Πρωτάτο Αγίου Ορους

Το Πρωτάτο του Αγίου Όρους Ο μοναστικός βίος στο ’γιο Όρος χρονολογείται από τον 7ο αι. με κύριο χαρακτηριστικό το πλήθος των καλυβών και της έλλειψης οποιασδήποτε μορφής οργάνωσης. Από τον 9ο αι. ο βίος των μοναχών άρχισε να γίνεται πιο οργανωμένος. Ιδρύθηκε η επί του Ζυγού Καθέδρα των Γερόντων και καθιερώνεται ο θεσμός του πρώτου.

Στο Α' Τυπικό του Αγίου Όρους που εκδόθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή το 972 αναγνωρίστηκε ο πρώτος ως αρχή ολόκληρου του όρους, και ο οποίος εκλέγεται από τις μονές. Τους επόμενους αιώνες ο θεσμός του πρώτου άλλοτε παρήκμαζε και άλλοτε αναβίωνε.

Στις αρχές του 19ου αι. εκδόθηκε το Τυπικό του 1810 με το οποίο ορίζεται ο πρώτος πλαισιούμενος από τέσσερις επιστάτες και με ιερά σύνοδο που αποτελείται από τους εκπροσώπους των είκοσι μονών της μοναστικής πολιτείας του ’θω. Αυτή η οργάνωση ισχύει σε γενικές γραμμές μέχρι τις ημέρες μας.

Η διοικητική εξουσία ασκείται από την Ιερά Επιστασία των 20 εκπροσώπων των μονών, ενώ την εκτελεστική εξουσία ασκεί η τετραμελής Ιερά Επιστασία.

Το σημαντικότερο κτίσμα του Πρωτάτου στις Καρυές είναι ο ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Αποτελεί το αρχαιότερο σωζόμενο καθολικό στο ’γιο Όρος. Έχει τη μορφή της τρίκλιτης βασιλικής και διαθέτει δύο νάρθηκες.

Το εσωτερικό του ναού κοσμήθηκε από τη ζωγραφική του Μανουήλ Πανσέληνου (τέλη 13ου και αρχές 14ου αι.). Οι τοιχογραφίες θεωρούνται αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης και από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της "μακεδονικής" σχολής στη ζωγραφική. Το τέμπλο χρονολογείται από τον 10ο αι. και είναι μαρμάρινο. Μέσα στο Ιερό Βήμα φυλάσσεται και η θαυματουργή εικόνα του "’ξιον Εστί".

Η βιβλιοθήκη του Πρωτάτου περιέχει 117 χειρόγραφους κώδικες, μεταξύ των οποίων και το πρώτο Τυπικό του Αγίου Όρους, που ονομάζεται "Τράγος" επειδή ήταν γραμμένο σε δέρμα προβάτου και φέρει την υπογραφή του Ιωάννη Τσιμισκή.


© 1997 Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων