Athens News Agency: News in Greek, 06-12-25

Athens News Agency: News in Elot928 Greek Directory - Previous Article - Next Article

From: The Athens News Agency at <http://www.ana.gr/>

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

[01] "Χριστός γεννάται δοξάσατε..."

[02] "Καλήν ημέρα άρχοντες..."

[03] Τα ήθη και τα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

[01] "Χριστός γεννάται δοξάσατε..."

Στα μηνύματά τους οι προκαθήμενοι της εκκλησίας αναφέρονται στο νόημα των ημερών.

Ο Oικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος σημειώνει ότι πρέπει να αρχίσουμε από σήμερα νέα ζωή άξια της κλήσεως του ενανθρωπίσαντος Θεού.

Ο Aρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος τονίζει ότι τα Χριστούγεννα είναι ευκαιρία για την πνευματική μας ανάταξη, για τη συνοχή της οικογένειας και για την αναχαίτιση της νεοταξικής επικυριαρχίας που αλλάζει τις σταθερές του πολιτισμού μας.

Ο Aρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος αναφέρεται στα προβλήματα της οικογένειας στη σύγχρονη εποχή.

Στο μεταξύ γεύματα αγάπης θα παραθέσει το πρωί σε άστεγους και άπορους ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.

Η διανομή θα γίνει από τις εγκαταστάσεις του ιδρύματος στην οδό τρίτης Σεπτεμβρίου.

Επίσης γεύματα θα παραθέσουν το μεσημέρι ο δήμος Αθηναίων και αρκετοί άλλοι δήμοι της χώρας.

[02] "Καλήν ημέρα άρχοντες..."

Χθες το πρωί του έψαλλαν τα κάλαντα, στον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Φλωρίνης, ορχήστρα του συλλόγου,καθώς, επίσης,ο Σύλλογος Ποντίων Φλωρίνης, ενώ χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς συγκρότημα του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Αρμενοχωρίου.

Ο πρωθυπουργός και η σύζυγός του μοίρασαν δώρα και αντάλλαξαν ευχές με τα μέλη των συλλόγων.

Ακολούθως,ο Κ. Καραμανλής,συνοδευόμενος από την κα Νατάσα Καραμανλή έκαναν βόλτα στο κέντρο της πόλης και στα καταστήματα και συνομίλησαν με τους κατοίκους.

Στη συνέχεια ο πρωθυπουργός παρέστη σε δεξίωση που του παρέθεσαν οι τοπικοί παράγοντες της πόλης.

Χριστουγεννιάτικες ευχές και δώρα αντάλλαξε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου και ο Γραμματέας του κόμματος Νίκος Αθανασάκης, με τα παιδιά που τους έψαλαν τα Κάλαντα των Χριστουγέννων χθες το πρωί στα κεντρικά γραφεία του ΠΑΣΟΚ.

Το πρώτο συγκρότημα ήταν εκείνο του Συνδέσμου Ποντιακών Σωματείων Νοτίου Ελλάδος και Νήσων μαζί με το χορευτικό του Συνδέσμου Ποντίων Χαϊδαρίου.

Ακολούθησαν το συγκρότημα των παιδιών των αστυνομικών και τελευταίο ήταν εκείνο του Συλλόγου Ηπειρωτών «Το Κούγκι».

Εκτός απο τα Κάλαντα, όλα τα παιδιά πρόσφεραν στον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ παραδοσιακά γλυκίσματα και πίτες, ενώ το δικό του δώρο προς τα παιδιά ήταν βιβλία.

Ξεχωριστή, τέλος, στιγμή, σήμερα παραμονή Χριστουγέννων, ήταν η επίσκεψη στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, ενός πολίτη με κινητικά προβλήματα που ήλθε από την Λιβαδειά, με τον οποίο αντάλλαξε ευχές συγκινημένος ο κ. Παπανδρέου, ευχαριστώντας τον ιδιαίτερα για την επίσκεψή του αυτή.

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα άκουσε τα κάλαντα στα γραφεία του κόμματος στον Περισσό από το Σύνδεσμο Ποντιακών Σωματείων Ν. Ελλάδας και Νήσων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας και από την Πολιτιστική Ομάδα του Συνδέσμου των Απανταχού Καστελλοριζίων.

