ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΡΥΝΙΧΟ ΣΤΟΝ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟ

ΤΟΥ ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ

Μεγάλη είναι η έκληξη του ιστορικού, όταν συναντά μέσα στην ιστορική διαδρομή ταυτόσημα γεγονότα και συμπεριφορές, ειδικά όταν αυτά απέχουν χιλιάδες χρόνια μεταξύ τους. Σ' αυτή λοιπόν την κατηγορία εντάσσονται ο Φρύνιχος και ο Κούνδουρος, παρότι τους χωρίζουν περί τα 2.500 χρόνια.

Ο Ηρόδοτος μας ενημερώνει (βιβλ. 6, κεφ. 21) ότι επί "επωνύμου άρχοντος" Θεμιστοκλέους, λίγο μετά την καταστολή της επανάστασης των ιωνικών πόλεων εναντίον των Περσών κατακτητών στην Αθήνα απαγορεύτηκε η θεατρική παράσταση του έργου "Μιλήτου ’λωσις" του τραγωδού Φρύνιχου. Το θέμα της τραγωδίας ήταν η καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες. Οι τότε Αθηναίοι, που είχαν εγκαταλείψει τους Ίωνες στο έλεος των Περσών, προτίμησαν να απαγορεύσουν την παράσταση. Τιμώρησαν επί πλέον τον Φρύνιχο με υψηλό χρηματικό πρόστιμο γιατί τους θύμιζε "οικεία κακά". Πίσω από την απαγόρευση βρισκόταν η ολιγαρχική παράταξη, η οποία είχε βρει φιλόξενη στέγη στα περσικά ανάκτορα μετά την κατάλυση της τυραννίας το 510 π.χ.

Η ίδια συμπεριφορά με αυτή των ολιγαρχικών επαναλήφθηκε 2.500 χρόνια μετά, με αφορμή την ταινία "1922" του Νίκου Κούνδουρου. Η ταινία αυτή γυρίστηκε το 1977-1978 με τη χρηματοδότηση του κρατικού Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ). Από την εποχή των γυρισμάτων (τρία μόλις χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) η "Χουριέτ" είχε καταγγείλει την ταινία, υποστηρίζοντας ότι έτσι "υπονομεύονται" οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Φυσικά το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών γνώριζε καλύτερους και αποτελεσματικότερους τρόπους διαμαρτυρίας. Οι τουρκικές αντιδράσεις απέδωσαν! Το ελληνικό Υπουργείο Προεδρίας αρνήθηκε να δώσει άδεια προβολής στην ταινία, κάτι που ήταν απαραίτητο για ναβγει στις αίθουσες. Επί πλέον, το ΕΚΚ, το οποίο ήταν ιδιοκτήτης της ταινίας και είχε ως προϊστάμενη αρχή το Υπουργείο Βιομηχανίας, δέσμευσε την ταινία στο εργαστήριο. Μια κόπια που παρανόμως κατάφερε να εξασφαλίσει ο Κούνδουρος προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας 9 βραβεία. To Υπουργείο Προεδρίας, φοβούμενο την κατακραυγή δεν τόλμησε να απαγορεύσει την προβολή της ταινίας, η οποία παρέμενε δεσμευμένη στα συρτάρια του ΕΚΚ. Η λαθραία κόπια σταλθηκε το 1982 (οκτώ χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) στο Διεθνές Φεστιβάλ Βουδαπέστης. Μισή ώρα πριν την προβολή της, κατέφθασε από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εντολή προς τον Έλληνα πρέσβυ να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Ο Έλληνας πρέσβης ζήτησε με τη σειρά του από το ουγγρικό Υουργείο Εξωτερικών να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Πράγμα που έγινε. Λίγο αργότερα, με παρέμβαση του Μικρασιάτη, τότε υπουργού, Γιάννη Καψή έλαβε τέλος η ομηρία της ταινίας και το ΕΚΚ την παρέδωσε στο Νίκο Κούνδουρο. Ας σημειωθεί ότι με κοινή συμφωνία του σκηνοθέτη με το ΥΠΕΞ, η ταινία δεν θα έπρεπε να παιχτεί ποτέ -και ούτε έχει παιχτεί μέχρι σήμερα- στην ελληνική Θράκη.

Τα σχόλια είναι δικά σου αναγνώστη!