.Ο εορτασμός των Χριστουγέννων αρχίζει στις 13 Δεκεμβρίου [εορτή της αγίας Λουκίας], όπου οι οικογένειες τοποθετούν σπόρους σιταριού σε ένα πιάτο με νερό. Οι σπόροι μεγαλώνουν και το βράδυ των Χριστουγέννων τους δένουν με την αποκαλούμενη "trobojnica" μια κορδέλα με κόκκινο, μπλε και άσπρο χρώμα.Η παράδοση θέλει μια γυναίκα να γυρνά στις γειτονιές και να προσφέρει σύκα, αμύγδαλα, ξηρούς καρπούς και μήλα.Εξάλλου, σε αρκετές περιοχές, οι οικογένειες σκορπούν άχυρα στα πατώματα των σπιτιών τους και κάτω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, την παραμονή των Χριστουγέννων.Τα μέλη των οικογενειών κάνουν ευχές για υγεία, καλή τύχη και συχνά κάθονται πάνω στα άχυρα.Το "παραμύθι" των Χριστουγέννων "ζωντανεύει" και στον κήπο της οικογένειας Salaj, στην περιοχή Γκραμπόβνιτσα. Η οικογένεια κάθε χρόνο, στολίζει εκτός του χριστουγεννιάτικου δέντρου στο σπίτι, τον κήπο της με χιλιάδες λαμπιόνια και στολίδια με αποτέλεσμα να περιληφθεί στον κατάλογο του οργανισμού τουρισμού της περιοχής και του Οργανισμού Τουρισμού της Κροατίας, ως ελκυστικός προορισμός για τους επισκέπτες από άλλες χώρες.Μάλιστα, το αποτέλεσμα είναι τόσο εντυπωσιακό που οι φωτογραφίες από το χριστουγεννιάτικο διάκοσμο "φιλοξενούνται" σε αρκετές διαδικτυακές πύλες.

ΡουμανίαΣτη Ρουμανία, τα κάλαντα των Χριστουγέννων "σκορπούν" στον χειμωνιάτικο αέρα το μήνυμα της Γέννησης του Θεανθρώπου και γλυκαίνουν τις καρδιές των Ρουμάνων που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα τηρώντας τις παραδόσεις.Στα σοκάκια των πόλεων και των χωριών νέοι και παιδιά ψάλλουν τα κάλαντα, ενώ οι πατεράδες βάζουν κέρματα στις τσέπες των παντελονιών των παιδιών τους για να είναι το Νέο Έτος άφθονο και γενναιόδωρο μαζί τους.

Επίσης, ανήμερα των Χριστουγέννων, το ψωμί τοποθετείται κάτω από το τραπέζι για να φέρει τύχη στην οικογένεια και σπόροι σιταριού τοποθετούνται κάτω από το τραπεζομάντιλο για να είναι καλή η σοδειά το Νέο Έτος.

Στις 20 Δεκεμβρίου οι Ρουμάνοι γιορτάζουν την ημέρα του Αγίου Ιγνατίου [ουσιαστικά αυτή την ημέρα αρχίζει ο εορτασμός των Χριστουγέννων]. Αυτή την ημέρα απαγορεύεται η εργασία και η μοναδική δουλειά που καλούνται, κυρίως, οι νοικοκυρές να κάνουν είναι να ετοιμάσουν το μενού του χριστουγεννιάτικου δείπνου.

ΣερβίαΣτη Σερβία, οι πολίτες λένε "Srecan Bozic" [Καλά Χριστούγεννα] και στο γιορτινό τραπέζι τρώνε τη "cesnica" ένα ιδιαίτερο είδος ψωμιού που αποτελεί παράδοση για τα Χριστούγεννα.Κάθε μέλος της οικογένειας παίρνει ένα κομμάτι, ενώ ένα κομμάτι προορίζεται και για το σπίτι.Πρόκειται για ένα "είδος" βασιλόπιτας, καθώς μέσα στο ψωμί υπάρχει ένα νόμισμα και όποιος το βρει, θεωρείται καλότυχος για τη νέα χρονιά.

Το ιδανικό, εορταστικό περιβάλλον στη Σερβία, το "συνθέτει" και το κόψιμο του δέντρου [συνήθως βαλανιδιά] την παραμονή των Χριστουγέννων. 'Ένα μεγάλο κομμάτι από το δέντρο συνήθως ρίχνεται στο τζάκι του σπιτιού για καλή τύχη.Εξάλλου, ένα πάκο από άχυρα σκορπίζεται στο πάτωμα του σπιτιού, ενώ το γιορτινό τραπέζι "χαρακτηρίζεται" από ποικιλία φαγητών.