«Αυτό που μας απασχολεί το τελευταίο διάστημα είναι η μόρφωση της νέας γενιάς", δήλωσε η Αλέκα Παπαρήγα και σημείωσε:

"Πάρα πολλά λέγονται για το κόστος της μόρφωσης, αρχίζουν τα φροντιστήρια από το Δημοτικό, αλλά υπάρχει ένα θέμα που θέλουμε να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας. Μαζί με το κόστος για τα λαϊκά στρώματα, που είναι πάρα πολύ βαρύ, υπάρχει και το τι μαθαίνουν τα παιδιά. Για ποιο σκοπό τα μαθαίνουν. Και δυστυχώς όλα τα καινούργια βιβλία είναι ακόμα χειρότερα από τα χθεσινά. Μαθαίνουν πράγματα ανορθολογικά. Εμείς λέμε ότι τα παιδιά θα βγαίνουν τούβλα. Δεν υπάρχουν πια καλοί και κακοί μαθητές. Υπάρχει μια μόρφωση που δίνεται με έναν τέτοιο τρόπο ως περιεχόμενο, που δεν θα έλεγα ότι είναι άχρηστη, αλλά επικίνδυνη" συμπλήρωσε η γγ του ΚΚΕ.

Κάλαντα στον πρόεδρο του ΣΥΝ Αλέκο Αλαβάνος έψαλαν, στα γραφεία της Κουμουνδούρου, παιδιά του Συλλόγου Φιλιππινέζων μεταναστών στην Ελλάδα (KASAPI).

Ακολούθησε μικρή γιορτή, στη διάρκεια της οποίας μοιράστηκαν στα παιδιά δώρα και γλυκά, ενώ σε δηλώσεις του ο Αλέκος Αλαβάνος δήλωσε ότι "δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα από τα παιδιά αυτά Το βρέφος Ιησούς και η οικογένειά του ζούσαν κάτω από τον φόβο του Ηρώδη. Γιατί αυτά τα παιδιά να ζουν κάτω από το φόβο του Πολύδωρα, στην παρανομία, χωρίς χαρτιά; Γιατί, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, να μην έχει δικαίωμα ένα παιδί μετανάστη μόλις γεννιέται να αποκτά και την υπηκοότητα της χώρας που γεννήθηκε; Εμείς τα στηρίζουμε, τα ευχαριστούμε για την ωραία χορωδία και θα αγωνιστούμε για να έχουν μία ασφαλή και ήσυχη ζωή στην Ελλάδα, να γίνουν καλοί συμπατριώτες μας."

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ ευχήθηκε καλά Χριστούγεννα σε όλους.

[03] Τα ήθη και τα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Τα χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα θα αναβιώσουν και φέτος σε πόλεις και χωριά της Βόρειας Ελλάδας για να υποδεχτούν οι πιστοί τη γέννηση του Θεανθρώπου και την έλευση του νέου χρόνου.

Στην Φλώρινα, οι κάτοικοι υποδέχονται τη γέννηση του Χριστού ανάβοντας μεγάλες φωτιές στις 12 τα μεσάνυχτα, που συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός. Φωτιές ανάβουν επίσης και το βράδυ της Πρωτοχρονιάς.

Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπω» που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ φωτιές φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπω» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχτούν.

Στη Σιάτιστα Κοζάνης, την περίοδο των γιορτών, θα αναβιώσουν «κλαδαριές», τα «κόλιαντα» και τα «μπουμπουσάρια». Οι «κλαδαριές» είναι οι φωτιές που ανάβονται κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου για να ζεστάνουν τον Χριστό. Τα «κόλιαντα» είναι τα κάλαντα στο τοπικό σιατιστινό ιδίωμα, ενώ την ημέρα των Θεοφανίων αναβιώνουν τα «μπουμπουσάρια», δηλαδή τα καρναβάλια με το καθαρά σιατιστινό Αϊβασιλιάτικο χορό.

