ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ

Α. ΡΙΖΙΚΟΣ ΑΝΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Λίγο πριν τον 21ο αιώνα, σοβαρές ανακατατάξεις συγκλονίζουν τον κόσμο. Τελειώνει ο αιώνας "μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας αταξίας που η φύση της είναι ασαφής, χωρίς μάλιστα να υπάρχει κάποιος μηχανισμός ο οποίος θα μπορούσε να την τερματίσει, ή να τη θέση υπό έλεγχο". Η Ελλάδα -χώρα Ευρωπαϊκή, Βαλκανική και Μεσογειακή- ζει έντονα τις διεθνείς εξελίξεις, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη ρευστότητα, αναπότρεπτη τάση υπερεθνικών ολοκληρώσεων, απαίτηση για περισσότερη δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα αλλά και ανασφάλεια, νέους ανταγωνισμούς και περιφερειακές κρίσεις. Η πορεία του αφοπλισμού έχει ανακοπεί και η τάση στρατιωτικοποίησης στη διεθνή ζωή παραμένει ισχυρή. Το τέλος του ψυχρού πολέμου, του διπολισμού, δε συνοδεύτηκε από ένα νέο σύστημα διεθνών σχέσεων και από μια δίκαιη, ειρηνική και οικολογική παγκόσμια τάξη με εγγυητή της έναν εκδημοκρατισμένο ΟΗΕ. Η τάση των ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία στο όνομα της "νέας τάξης πραγμάτων", αντιστρατεύεται αυτή τη δημοκρατική επιδίωξη. Ταυτόχρονα, μαζί με τους κινδύνους και τα προβλήματα στη νέα μεταβατική εποχή, συνυπάρχουν δυνατότητες για την εδραίωση της δικαιοσύνης, της γενικής ασφάλειας και της διεθνούς νομιμότητας. Πρόκειται για μία προσπάθεια δύσκολη, αλλά οι σημερινοί διεθνείς συσχετισμοί δεν είναι αναλλοίωτοι. Οι αντιλήψεις που κηρύσσουν το αναπόφευκτο της υποταγής στα κελεύσματα των ισχυρών πρέπει να αποκρουστούν. Η Αριστερά υπάρχει όχι μόνο για να εξηγεί τον κόσμο, αλλά και για να τον αλλάξει. Απαιτείται λοιπόν η τολμηρή της παρέμβαση, που θα συνδέει ακόμα πιό οργανικά και αποτελεσματικά την εθνική της στρατηγική με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τον οικουμενικό ορίζοντα.

Στο κατώφλι του 2000, τεράστιες δυνατότητες για την ανθρώπινη ανάπτυξη ακινητοποιούνται ή καταστρέφονται. Η διεθνοποίηση, που αποτελεί αντικειμενική τάση, συντελείται με όρους λειτουργίας μιας ανεξέλεγκτης αγοράς, χωρίς την αντίστοιχη προώθηση δημοκρατικών κοινωνικών ελέγχων και παρεμβάσεων, με αποτέλεσμα, ανάμεσα στα άλλα, τη διεύρυνση των διεθνών και κοινωνικών ανισοτήτων, τη συγκέντρωση της οικονομικής ισχύος και του πλούτου στα χέρια μιας μικρής ομάδας χωρών του αναπτυγμένου καπιταλισμού, καθώς και των πολυεθνικών. Η βαθειά οικονομική και κοινωνική κρίση, η εξάπλωση της φτώχειας και της ανεργίας, η ένταση του κοινωνικού αποκλεισμού, συντελούν στην αποδιάρθρωση του κοινωνικού ιστού. Δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την έξαρση του ρατσισμού, του εθνικισμού και του θρησκευτικού φανατισμού.

Ενας νέος, διαφορετικός κόσμος έχει προκύψει από:

• τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη.
• τη διεθνοποίηση της οικονομίας, την επανάσταση των ΜΜΕ και των νέων τεχνολογιών.
• την αντίθεση Βορρά - Νότου και της συνακόλουθης μαζικής μετακίνησης πληθυσμών.
• τα μεγάλα δημογραφικά και οικολογικά προβλήματα.
• την κρίση του εθνικού κράτους και ταυτόχρονα τη δημιουργία νέων κρατών.
• την εμφανή τάση συγκρότησης υπερκρατικών σχημάτων οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας και ταυτόχρονα την αναβίωση των εθνικισμών και των αιματηρών συρράξεων.

