Ενενήντα Επτά - To Περιοδικό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Τεύχος 7ο

Το σπίτι του Καβάφη, στην καρδιά της Αλεξάνδρειας, είναι περικυκλωμένο από στενά παραδρόμια, σπηλαιώδη, σκοτεινά συνεργεία αυτοκινήτων ή επισμάλτωσης γεμάτα μουτζουρωμένα μαστόρια κι εργάτες που δουλεύουν ακούγοντας δυνατά λαϊκή αραβική μουσική, από ποικίλα και περίεργα μαγαζιά ακαθόριστων εμπορευμάτων. Τσαντάδικα, μάλλον, τα περισσότερα στα οποία εύκολα βρίσκεις φτηνές, λαϊκές τσάντες αλλά δύσκολα μιαν επαρκώς κομψή -μια τσάντα που θα μπορούσε να τραβήξει την ματιά του αισθαντικού ποιητή που έμενε λίγο παρακάτω και που προσηλωμένος στο προσωπικό του εκκοκκιστήριο λέξεων ετελειώθη.

Οικία Καβάφη: πρόκειται για ένα παλιό, γοητευτικό τετραώροφο, βαμμένο σκούρο, γαιώδες καφέ. Στην είσοδο ελληνοαραβική ταμπέλα αναγγέλλει ότι εκεί μέτρησε τα κεριά του ο ποιητής. Στην ουσία λειτουργεί, πλέον, ως κανονικό μουσείο Καβάφη ύστερα από τις εμπνευσμένες προσπάθειες του Κωστή Μοσκώφ και την γενναιοδωρία του Θεσσαλονικέως κυρ Στρατηγάκη.

Ο ζωτικός, μυθικός χώρος του Καβάφη ήταν στον δεύτερο όροφο. Εντυπωσιακή είσοδος στο ισόγειο, αριστερά ένα μικρό, μυστηριώδες πορτάκι. Συνεχίζεις μπροστά, ανεβαίνεις στις πλατιές, σπειροειδείς σκάλες, νιώθοντας την μακρινή του παρουσία να πλησιάζει πανωκέφαλα σαν ευκάλυπτος. Τα τέσσερα-πέντε δωμάτια του σπιτιού αποπνέουν κάτι από το αίσθημα του ποιητή όπως και όλη η Αλεξάνδρεια -αν και, εντέλει, σκέφτεσαι πως είναι τα μάτια ενός μόνον ανθρώπου που καθαγιάζουν μιαν πόλη, που της δίνουν διαστάσεις μυθικούς και κάνουν κι εμάς να την φαντασιώνουμε αντίστοιχα ανακαλύπτοντας τη σαγήνη της που ίσως ποτέ δεν θα είχαμε υποψιαστεί.

Τι θάταν η Αλεξάνδρεια χωρίς τον Καβάφη;

(Ό,τι θάταν το Δουβλίνο χωρίς τον Τζόυς).

Η επίσκεψη, λοιπόν, στο σπίτι του Καβάφη έγινε στα πλαίσια των «Καβαφείων '96» που διήρκεσαν από τις 11 ως τις 14 Νοεμβρίου. Είναι σειρά ετήσιων εκδηλώσεων προς τιμήν του ποιητή που γίνονται στο Κάιρο και στην Αλεξάνδρεια. Πάντα με πρωτοβουλία του Κωστή Μοσκώφ (στείλτε από έναν Μοσκώφ σε κάθε χώρα και ο ελληνισμός θα δεκαπλασιάσει τάχιστα την ακτινοβολία του) και των Ελλήνων της Αιγύπτου αλλά και φίλων Αιγυπτίων που συνεργάζονται ή προσφέρουν τη φιλία τους αναφανδόν.