Τα Θεοφάνια στη Μακεδονία αναβιώνουν τα έθιμα ραγκουτσάρια στην Καστοριά, φωταράδες στη Χαλκιδική, τζαμαλάρια στην Αρνισσα Πέλλας και προδρομίτες στην Πιερία, συνθέτοντας το «μωσαϊκό» του λαϊκού μας πολιτισμού.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου μαρτυρούν τις βαθύτερες ανησυχίες των ανθρώπων όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας οι κάτοικοι - η πλειονότητα των οποίων έχουν ρίζες στις αλησμόνητες πατρίδες του Πόντου και της Μικράς Ασίας - γνωρίζουν πώς να σέβονται τις παραδόσεις τους, αφού σε αυτές έχουν αποτυπωθεί η ιστορία, οι αγώνες αλλά και οι ανησυχίες του τόπου τους.

Από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολιτιστική παράδοση του νομού Δράμας, με την πλούσια λαογραφία του, τα ήθη και τα έθιμα, τις γιορτές και τα διονυσιακά δρώμενα που πραγματοποιούνται όλες τις εποχές του χρόνου και ιδιαίτερα τα Θεοφάνεια. Σ' αυτές τις εκδηλώσεις πρωταγωνιστούν οι μεταμφιεσμένοι με κουδούνια και προβιές ζώων, οι χοροί, τα τραγούδια και οι διάφορες αναπαραστάσεις.

Το έθιμο των Αράπηδων αναβιώνει κάθε χρόνο, στις 6 Ιανουαρίου, στο Μοναστηράκι, το οποίο απέχει από την πόλη της Δράμας μόλις 4 χλμ. Το συναντάμε επίσης και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα και Ξηροπόταμος. Το ίδιο έθιμο αναβιώνει κάθε χρόνο και στη Νίκησιανη του Δήμου Παγγαίου στο νομό Καβάλας.

Οι Μωμόγεροι, ένα είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, αναβιώνει στους Σιταγρούς και Πλατανιά, χωριά όπου υπάρχουν πρόσφυγες από τον Πόντο. Η ονομασία Μωμόγεροι προέρχεται από τις λέξεις μίμος και γέρος, από τις μιμητικές κινήσεις που κάνουν οι πρωταγωνιστές με μορφή γεροντικών προσώπων. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται όλο το Δωδεκαήμερο (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνια).

Στο νησί της Θάσου μέχρι σήμερα ακόμα οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο είναι το σπόρδισμα των φύλλων και γίνεται ως εξής: Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ' αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.

Στο Δημ. Διαμέρισμα Μυρτοφύτου του Δήμου Ελευθερών στη δυτική ακτή του νομού Καβάλας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς αναβιώνει ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Τα αγόρια που θα φύγουν στρατιώτες μέσα στη νέα χρονιά συγκεντρώσουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή του νέου χρόνου θα ανάψουν μια εντυπωσιακή φωτιά που θα ξεπερνάει τα τρία μέτρα ψέλνοντας τα κάλαντα. Στις δώδεκα ακριβώς, με το χτύπημα του ρολογιού της εκκλησίας, ξεκινάει ένα παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά.

Στην πόλη της Καβάλας, πολλοί κάτοικοι διατηρούν ακόμα κάποια από τα έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, όπως το σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά και η μεταφορά μιας πέτρας - συνήθως από το μικρότερο μέλος της οικογένειας - στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά.

Τέλος, στο Δημ. Διαμέρισμα Ποδοχωρίου του Δήμου Ορφανού στα δυτικά του νομού Καβάλας, την πρώτη μέρα κάθε νέου χρόνου διατηρούν ακόμα αναλλοίωτο το έθιμο του «ποδαρικού» όπου τα πιο μικρά παιδιά επισκέπτονται όλα τα σπίτια του οικισμού μπαίνοντας μέσα σε αυτά με το δεξί πόδι, λένε ευχές στους νοικοκύρηδες του σπιτιού και δέχονται γλυκά και δώρα.

ΘΡΑΚΗ

Με θέματα που προέρχονται τόσο από την σύγχρονη πραγματικότητα όσο και από την λαϊκή παράδοση, οι κάτοικοι της Αλεξανδρούπολης συμμετέχουν και φέτος στις «Χριστουγεννιάτικες Γιορτές» που διοργανώνει ο δήμος.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων: θεατρικές παραστάσεις, βυζαντινά κάλαντα και χριστουγεννιάτικους ύμνους, εκθέσεις, έθιμα, τραγούδια, χορούς, μεταμφιέσεις, ξυλοπόδαρους, μπάντες και συναυλίες. Τόπος των εκδηλώσεων αποτελούν το κέντρο και οι γειτονιές της πόλης.

Πέρα όμως από τα εορταστικά μηνύματα, οι ''Χριστουγεννιάτικες Γιορτές'' αποτελούν μια ευκαιρία υπόμνησης της πλούσιας σε ήθη, έθιμα και τραγούδια παράδοσης της Θράκης. Από τα έθιμα αυτά ξεχωρίζουν τα πολλά χριστουγεννιάτικα τραγούδια της, γνωστά και ως «Ρουγκάτσια», και εδέσματα όπως τα εννιά νηστίσιμα φαγητά και η «μπάμπο».

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Γεμάτα με έθιμα είναι τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στην Ρούμελη. Ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίον θα σφάξουν τα γουρούνια και φτάνουν μέχρι το πάντρεμα της φωτιάς. Ξεκινούν από τα κάλαντα και φτάνουν μέχρι το βασιλόψωμο. Όμως οι ευχές για μια καλύτερη χρονιά, καλύτερη σοδειά και καλύτερη προκοπή είναι αυτές που κυριαρχούν σε κάθε έκφραση της παράδοσης.

Εκτός από τα κάλαντα που ακούγονται σε κάθε γωνιά της Ρούμελης διατηρούνται ακόμη ορισμένα από τα έθιμα που παραδοσιακά μεταφέρονται από γενεά σε γενεά και δίνουν ένα διαφορετικό χρώμα στις Άγιες τούτες μέρες.

Χοιροσφαγή: Στα ορεινά χωριά της δυτικής Φθιώτιδας είναι απίθανο να μη συναντήσουμε τουλάχιστον ένα χοίρο σε κάθε σπίτι. Ηταν πάντα θέμα αρχοντιάς, κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας. Η προετοιμασία για τη σφαγή τους ξεκινά πολύ νωρίς αφού οι νοικοκυρές είναι υποχρεωμένες να βρουν πλέον γανωματή για να γανώσουν (να κασιτερώσουν) τα οικιακά σκεύη που είναι αναγκαία για την χοιροσφαγή. Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι παρέες έγιναν μικρότερες και τα πράγματα έχουν περισσότερο απλοποιηθεί. Η χοιροσφαγή όμως παραμένει ολόκληρη τελετουργία αφού είναι απαραίτητο να υπάρχει φωτιά, κάρβουνο και λιβάνι και την ώρα της σφαγής η νοικοκυρά θα πρέπει να τα ρίξει πάνω στη σφαγή ενώ στο στόμα του χοίρου βάζουν ένα λεμόνι για να μένει ανοιχτό και να αερίζεται.

Όταν τελικά τελειώσουν τους χοίρους, ολόκληρη η γειτονιά ξεκινά ένα γλέντι ενώ την ίδια ώρα οι νοικοκυρές ξεκινούν να φτιάξουν τα λουκάνικα και τις "τσιγαρίθρες".

Το αρραβώνιασμα της φωτιάς: γίνεται ξημερώματα των Χριστουγέννων την ώρα που ο λαός την αποκαλεί "ανοιχτή ώρα". Η νοικοκυρά βάζει ένα μεγάλο ξύλο στο τζάκι και σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα ό,τι ζητήσεις - βεβαίως θα πρέπει να αφορά τα παιδιά και όχι τους παντρεμένους - μπορεί να γίνει. Αντίθετα το πάντρεμα της φωτιάς γίνεται τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς. Στο τζάκι μπαίνουν δύο μεγάλα ξύλα που φροντίζει ο νοικοκύρης να είναι ισομερή για να καίγονται το ίδιο. Σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα που δεν αλλάζει μόνο ημέρα, αλλά αλλάζει και χρόνος όποια ευχή η όποια κατάρα και αν κάνει ο άνθρωπος αυτή θα πιάσει τόπο λέει ο λαός. Τα συγκεκριμένα έθιμα τα συναντάμε σε πάρα πολλά σημεία της Ρούμελης ιδιαίτερα όμως στη δυτική Φθιώτιδα και στην ορεινή Δωρίδα.

Το βασιλόψωμο: Το όνομα του προσδιορίστηκε από την ημερομηνία κατανάλωσης. Τρώγεται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε και το όνομα του. Εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, βασιλικό και νερό και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και παραστάσεις είτε αυτές αφορούν την παραγωγή είτε την υγεία είτε την οικογένεια. Μετά το ψήσιμό του είναι έτοιμο να κοπεί, την ώρα του φαγητού, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Παράλληλα με το βασιλόψωμο οι νοικοκυρές κάνουν και της Βασιλοκουλούρες.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΤΡΙΚΑΛΑ: Πολλά από τα χριστουγεννιάτικα έθιμα στο νομό Τρικάλων έχουν χαθεί στο πέρασμα του χρόνου και μόνο λίγα από αυτά και σε ορισμένες περιοχές τα ακολουθούν πιστά οι κάτοικοι. Ένα από πιο χαρακτηριστικά έθιμα που αντέχει ακόμα είναι η λεγόμενη "γουρνοχαρά". Το κάθε σπίτι δηλαδή που σφάζει γουρούνι προσκαλεί όλους τους συγγενείς και φίλους να φάνε και να γλεντήσουν μαζί, ενώ σε ορισμένες περιοχές μόλις σφάξουν τον χοίρο, η νοικοκυρά παίρνει έναν τσίγκο, βάζει επάνω μερικά κάρβουνα, ρίχνει και λίγο θυμίαμα και περνάει μπροστά από τους άνδρες, που βρίσκονται γ0ύρω από το σφαγμένο γουρούνι. Τους θυμιατίζει και αυτοί με το χέρι τους αερίζουν την φωτιά και λένε την ευχή: "Να το φάτε με υγεία και του χρόνου μεγαλύτερο". Έπειτα ρίχνει τα κάρβουνα με το θυμίαμα στον κομμένο λαιμό του γουρουνιού για να το θυμιατίσει κι αυτό.

Οι γυναίκες στη συνέχεια ετοιμάζουν "την λίπα", "την αλευριά", και τα λουκάνικα, ενώ οι άνδρες τρώνε την περίφημη "τηγανιά", πίνουν και γλεντάνε, όλοι μαζί, γιατί αυτό επιτάσσει πιστά αυτή η μέρα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων, αγρια χαράματα, οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία κι έπειτα αφού τελειώσει η θεία λειτουργία, σε σπίτια και αυλές ψήνουν "την γουρνάδα", όπου το ψήσιμο συνοδεύεται από καλή παρέα, κυρίως μεταξύ συγγενών και άφθονο κρασί ή τσίπουρο με μεζέ και διάφορα γλυκά.

Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα τα παιδιά τα ψάλλουν είτε την παραμονή είτε ανήμερα. Παλαιότερα η κάθε παρέα που έλεγε τα κάλαντα χτυπούσε τις πόρτες των σπιτιών με ξύλα και μόλις η νοικοκυρά τους άνοιγε κατευθύνονταν στο τζάκι και ανακάτευαν την φωτιά με το ξύλο, λέγοντας ευχές για τη νέα χρονιά.

Χαρακτηριστικό έθιμο της Πρωτοχρονιάς είναι η βασιλόπιτα. Οι γυναίκες του σπιτιού, κάνουν ζυμάρι στο οποίο τοποθετούν νόμισμα, ένα κομμάτι κλήμα, άχυρο ή χορταράκι, μία μικρή πέτρα όπως κι ένα σπόρο καλαμποκιού.

Στο μεσημεριανό τραπέζι ο νοικοκύρης του σπιτιού θα κόψει τη βασιλόπιττα αφού πρώτα τη φέρει τρεις φόρες γύρω στο ταψί. Στη συνέχεια θα την μοιράσει σε κομμάτια με σειρά ηλικίας σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Σε οποιον πέσει το κλήμα θα έχει πολλά σταφύλια, σε όποιον πέσει η μικρή πέτρα θα είναι δυνατός στην υγεία του, ενώ αυτός που θα πετύχει το άχυρο ή το χόρτο θα αποκτήσει πολλά ζώα, αυτός που θα πετύχει το νόμισμα θα γίνει πλούσιος και τέλος αυτός που θα πετύχει τα καλαμπόκι, θα κερδίσει τη φετινή σοδειά.

ΛΑΡΙΣΑ: Καθώς η λαογραφία και η παράδοση στην Ελλάδα του σήμερα συναντώνται μεν, αλλά σε υπολανθάνουσα μορφή, στα μεγάλα τουλάχιστον αστικά κέντρα, και η Λάρισα κινείται σε Χριστουγεννιάτικούς ρυθμούς, κρατώντας μεν τις γενικευμένες και σε πολλές περιπτώσεις ξενόφερτες παραδόσεις, αλλά χωρίς να παρουσιάζει έθιμα μίας ιδιαίτερης εθιμικής ταυτότητας της περιοχής. Ενώ σε ότι αφορά στις ευρύτερες δραστηριότητες ο Δήμος Λαρισαίων είναι αυτός που δίνει το στίγμα με σειρά χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων διασκεδαστικού και φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Αποκορύφωμα αυτών η μεγάλη συναυλία που διοργανώνεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Κεντρική Πλατεία για την υποδοχή του νέου έτους συνοδευόμενη από καταιγισμό πυροτεχνημάτων.

Ωστόσο και στην Λάρισα οι λεγόμενοι "βουλγαροπρόσφυγες" -έλληνες που ήλθαν από την Βουλγαρία- διατηρούν ζωντανό το έθιμο της λεγόμενης "γουρουνοχαράς" που έχει να κάνει με το σφάξιμο του γουρουνιού το οποίο αποτελεί ένα από τα παραδοσιακά εδέσματα του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Η "τελετή" συνοδεύεται και από εκδηλώσεις κεφιού και γλεντιού και ανάμα φωτιάς. Βέβαια η ?θυσία του χοίρου είναι μία συνήθεια που τηρείται σε όλα τα ελληνικά χωριά, καθώς παλαιοτέρα κυρίως αντιπροσώπευε και την εξασφάλιση κρέατος και παραγώγων του για την χρονιά, απλώς οι "βουλγαροπρόσφυγες" που γενικά διατηρούν έθιμα και παραδόσεις που είναι μπολιασμένες και από την παραμονή τους στην Βουλγαρία δίνουν έναν ξεχωριστό χαρακτήρα στην τήρηση του συγκεκριμένου εθίμου.

ΚΡΗΤΗ

ΧΑΝΙΑ: Στη Δυτική Κρήτη σε κάθε γωνιά η παράδοση ζωντανεύει και τα ήθη και τα έθιμα της γιορτής δεν ξεχνιούνται.

Τα παραδοσιακά κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων φέρνουν στους δρόμους πόρτα - πόρτα τους πιτσιρικάδες, που πριν από χρόνια μπορεί να έπαιρναν από το χέρι του νοικοκύρη και της νοικοκυράς ένα κουραμπιέ ή ένα μελομακάρονο, σήμερα βγαίνουν στους δρόμους να τα πουν για να το χαρτζηλίκι τους. Ομάδες παιδιών κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την Κρητική λύρα, ή άλλα μουσικά όργανα χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργα το βράδυ.

Στις κουζίνες των σπιτιών τα σύγκλινα το χοιρινό τα εντόσθια στο τηγάνι το ζυμωτό ψωμί το βραστό το Κρητικό πιλάφι, "κυριαρχούν" της γαλοπούλας. Στο τραπέζι τα πατροπαράδοτα μελομακάρονα και κουραμπιέδες που ακόμα και σήμερα πολλές νοικοκυρές εξακολουθούν να παρασκευάζουν στο σπίτι. Επίσης σε πολλά σπίτια συναντά κανείς τα αυγοκαλάμαρα.

Η νηστεία του 40ήμερου τηρείται ακόμα και σήμερα ευλαβικά, ενώ οι εκκλησίες και οι ναοί κατακλύζονται από πιστούς.

Στην σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου την παραμονή των Χριστουγέννων τελείται Αρχιερατική θεία λειτουργία.

Η αναπαράσταση της φάτνης όπου γεννήθηκε ο Χρηστός με πρόβατα, βοσκούς φωτιές σήμαντρα και το αστέρι να λάμπει στην κορυφή της σπηλιάς δίνουν ιδιαίτερο χρώμα.