Ο ΣΥΝ, σύμφωνα και με την απόφαση του πρόσφατου Συνεδρίου του, αντιστρατεύεται την τάση των Ηνωμένων Πολιτειών για παγκόσμια κυριαρχία στο όνομα "της νέας τάξης πραγμάτων". Υποστηρίζει την ανάγκη για ένα νέο, ενισχυμένο, δημοκρατικό ρόλο του ΟΗΕ και του ΟΑΣΕ, ικανό να εξασφαλίζει την παγκόσμια ειρήνη μέσα από την ισότιμη συνεργασία. Η Ευρώπη της Ειρήνης, της κοινωνικής αλληλεγγύης και της ανάπτυξης με οικολογική προστασία για την οποία αγωνιζόμαστε, έχει ανάγκη από ένα πανευρωπαϊκό, πολυδιάστατο σύστημα ασφάλειας που μπορεί να οικοδομηθεί μέσα από την αναβάθμιση και την ενίσχυση του ΟΑΣΕ. Στην προοπτική αυτή ο ΣΥΝ τάσσεται κατά της διεύρυνσης των ορίων δράσης του ΝΑΤΟ και υπέρ του στρατηγικού στόχου της κατάργησής του.

Με ευθύνη των κυβερνήσεων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, που κυβέρνησαν τη χώρα την εικοσαετία που πέρασε, δεν υπήρξε ριζική στροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά συνέχιση του εγκλωβισμού στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Πέραν αυτής της διαπίστωσης, κυρίως μετά το 1989, με ευθύνη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. και κάτω από την πίεση της ΠΟΛ.ΑΝ. η εξωτερική πολιτική της χώρας δεν παρακολουθεί το μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, χαρακτηρίζεται από την απουσία ενός συνεκτικού σχεδίου που θα της επιτρέψει μιά ουσιαστική, στο μέτρο των δυνατοτήτων της παρέμβαση, στο μεταδιπολικό κόσμο. Η απουσία μιάς τέτοιας προοπτικής, είχε ως φυσιολογική συνέπεια τον ελληνοκεντρισμό, τον αμυντισμό, τον απομονωτισμό, τον περιορισμό της εξωτερικής μας πολιτικής σε μιά πολιτική προσπάθεια προάσπισης του ελάχιστα αναγκαίου, δηλαδή, της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας, χωρίς επεξεργασία σύγχρονων μεθόδων εξασφάλισης αυτών των δύο αυταπόδεικτων αξιών, χωρίς περαιτέρω στόχους που να επεκτείνονται πέραν της στοιχειώδους ανάγκης επιβίωσης.

Ο ΣΥΝ πιστεύει ότι η χώρα μας, αν ασκούσε μιά δυναμική πολιτική ενεργού συμμετοχής στο διεθνές γίγνεσθαι, θα είχε πολλαπλά ευεργετήματα και στο θέμα της απομάκρυνσης των απειλών κατά της ακεραιότητάς της. Μιά Ελλάδα με ισχυρά διεθνή ερείσματα, είναι πιό δύσκολα αμφισβητούμενη και λιγότερο ευάλωτη από μιά Ελλάδα απομονωμένη και εσωστρεφή.

Σ΄αυτή τη λογική πιστεύουμε ότι η χώρα μας οφείλει να προβάλλει και να εμείνει και με τη δική της πρακτική σ΄ένα σύνολο αρχών για την αντιμετώπιση των διεθνών προβλημάτων:

• Σταθερή εμμονή στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και εναντίωση στη στρατιωτικοποίηση της διεθνούς ζωής.
• Σεβασμός των διεθνών συνόρων, της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε χώρας σύμφωνα με τις διατάξεις του ΟΑΣΕ.
• Συλλογικά συστήματα ασφάλειας και όχι απλώς συμμαχίες και διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων.
• Υπεράσπιση της ανάγκης ύπαρξης πολυεθνικών και πολυπολιτισμικών κρατών.
• Εναντίωση στους εθνικισμούς. Εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης των λαών στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου. Εναντίωση στην ιδέα της αναγκαστικής ταύτισης έθνους - κράτους.
• Προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Κατοχύρωση και προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, ιδιαίτερα του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού σύμφωνα με τις αρχές της ΔΑΣΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η συνολική οπτική που έχουμε και τα προφανή αδιέξοδα στα οποία οδηγήθηκε η εξωτερική πολιτική της χώρας, μας οδήγησαν στο πρόσφατο Συνέδριο του ΣΥΝ στο συμπέρασμα ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσει η χώρα μας τη στρατηγική της. Να εγκαταλείψει την επιλογή που τώρα ακολουθείται με τρόπο μάλιστα αποσπασματικό και συχνά αντιφατικό, χωρίς ολοκληρωμένη θεώρηση των διεθνών σχέσεων, συνέχεια και συνέπεια. Αυτή η πολιτική επιχειρεί να στηρίξει μονόπλευρα την προάσπιση και προώθηση των εθνικών συμφερόντων στην ανάπτυξη της στρατιωτικής ισχύος της Ελλάδας μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον (Βαλκάνια - Νοτιοανατολική Μεσόγειος) που θεωρείται εκ προοιμίου και εις το διηνεκές ως αναρχούμενο και ανταγωνιστικό. Η επιλογή αυτή περιλαμβάνει άλλοτε επιλεκτικά και άλλοτε αθροιστικά στοιχεία όπως: Η εδραίωση μέσα στο λαό της αίσθησης του ανάδελφου, περικυκλωμένου έθνους. Η απολυτοποίηση της ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας ως μόνης διεξόδου. Η διαμόρφωση πολιτικής αξόνων. Η στρατιωτική διπλωματία. Η οικονομική, ηγεμονικού τύπου διείσδυση της χώρας μας στις Βαλκανικές χώρες. Η επιδίωξη της ανάδειξής της σε περιφερειακή δύναμη με την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Ο ΣΥΝ εισηγείται μιά ριζικά διαφορετική επιλογή που θα αποβλέπει στη συνολική αναβάθμιση της χώρας μας στη διεθνή σκηνή και θα δημιουργεί ευνοϊκότερους συσχετισμούς για τα εθνικά μας ζητήματα. Στοιχείο αυτής της πολιτικής: η ενεργός συμμετοχή της χώρας στα ευρωπαϊκά και βαλκανικά δρώμενα. Η βελτίωση του ρόλου της στο διεθνή καταμερισμό έργων. Παράλληλα με την εξασφάλιση από ελληνικής πλευράς ενός υψηλού επιπέδου αποτρεπτικής ικανότητας σε στρατιωτικό πεδίο - που δε συνεπάγεται αύξηση των κοινωνικών δαπανών, αλλά ορθολογικότερη προσέγγιση - πολύπλευρη ισχυροποίηση της χώρας στο διπλωματικό, πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό πεδίο. Η προώθηση της ανάπτυξής της και η κατοχύρωση της ασφάλειάς της στα πλαίσια διεθνούς συνεργασίας που θα επιδιώκουν τη διαμόρφωση μιάς δημοκρατικής, δίκαιης παγκόσμιας τάξης, στην εποχή της αλληλεξάρτησης.

