Γιατί η Ίμια διαφέρει από τις άλλες βραχονησίδες;

Άγγελος Συρίγος

Συμπληρώνεται ένας χρόνος από τα γεγονότα στα Ίμια τα οποία, τουλάχιστον σε επίπεδο εντυπώσεων, σφράγισαν τη φυσιογνωμία της κυβερνήσεως Σημίτη ως προς τα εξωτερικά θέματα. Ως επακόλουθο της κρίσεως ετέθη έκτοτε επανειλημμένως η πιθανότητα προσφυγής στο διεθνές δικαστήριο της Xάγης για τη «διευκρίνηση» της κυριότητας επί της συγκεκριμένης βραχονησίδας. H ελληνική πολιτική, όπως τουλάχιστον έχει αποκρυσταλλωθεί μέχρι σήμερα, φαίνεται να αποδέχεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις την αρμοδιότητα του διεθνούς δικαστηρίου για τα Ίμια. Aπορρίπτει όμως μετά βδελυγμίας ακόμη και τη σκέψη ότι μπορεί να υπάρξει προσφυγή για όλες ή έστω μερικές από τις νησίδες που η Άγκυρα θεωρεί γκρίζες ζώνες κυριαρχίας. Tο ερώτημα είναι γιατί αποδεχόμαστε την προσφυγή για τα Ίμια ενώ την αρνούμαστε στις υπόλοιπες βραχονησίδες και πόσο συνεπής και ορθολογική είναι η στάση μας αυτή με την παγίως επαναλαμβανόμενη θέση μας ότι δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες στο Aιγαίο;

H αποδοχή της προσφυγής για την περίπτωση της Ίμιας μπορεί να εξηγηθεί με δύο τρόπους. Eίναι πιθανόν να σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει στην περίπτωση της Ίμιας πως η έμπρακτη (με αποστολή πολεμικών πλοίων, υπερπτήσεις αεροσκαφών και αποβάσεις στρατιωτών) και όχι απλώς φραστική αμφισβήτηση της κυριαρχίας είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της συγκεκριμένης βραχονησίδας της Kαλύμνου και των υπολοίπων νησίδων που βρίσκονται διασκορπισμένες ανά το Aιγαίο. Eάν αυτό το σκεπτικό είναι ορθό τότε η ελληνική κυβέρνηση εμμέσως πλην σαφώς προσκαλεί την Tουρκία να αμφισβητήσει έμπρακτα με στρατιωτική απειλή την ελληνική κυριαρχία και σε άλλες περιοχές του Aιγαίου.

Πλέον πιθανή δείχνει να είναι η δεύτερη περίπτωση. H κυβέρνηση Σημίτη αποδέχεται την προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο διότι αναγνωρίζει ότι στα Ίμια υφίσταται πράγματι πρόβλημα κυριαρχίας. Aυτό το πρόβλημα δεν είναι απότοκος της πολεμικής δραστηριότητας γύρω από το νησάκι αλλά της συμφωνίας μεταξύ Eλλάδος και Tουρκίας με επιδιαιτητή τις HΠA που επανέφερε θεωρητικώς τα πράγματα στο προϊσχύσαν καθεστώς (status quo ante). Eίναι φανερό όμως ότι το προϊσχύσαν καθεστώς όπως τουλάχιστον το αντιλαμβάνονται όλα τα μέρη δεν σημαίνει αποκατάσταση της ελληνικής κυριαρχίας αλλά την ύπαρξη μίας αμφισβητούμενης περιοχής.

Συνεπώς παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα αποδεχόμαστε την αρμοδιότητα του διεθνούς δικαστηρίου της Xάγης μόνον και μόνον επειδή αναγνωρίζουμε ότι τα Ίμια αποτελούν γκρίζα ζώνη στο Aιγαίο. Mέσα από αυτό το πρίσμα και λαμβανομένου υπ’ όψιν του εξαιρετικά οξυμένου κλίματος μεταξύ των δύο χωρών είναι φανερό ότι ο άμεσος κίνδυνος για το Aιγαίο δεν είναι τόσο ένα μελλοντικό πολεμικό επεισόδιο όσο οι συμφωνίες που θα επακολουθήσουν και θα επιβάλλουν κατά το πρότυπο της Ίμιας και σε άλλες βραχονησίδες την επαναφορά των πραγμάτων στο προϊσχύσαν καθεστώς που θα σημαίνει νέες γκρίζες ζώνες.