Παλιότερα, από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί οι βοσκοί και οι ναυτικοί έλεγαν "πώς παλεύγουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί''. Οποιος γεννηθεί όποιος δηλαδή υπερισχύσει και βγει νικητής την ημέρα των Χριστουγέννων, αυτός θα υπερισχύσει μέχρι και τα Φώτα αλλα και ολόκληρο τον καινούργιο χρόνο.

Πιο παλιά το βραδύ της παραμονής των Χριστουγέννων έκοβαν κλαδιά και βλαστούς οι νοικοκυρές και τα πήγαιναν στο σπίτι. Τα έβαζαν σε ποτήρι με νερό και προσμονούσαν να ανθίσουν.

Το προζύμι το Χριστόψωμο είχαν την ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι, ενώ το "ανάθρεμμα" του χοίρου που σφάζονταν την παραμονή κυριαρχούσε στα περισσότερα χωριά.

Την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων από το κρέας του χοίρου παρασκεύαζαν λουκάνικα, απάκια, πηχτή, σύγκλινο, ομαθιές και τσιγαρίδες.

Το "ακοίμητο" τζάκι με τα μεγάλα κούτσουρα εξακουθεί και τις ημέρες μας να δίνει τον τόνο μιας γιορτής οικογενειακής που όλοι αναζητούν την ευτυχία της γέννησης του νέου χρόνου που έρχεται. Οι παλαιότεροι έλεγαν πώς μέσα από την αθρακιά - την στάχτη- μπορούσαν να μαντέψουν τα μελλούμενα. .

ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Πολλά είναι τα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στην Ανατολική Κρήτη αρκετά από τα οποία διατηρούνται ακόμη και σήμερα

Το χριστουγεννιάτικο ψωμί ή Χριστόψωμο το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς κά .

Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, ανταλλάσσοντας ευχές.

Την προπαραμονή των Χριστουγέννων την Ημέρα των Αγίων Δέκα στα χωριά της Ανατολικής Κρήτης έσφαζαν τους χοίρους που είχαν ανατραφεί κυρίως με βελανίδια, χουμά και αποφάγια. Από το σφάξιμο του χοίρου δεν πετούσαν τίποτα. Από το κρέας παρασκεύαζαν λουκάνικα, ομαθιές, τσιλαδιά με τη χοιροκεφαλή, απάκια από λουρίδες ψαχνού κρέατος καπνισμένες στο τζάκι, σύγκλινα (κομμάτια κρέας μισοβρασμένα και αποθηκευμένα σε κιούπι) μαζί με τη γλίνα (το λίπος) που τα βοηθούσε να διατηρηθούν πολλούς μήνες τα μαγείρευαν με πατάτες. Επίσης τη γλίνα (το λίπος το χρησιμοποιούσαν ως ..βούτυρο) ενώ έφτιαχναν και ένα γλύκισμα από τον χοίρο την λεγόμενη ξυγκόπιττα.

Η "καλή χέρα" παραμένει ένα από τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς οπου συνηθίζεται να δίνεται ένα χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που θα επισκεφτούν κάποιο σπίτι την Πρωτοχρονιά.

Το έθιμο του ποδαρικού καλά κρατεί, αφού είναι πολλοί αυτοί που ανήμερα της Πρωτοχρονιάς βάζουν στο σπίτι τους μια πέτρα για να είναι γερό, ενώ άλλοι πάλι μεταφέρουν νερό για να τρέχουν τα καλά ολο τον χρόνο σαν το νερό.

Τέλος στο Ηράκλειο υπάρχει και το έθιμο της μπουγάτσας. Οι Ηρακλειώτες πιστοί στις παραδόσεις καταναλώνουν ανήμερα της Πρωτοχρονιάς μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας θέλοντας να είναι γλυκιά η πρώτη τους γεύση.

ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ: Με ιδιαίτερο χρώμα και με διαφορετικά έθιμα από νησί σε νησί και από χωριό σε χωριό γιορτάζονται τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στα νησιά της Δωδεκανήσου.

Οι προετοιμασίες ξεκινούν από τις προηγούμενες μέρες των Χριστουγέννων και κορυφώνονται την Πρωτοχρονιά και τα Φώτα. Από τα χαρακτηριστικά των εκδηλώσεων είναι ότι οι κάτοικοι της Δωδεκανήσου 40 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα βρισκόταν σε νηστεία με σκοπό να προετοιμαστούν για τη γέννηση του Χριστού και να απολαύσουν στη συνέχεια το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Κύριο φαγητό στα περισσότερα νησιά της Δωδεκανήσου ήταν και σε γενικές γραμμές παραμένει, παράλληλα με τη γαλοπούλα τα τελευταία χρόνια, το ψητό χοιρινό κρέας. Σε αρκετά χωριά της Ρόδου, το σφάξιμο του χοίρου που μεγάλωναν οι οικογένειες γινόταν σε παρέες και με ειδική ιεροτελεστία. Από τα Χριστουγεννιάτικα φαγητά ήταν επίσης τα παραδοσιακά ?γιαπράκια? τα οποία δεν έλειπαν από το τραπέζι. Σε ότι αφορά τα γλυκά τόσο στη Ρόδο όσο και στα υπόλοιπα νησιά το χαρακτηριστικό είναι οι δίπλες, οι οποίες εξακολουθούν να κατασκευάζονται και σήμερα.

Την Πρωτοχρονιά ένα από τα έθιμα τα οποία και σήμερα διατηρείται είναι το έθιμο της ?μπουλουστρίνας?. Τα μικρά παιδιά την πρώτη ημέρα του χρόνου επισκέπτονται τους συγγενείς (γιαγιάδες, παππούδες, θείους, νονούς) και παίρνουν από αυτούς χρηματικό ποσό εν είδει δώρου το οποίο ονομάζεται μπουλουστρίνα. Το έθιμο αυτό διατηρείται μέχρι και τώρα στις πεισσότερες περιοχές της Δωδεκανήσου.

Από τα αξιοσημείωτα των ημερών είναι ότι την ημέρα των Χριστουγέννων οι κάτοικοι της Ρόδου συνηθίζουν να πηγαίνουν οικογενειακά στην εκκλησία και αμέσως μετά να επισκέπτονται τους ηλικιωμένους γονείς και παππούδες για τις σχετικές ευχές.

ΣΑΜΟΣ: Αν και τα έθιμα στη Σάμο αυτές τις μέρες δεν διαφέρουν από τα έθιμα στην υπόλοιπη Ελλάδα ωστόσο πολλά είναι αυτά που τα κρατούν ακόμη οι κάτοικοι, κυρίως στα χωριά.

Τις μέρες των Χριστουγέννων φτιάχνουν τα γλυκά για να γλυκάνουν τον νεογέννητο Χριστό ενώ σφάζουν τα χοιρινά για να φτιάξουν την λεγόμενη "πηχτή", δηλαδή βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι που το αφήνουν να πήξει για να το φάνε ανήμερα τα Χριστούγεννα.

Το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων τα παιδιά λένε τα κάλαντα για να πάρουν χρήματα και γλυκίσματα. Την παραμονή της πρωτοχρονιάς φτιάχνουν τις βασιλόπιττες και ανήμερα βάζουν το ρόδι πίσω από την πόρτα για να το σπάσουν με το ποδαρικό ωστε να είναι γεμάτο ευτυχία το σπίτι όλο το χρόνο όπως είναι γεμάτο και το ρόδι.

Την παραμονή από νωρίς το πρωί τα παιδιά λένε τα κάλαντα ενώ ανήμερα το μεσημέρι πηγαίνουν την "ΠΡΟΒΕΝΤΑ" ένα πιάτο με βασιλόπιτα και γλυκά στους γονείς θέλοντας να τους δείξουν την αγάπη τους και την φροντίδα τους ενώ εκείνοι θα τους δώσουν την λεγόμενη "ΜΠΟΥΠΙΣΤΡΙΝΑ" δηλαδή χρήματα και γλυκά.

Την παραμονή των Φώτων τα παιδιά βγαίνουν να πουν τα κάλαντα ενώ ανήμερα πάνε όλοι μαζί σε μια Εκκλησία, τον Μητροπολιτικό Ναό (Μονοκκλησιά) και μετά το τέλος της λειτουργίας σχηματίζεται πομπή που φτάνει στο λιμάνι οπου τελείται ο αγιασμός των υδάτων.

Athens News Agency: News in Elot928 Greek Directory - Previous Article - Next Article