Κατά τη γνώμη του Κόμματός μας η Ευρωπαϊκή επιλογή αποτελεί τη βασική κατεύθυνση της εθνικής μας στρατηγικής και μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Η πολιτικά ενοποιούμενη Ευρώπη, που θέλουμε να προωθήσει και την ευρισκόμενη σε εμβρυώδη κατάσταση κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας της Ε.Ε., αποτελεί το ευνοϊκότερο έδαφος για την Ελλάδα. Αυτή η σταθερή ευρωπαϊκή επιλογή, συνοδεύεται με την εξίσου σοβαρή αντιπαράθεση προς τις κυρίαρχες σήμερα συντηρητικές επιλογές στη διαδικασία της ενοποίησης. Χρειάζεται ταυτοχρόνως κατανόηση του γεγονότος ότι η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεν επιλύει αυτομάτως προβλήματα, ότι αποτελεί ένα ισχυρό εφαλτήριο για την ανάπτυξη εποικοδομητικών σχέσεων, την ενεργό συμμετοχή σ΄ένα πλαίσιο ισοτιμίας και αμοιβαίας αλληλεγγύης. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ έχουν διαμορφωθεί ιστορικά από τη λογική της εξάρτησης. Σήμερα η Ελλάδα πρέπει να επιδιώκει και να διεκδικεί ομαλές σχέσεις με τις ΗΠΑ που διαδραματίζουν αντικειμενικά σοβαρό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις και στην περιοχή μας. Αλλά η εξέλιξη των σχέσεων της χώρας μας με τις ΗΠΑ δεν πρέπει να οδηγεί σε νέες εξαρτήσεις, σε έλλειψη σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας και σε υποβάθμιση της ευρωπαϊκής επιλογής της χώρας.

Τέλος, η αργή, αλλά αναπότρεπτη επανεμφάνιση της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή και στην περιοχή μας, πρέπει να αξιοποιηθεί από την Ελλάδα για μιά πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.

Η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει μία από τις πιό ευαίσθητες και στρατιωτικοποιημένες περιοχές της γης. Η Ελλάδα πρέπει τερματίζοντας την απραξία της να αναλάβει πρωτοβουλίες για στενότερες σχέσεις με τις χώρες της Μεσογείου και της Μ. Ανατολής.

Ο ριζικός αναπροσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής που επιδιώκουμε δεν μπορεί να επιτευχθεί ανεξάρτητα από τη γενικότερη κυβερνητική πολιτική. Στην εποχή μας η εξωτερική πολιτική και η εσωτερική κατάσταση της χώρας συνδέονται όλο και πιό στενά. Γι΄αυτό η αλλαγή συσχετισμών στην πολιτική μας ζωή, η αποφασιστική ενίσχυση του ΣΥΝ και μία νέα κοινωνική δυναμική, αποτελούν προϋποθέσεις όχι μόνο για να ανακοπεί η πορεία παρακμής στο εσωτερικό, αλλά και για μία νέα δυναμική πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.

Οι ευθύνες των κυβερνήσεων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ δεν περιορίζονται στο γεγονός ότι δεν κατενόησαν το μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, ότι δεν αξιοποίησαν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας στην περιοχή, ότι δεν πήραν τις αναγκαίες πρωτοβουλίες μέσα στα πλαίσια της Ε.Ε., ότι προσέβλεπαν με αυταπάτες στο ρόλο του αμερικάνικου παράγοντα. Το πιό σημαντικό είναι ότι, αρνούμενες να αναλάβουν το περίφημο πολιτικό κόστος, αντιμετωπίζοντας από εσωτερική και μάλιστα μικροκομματική οπτική τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, πολλές φορές επέμειναν σε, εν γνώσει τους, λαθεμένες επιλογές.

Ο ΣΥΝ θεωρεί ότι αμέσως η ελληνική πολιτική πρέπει να κινηθεί προς τρείς κατευθύνσεις:

α) Αμεσο κλείσιμο όλων των εκκρεμών θεμάτων στα Βαλκάνια, με πρώτο αυτό της FYROM και αναβάθμιση του ρόλου της χώρας στην περιοχή με αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων για την προώθηση της συνεργασίας και της ειρήνης.
β) Αμεση προώθηση, με προσοχή, αλλά και αποφασιστικότητα, του Ελληνοτουρκικού διαλόγου στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών συνθηκών. Παράλληλα, προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού αξιοποιώντας την ενταξιακή διαδικασία της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
γ) Επικέντρωση, με τους λιγότερους δυνατούς εξωτερικούς περισπασμούς, στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας και στην ενεργό συμμετοχή της στην οικοδόμησης μιάς Ευρώπης της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, της δημοκρατίας και της οικολογικής ισορροπίας.