Ποιητές, μεταφραστές, λογοτέχνες, σκηνοθέτες, καθηγητές, κριτικοί, δημοσιογράφοι και φίλοι της Καβαφικής μαγείας από όλο τον κόσμο έσμιξαν στη χώρα του Τουταγχαμών για να τιμήσουν τον Αλεξανδρινό, να παρευρεθούν στην απονομή των φετινών βραβείων Καβάφη (από Ελληνικής πλευράς έλαβε το βραβείο ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος), να απαγγείλουν ποιήματα, να ακούσουν μεταφράσεις στα Αραβικά, στα Ελληνικά, στα Αγγλικά.

Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων που έλαβαν χώρα στην Όπερα του Καΐρου, έγινε η απονομή των βραβείων Καβάφη, μια εξαιρετική παρουσίαση των «Πορτραίτων του Φαγιούμ» από την συγγραφέα Ευφροσύνη Δοξιάδη και παρουσίαση μιας Ανθολογίας Ελληνικής ποίησης στα αραβικά από τον καθηγητή της Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου του Καΐρου Χ. Ιμπραχίμ.

Την επομένη (Αλεξανδρινέ μου αέρα) σε αίθουσα του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού στην Αλεξάνδρεια έγιναν απαγγελίες από Άραβες και Έλληνες ποιητές (από Έλληνες απήγγειλαν: ο Αντώνης Φωστιέρης, ο Γιώργος Κακουλίδης και ο Γιάννης Υφαντής) ενώ την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου, τελευταία μέρα του Συμποσίου, στον ίδιο χώρο, μίλησαν για την προσωπική τους γνωριμία και αίσθηση σχετικά με την Καβαφική ποίηση αρκετοί από τους καλεσμένους μεταξύ των οποίων ο κριτικός λογοτεχνίας Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, η Καίτη Μυριβήλη, ο μεταφραστής Martin Mckinsey, ο συγγραφέας Νίκος Παπανδρέου, ο τέως υπουργός Ν. Σηφουνάκης, η συγγραφέας Φωτεινή Τσαλίκογλου και άλλοι. Το Συμπόσιο έκλεισε με την απαγγελία του Καβαφικού «Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες» από την Πόπη Μοσκώφ.

Η πρόσκληση περιλάμβανε, βέβαια, και ωραιότατες ξεναγήσεις, φελουκάδες στον αιώνιο, υπομονετικό Νείλο, γεύματα σε φημισμένα εστιατόρια (πιτσουνάκια ευόρεκτα, ορτύκια και άλλα ευστόμαχα και δεόντως καυτερά), μακρινούς, γοητευτικούς περιπάτους στις δυο πόλεις, από τους οποίους δεν έλειπαν ούτε η χολερική αγορά του Αλ Χαλίλι (με ιβίσκους και αργκιλέδες, αλλά χωρίς μελανιές, δυστυχώς) ούτε η πνιγηρή αμμωνία της τσίκνας ούτε οι Αλεξανδρινές γλυκοπατάτες και τα μόνιππα αμαξάκια, ο ρυθμικός τριποδισμός και η αντήχηση των πετάλων στην άσφαλτο με τα φανάρια της να αναβοσβήνουν μάταια.

Συγκινητική ήταν η επίσκεψη στον λιτό τάφο του Καβάφη στο Ελληνικό νεκροταφείο της Αλεξάνδρειας, καθώς και η επίσκεψη (δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν) στο σπίτι του ποιητή, στο οποίο αναφερθήκαμε στην αρχή. Η οικία Καβάφη λειτουργεί ως κανονικό Μουσείο εις μνήμην του Αλεξανδρινού, ενώ γίνεται ηρωική προσπάθεια από την πλευρά του Κωστή Μοσκώφ και άλλων Ελλήνων της μικρής μας εν Αιγύπτω παροικίας να μετατραπεί σε μουσείο και το σπίτι στο οποίο έζησε ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας που με τον δικό του τρόπο αισθητοποίησε την Αιγυπτιακή εμπειρία σε συνάρτηση με την Ελληνική Ιστορία και τον προσωπικό του βίο στην αγιότεκνη Μεσανατολή.

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Επιστροφή στην προηγούμενη σελίδα..

---