Ανήμερα των Χριστουγέννων, ο εορτασμός "μεταφέρεται" στις εκκλησίες όπου οι καμπάνες χτυπούν και καλούν τους πολίτες να γιορτάσουν τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Ιδιαίτερη σημασία έχει -κατά την παράδοση- ο πρώτος επισκέπτης του σπιτιού, καθώς πρέπει να θεωρείται καλότυχος για να φέρει στην οικογένεια γούρι για το Νέο Έτος.Μάλιστα, οι περισσότεροι για να είναι σίγουροι ότι θα έχουν καλή τύχη το Νέο Έτος, επιλέγουν τον πρώτο επισκέπτη.

ΒουλγαρίαΣτη Βουλγαρία, κάθε χρόνο στις 24 Δεκεμβρίου, όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονται από νωρίς για να ετοιμάσουν το γιορτινό τραπέζι. Η παράδοση θέλει αυτό το ψωμί να το έχει ετοιμάσει μια ανύπαντρη ή πρόσφατα παντρεμένη κοπέλα. Το ψωμί είναι διακοσμημένο με στοιχεία που συμβολίζουν τα οικόσιτα ζώα και τον αγρό. Μέσα σε αυτό τοποθετείται ένα τυχερό νόμισμα.

Η ίδια κοπέλα παρασκευάζει στρογγυλά τσουρέκια για τους μικρούς που ψάλλουν τα κάλαντα.Πριν από το γιορτινό τραπέζι, η νοικοκυρά του σπιτιού θυμιατίζει όλα τα δωμάτια, τον κήπο και τον αχερώνα -όπου αυτός υπάρχει- προκειμένου να ξορκίσει τα κακά πνεύματα.

Τίποτα δεν δανείζεται αυτή την ημέρα προκειμένου τα πλούτη της οικογένειας να παραμείνουν σε αυτή κατά τη διάρκεια του έτους. 'Ένα ξεχωριστό στοιχείο είναι η τελετή "koleduvane": Μεταμφιεσμένοι και ψάλλοντας τα κάλαντα, νεαρά αγόρια που συμμετέχουν στην τελετή, περιφέρονται από σπίτι σε σπίτι για να ευχηθούν ευημερία, καλή τύχη και υγεία. Εν συνεχεία, έρχονται άλλοι νεαροί που έχοντας βέργες κρανιάς, στολισμένες με κορδέλες, καλαμπόκι και φρούτα, χτυπούν απαλά τους ανθρώπους στους ώμους και τους εύχονται υγεία, μακροζωία και επιτυχία.

Την έναρξη των εορτασμών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σηματοδοτεί η ημέρα του Αγίου Ιγνατίου που εορτάζεται στις 22 Δεκεμβρίου.

ΣλοβενίαΜε μακρά παράδοση, πληθώρα εθίμων "κομμάτι" της κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς και στη Σλοβενία "πρωταγωνιστούν" τα κάλαντα και το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου.Βεβαίως, το ψωμί που "κοσμεί" το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, "κουβαλά" και αυτό το δικό του "βάρος" καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, θα φέρει στους ανθρώπους και τα οικόσιτα ζώα, υγεία, δύναμη και ενέργεια. Οι "καλαντάρηδες", εξάλλου, θα φέρουν και αυτοί σε κάθε σπίτι ευχές για υγεία, τύχη και ευλογία.

Κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, σε κάθε σπίτι, οι νοικοκυρές θυμιατίζουν για να διώξουν μακριά τα κακά πνεύματα.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι οικογένειες συγκεντρώνονται στο σπίτι και τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας μοιράζουν στα παιδιά γλυκά και φρούτα.

Είδηση: 17069

[03] Εορτές με κίνηση στην αγορά και φιλανθρωπικές ενέργειες

Σε εορταστικούς ρυθμούς κινείται σήμερα η αγορά. Στην Βαρβάκειο, αυξημένη είναι από το πρωί η κίνηση.Στα περσινά επίπεδα είναι το κόστος του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, σύμφωνα με εκτιμήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών.Σήμερα παραμονή Χριστουγέννων τα εμπορικά καταστήματα και τα σούπερ μάρκετ θα παραμείνουν ανοιχτά έως τις 6 μ.μ..

Ανοικτά θα είναι τα εμπορικά καταστήματα της Αθήνας την τελευταία Κυριακή του έτους, κατά παρέκκλιση του νόμου, σύμφωνα με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης.Την σχετική άδεια αναμένεται να εγκρίνει σήμερα το Νομαρχιακό Συμβούλιο.Ανοικτά μπορούν να μείνουν τα καταστήματα και σε άλλες περιοχές της χώρας, εφ' όσον υπάρχει άδεια από τις νομαρχίες.

Η εργασία θα είναι εθελοντική, με προσαύξηση 75% του ημερομισθίου και μια επιπλέον ημέρα άδειας όντος του Ιανουαρίου, η οποία αν μετατραπεί σε εργάσιμη, τότε θα πληρωθεί με προσαύξηση 75% του ημερομισθίου.

Την έντονη αντίθεση τους με την απόφαση εκφράζουν συνδικάτα, φορείς και εργαζόμενοι.Το ΚΚΕ και ο Συνασπισμός διαβλέπουν απόπειρα κατάργησης της Κυριακής αργίας, με πρόσχημα τις έκτακτες ανάγκες της αγοράς.

Γεύματα Αγάπης θα προσφέρει ο Ερυθρός Σταυρός, στο κτίριο της Γ' Σεπτεμβρίου, σήμερα, αύριο, καθώς και επίσης, την παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς, σε άστεγους και άπορους αλλοδαπούς του κέντρου της Αθήνας.

Το Ίδρυμα Αστέγων του δήμου Αθηναίων θα προσφέρει το μεσημέρι των Χριστουγέννων εορταστικό γεύμα και δώρα, στο Κέντρο Σίτισης, Σοφοκλέους-70 & Πειραιώς-35.

Είδηση: 17067

[04] Με κίνηση & βροχερό καιρό η έξοδος για τις εορτές.

Αυξημένη κατά 30% η κίνηση στον σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων στον Κηφισό με δεκάδες δρομολόγια να έχουν προγραμματιστεί για να εξυπηρετηθούν όλοι οι επιβάτες.Χωρίς προβλήματα οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, αφού η ΕΜΥ δεν προβλέπει ισχυρούς ανέμους για τα πελάγη για όλο το τετραήμερο των Χριστουγέννων.Έκτακτα μέτρα έχει λάβει η τροχαία και στις δυο εθνικές οδούς για διευκόλυνση των οδηγών.Χαμηλές θερμοκρασίες επικρατούν σε όλη τη χώρα.Με αλυσίδες η κυκλοφορία από Φτερόλακα προς Παρνασσό, από Βόλο προς Ζαγορά και από Φλώρινα προς Καστοριά μέσω Βιτσίου.

Είδηση: 17066

[05] Στην Αθήνα οι πολιτικοί αρχηγοί για τα κάλαντα

Εν τω μεταξύ, τα κάλαντα των Χριστουγέννων ψάλλουν σήμερα στους πολιτικούς αρχηγούς σύλλογοι, σωματεία και φορείς.

Στις 8:45 π.μ. η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος είπε στη Γ.Γ. του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα τα κάλαντα και στις 9:30 π.μ. η Ένωση Αφρικανών Γυναικών μαζί με παιδιά μεταναστών.

Στις 10:30 π.μ., θα ψάλλουν τα κάλαντα στον Πρωθυπουργό η Παιδική χορωδία και η Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων και την ίδια ώρα θα ψάλλει τα κάλαντα στον Πρόεδρο του ΛΑ.Ο.Σ. Γιώργο Καρατζαφέρη η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων.

Στις 11:30 π.μ., θα ψάλλουν τα κάλαντα στον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος και στις 12:15 μ.μ., ο Σύλλογος Κυνιδαριωτών Νάξου.

Στον Πρόεδρο του ΣΥΝ Αλέξη Τσίπρα θα ψάλλουν τα κάλαντα στις 13:30 ο Σύλλογος Ποντίων και στις 14:30 ο σύλλογος Ηπειρωτών.

Είδηση: 17065

[06] Διαφορετικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση εναντίον λεωφορείου των ΜΑΤ

Όπως έχει γίνει μέχρι στιγμής γνωστό, έχουν συλλεγεί επτά κάλυκες συνολικά. Οι δύο βρέθηκαν το πρωί, ο ένας εξ αυτών σφηνωμένος στη μηχανή, που βρίσκεται στο πίσω μέρος του αστυνομικού οχήματος. Οι βολίδες απεστάλησαν για βαλλιστικό έλεγχο, που έδειξε ότι οι βολίδες είναι διαμετρήματος 7,62 χιλιοστών, από πολεμικό όπλο πιθανότατα τύπου "Καλάσνικωφ".Οι επιτόπιες έρευνες στο χώρο της επίθεσης αποκάλυψαν άλλους πέντε κάλυκες σφαιρών, που έχουν σταλεί επίσης για έλεγχο. Οι αστυνομικές αρχές εξετάζουν το ενδεχόμενο η ενέδρα που είχαν στήσει άγνωστοι να είχε ορμητήριο παλαιό πολυβολείο που είναι εντός του χώρου του Πανεπιστημίου.Να τονισθεί ότι δεν τραυματίστηκε κανένας από τους 19 αστυνομικούς που επέβαιναν στο όχημα, το οποίο και επέστρεψε στη βάση του. Το περιστατικό ερευνάται, η διμοιρία ασκεί τα καθήκοντά της και πήγε κανονικά στην υπηρεσία, τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος μετά την συνάντηση του με τον Πρωθυπουργό.Οι αστυνομικοί της διμοιρίας των ΜΑΤ που βρισκόταν μέσα στο λεωφορείο αναφέρουν ότι τη στιγμή που το όχημα εξέρχονταν από την οδό Κοκκινοπούλου, στην Κατεχάκη κατέθεσαν ότι άκουσαν κρότο και είδαν λάμψεις από την πλευρά του παλαιού πολυβολείου που βρίσκεται μέσα σο χώρο της Πολυτεχνειούπολης και δεξιά της Κοκκινοπούλου. Το όχημα σταμάτησε, αλλά οι αστυνομικοί δεν μπορούσαν να μπουν μέσα στο χώρο της Πανεπιστημιούπολης, εξαιτίας του ασύλου.Ο υφυπουργός Εσωτερικών για θέματα Δημοσίας Τάξης Παναγιώτης Χηνοφώτης μετέβη στην έδρα των ΜΑΤ στο Γουδί, ενώ στη συνέχεια μετέβη και ο υπουργός Εσωτερικών, Προκόπης Παυλόπουλος, μετά τη συνάντηση του με τον Πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου.Οι πρυτανικές αρχές επέτρεψαν εχθές το μεσημέρι στην αστυνομία να μπει και να κάνει έρευνα στο πολυβολείο και στους γύρω χώρους, ενώ τα πρώτα δύο βλήματα που βρέθηκαν γύρω από το όχημα, στάλθηκαν στα εγκληματολογικά εργαστήρια, τα οποία απεφάνθησαν ότι οι σφαίρες των 7,62 χιλιοστών μπορεί να προέρχονται ή από "Καλάσνικωφ", είτε από πολεμικό τουφέκι G3 είτε από πιστόλι τύπου Τοκάρεφ σοβιετικής κατασκευής. Η αστυνομία εξακολουθεί ερευνά τα τμήματα των βολίδων, για την ανεύρεση και άλλου υλικού δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια ενέργεια σε βάρος αστυνομικού οχήματος.Στις έρευνες συμμετέχει και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία.Το περιστατικό προκάλεσε και πολιτικές δηλώσεις"Ξεκάθαρη και ακριβή ενημέρωση" για το περιστατικό, ζήτησε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ Μαρία Καρακλιούμη, η οποία είπε ότι "η ασφάλεια των πολιτών είναι σημαντική και η ενημέρωση πρέπει να είναι άμεση και όχι αποτέλεσμα διύλισης πληροφορίας", προσθέτοντας ότι "η πολυγλωσσία και η σύγχυση δεν προσφέρουν τίποτε.Αντιθέτως δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για ένταση, οξύτητα και διχασμό"."Οι προβοκάτσιες κατά του εργατικού - λαϊκού και νεολαιίστικου κινήματος συνεχίζονται. Οι εργαζόμενοι και η νεολαία τους πρέπει να επαγρυπνούν", σχολίασε ο Μάκης Μαϊλης από το ΚΚΕ."Ο μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα, για τη Δημοκρατία και από τους κουκουλοφόρους, είναι να περάσουμε στην αυτοδικία. Το όχημα των ΜΑΤ, δέχθηκε σχεδόν 10 σφαίρες. Γιατί τώρα η κυβέρνηση, προσπαθεί να υποβαθμίσει το γεγονός, ο καθένας ευκόλως αντιλαμβάνεται", δήλωσε ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ, Γ. Καρατζαφέρης.

Είδηση: 17070

The Hellenic Radio (ERA): News in Elot928 Greek Directory - Previous Article - Next Article