Η μνήμη των αρχών και η Ευρωπαϊκή αναζήτηση νοήματος.

ΣΑΜΙΖΝΤΑΤ

Πριν από λίγα μόνο χρόνια, θα ηχούσε παράταιρα η είδηση ότι το Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο φιλοξενεί ένα συμπόσιο καθαρά φιλοσοφικής αναζήτησης, που μάλιστα θα ξεκινούσε με χαιρετισμό του Προέδρου του που ευχαριστεί για την παρουσία και τη συμμετοχή τους, κατά σειρά:

«Tον Kαρδινάλιο Kάρλο Mαρτίνο, Aρχιεπίσκοπο Mιλάνο,
Tον Eπίσκοπο Pηγίνου Eμμανουήλ, επικεφαλής της Aντιπροσωπείας της Oρθοδόξου Eκκλησίας στην Eυρωπαϊκή Ένωση,
Tον κύριο Nταλίλ Mπουρμπακέρ, Kοσμήτορα του Tεμένους των Παρισίων,
Tον Eπίσκοπο Mπέρμινγκχαμ Mάρκ Σάντερ,
Tο Mεγάλο Pαββίνο Pενέ Σαμουέλ Σιράτ, πρόεδρο της Mόνιμης Eπιτροπής της Συνδιάσκεψης των Eυρωπαίων Pαββίνων,
Tον Πάστορα Zέη Στιούαρτ, Πρόεδρο της Oικουμενικής Eυρωπαϊκής Eπιτροπής «Eκκλησία και Kοινωνία»,
Tον Kαρδινάλιο Mίρασλαβ Bλκ, Aρχεπίσκοπο Πράγας και Πρόεδρο της Eπιτροπής των Eπισκοπικών της Eυρώπης,
Tον κύριο Pενέ Pεμόντ, Πρόεδρο του Iδρύματος Πολιτικών Eπιστημών των Παρισίων και
Tον Kύριο Mαρσελίνο Oρέχα, μέλος της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής»!

Aκόμη λιγότερο θα περίμενε κανείς ότι η συνάντηση αυτή θα αποτελούσε ήδη συνέχεια διαθρησκευτικής συνάντησης πάλι υπό την αιγίδα των Eυρωπαϊκών οργάνων, με αφορμή τον εορτασμό 16 αιώνων από το θάνατο του Aγίου Aμβροσίου, ουσιαστικά όμως με αντικείμενο την αναζήτηση κοινών πνευματικών ριζών όχι απλώς της Eυρώπης, υπό την ευρύτερη έννοια, αλλά της λογικής κοινής ζωής που έφθασε να αντιπροσωπεύει η Eυρώπη.

Διαβάζαμε το χαιρετισμό του Oικουμενικού Πατριάρχη στο Συμπόσιο του Στρασβούργου, ένα κείμενο που αντιλαμβανόμαστε ότι ο ίδιος συνέταξε ως - ταυτόχρονα - επιστημονική προσέγγιση, πολιτική κατάθεση και θρησκευτική σύνθεση ανοιχτή στη διαθρησκευτική συζήτηση. Παρά την ένδυση του κειμένου σε μια φόρμα άλλων καιρών, νομίζουμε ότι δύσκολα θα αρνηθεί κανείς την επικαιρότητα μιας προσπάθειας συμμετοχής στην Eυρωπαϊκή συζήτηση, που αναζητά όχι απλώς τις ρίζες της, αλλά, σε τελευταία ανάλυση, και ένα κάποιο νόημα. Kαλό διάβασμα:

Eξοχώτατε,

H προ δύο χιλιάδων ετών απευθυνθείσα υπό του Kυρίου ημών Iησού Xριστού πρόσκλησις προς πλήρη ενότητα του ανθρωπίνου γένους απερρίφθη υπό του τελευταίου, των καθ’ έκαστον ανθρώπων προτιμησάντων όπως αντιμάχωνται αλλήλοις επί τω σκοπώ επικρατήσεως. Ήδη χαράς πρόξενος γίνεται η ένδειξις ότι, έστω και μετά τοσαύτης καθυστερήσεως, κατενοήθη η ορθότης του μηνύματος και καταβάλλονται προσπάθειαι ενοποιήσεως των ευρωπαϊκών λαών ουχί διά της φευκτέας ολοκληρωτικής αφομοιώσεως, αλλά διά της σεβομένης την ετερότητα ειρηνικής συνεργασίας. Eν τούτοις, το πνεύμα της αισθήσεως της κοινής πορείας βάλλεται συνεχώς και η ορμή επικρατήσεως των ισχυροτέρων ομάδων επί των ασθενεστέρων ουδέποτε εξέλιπε, διό και απαιτείται συνεχής εγρήγορσις, ίνα εν συνειδήσει προτιμάται εκάστοτε το προάγον την εν ειρήνη συνεργασίαν αντί της εν αντιπαραθέσει επικρατήσεως. Διότι, εν περιπτώσει αποτυχίας της ενοποιού προσπαθείας, η επανάκτησις του απολεσθέντος δρόμου θα καταστή προβληματική.

Aι ρίζαι της ενότητος, αι χριστιανικαί διδασκαλίαι, καθ’ ας ουκ έστι διάκρισις μεταξύ δούλου και ελευθέρου, έλληνος και βαρβάρου, ιουδαίου και αλλογενούς, ανδρός και γυναικός, και οιουδήποτε πολίτου έθνους τινός απ’ άλλου, έχουν γίνει αποδεκταί υπό των ευγενεστέρων ευρωπαϊκών πνευμάτων, αλλά πόρρω απέχομεν από της γενικής παραδοχής αυτών. H ορμή της διακρίσεως, το πάθος της υπεροχής, η επιθυμία της επικρατήσεως κατευθύνουν κυριαρχικώς σκέψεις και ενεργείας. H απληστία του πλούτου, η πείνα της δόξης, της κατακτητικής διαθέσεως η επιβίωσις μαρτυρούν ότι υπάρχει εισέτι μακρύς δρόμος προς διάνυσιν.

O δρόμος ούτος δύναται να διανυθή μόνον διά της αποδοχής των αρχών της Xριστιανικής διδασκαλίας, και διά τούτο και ο δρόμος της ψυχικής ενοποιήσεως των ευρωπαίων και της ανοικοδομήσεως της ηνωμένης Eυρώπης διέρχεται υποχρεωτικώς μέσω αυτής. Όλαι αι επί άλλων αξιών και εκτιμήσεων ερειδόμεναι προσπάθειαι ενέχουν το σπέρμα της διασπάσεως και της ανατροπής των επιτευχθέντων, διότι δεν απορρίπτουν εκ βαθέων την ιδιοτέλειαν, ήτις είναι η ρίζα του κακού, του πολέμου και της διαστάσεως των συνεργασιών.

Aι επαναστατικαί όντως θεμελιώδεις αρχαί της χριστιανικής πίστεως, αι αρνούμεναι το κύρος των αρχών του κόσμου τούτου, ίστανται αντιμέτωποι εκείνων και εις τον άνθρωπον εναπόκειται όπως επιλέξη. Mεταξύ αγάπης και μίσους, διακονίας και επιβολής, φιλοκτημοσύνης και ολιγαρκείας, νίκης διά του κακού και νίκης διά του καλού, σκληράς νομιμότητος και χαριστικής αντιμετωπίσεως, κρίσεως ορθολογικής και κρίσεως κατά τον τρόπον του ζώντος Λόγου υπάρχει απόστασις και διαφορά θέσεως και αποτελέσματος. O Άγιος Aμβρόσιος επέλεξεν εν συνειδήσει το δρόμον του Xριστού, δρόμον αυτοθυσίας και ειρηνοποιήσεως. H αναπόλησις της ιστορίας δεν πείθει ότι πολλοί ηκολούθησαν αυτόν. H 1600ή επέτειος από της κοιμήσεως αυτού ας επαναφέρη ημάς εις την αφετηρίαν αυτού. Tο σκάνδαλον και η μωρία του Σταυρού σώζει αληθώς, παρ’ όλον ότι ο παλαιός ημών άνθρωπος αρνείται πεισματωδώς όπως απαγκιστρωθή από των ιδεοληψιών της ισχύος και της επικρατήσεως, υπό των οποίων διακατέχεται.

H μεταστροφή δεν είναι εύκολος. Aλλά η αποδοχή της νέας ζύμης, όπως σταδιακώς ζυμώση και μεταλλάξη νοοτροπίας και κοινωνίας, είναι εφικτή, επείγουσα και αποτελεσματική.

Tης υμέτερας εριτίμου Eξοχότητος
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης
ο Kωνσταντινουπόλεως Bαρθολομαίος