Συνήλθε σήμερα στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε., στο οποίο τη χώρα μας εκπροσώπησαν ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Α. Παπανδρέου και ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών κ. Χρήστος Ροκόφυλλος.

Ομιλώντας στους Έλληνες δημοσιογράφους μετά το τέλος του γεύματος ο κ Ροκόφυλλος δήλωσε τα εξής:

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΚΟΦΥΛΛΟΣ : Όσον αφορά το θέμα του ούζου και της γκράπας, δεν έκλεισε το θέμα. Ο Επίτροπος Νίλσεν, μετά από επίσκεψή του στη Ν. Αφρική, μας ενημέρωσε με ένα τρόπο παράξενο για τις συνομιλίες που έκανε εκεί και στη συνέχεια, επειδή επέμενε πολύ ο Ιταλός συνάδελφος, μας έδωσαν το λόγο να κάνουμε ένα σχόλιο. H τοποθέτησή μου ήταν επικριτική για την Κομισιόν, η οποία αγνοώντας σχετικό Κανονισμό του 1989, ο οποίος ορίζει ρητά ότι Ούζο μπορεί να αποκαλείται ένα ποτό με γλυκάνισο που γίνεται στην Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για την γκράπα: είναι το αλκοολούχο ποτό που παράγεται στην Ιταλία. Πρόκειται δηλαδή για παραδοσιακές ονομασίες, σύμφωνα με το κοινοτικό Δίκαιο. Αγνοώντας το αυτό, ο Επίτροπος πήγε στη Ν. Αφρική και, περίπου, τήρησε μια ουδέτερη στάση σαν να επρόκειτο για απλό αγγελιοφόρο. Και διερωτήθηκα είναι δυνατόν ένα νομοθετικό κείμενο που δεσμεύει και τα κράτη μέλη και όλα τα όργανα της Επιτροπής να μην υποχρεωτικό για την ίδια την Επιτροπή; Και παρακάλεσα να παραθέσει η Επιτροπή τη δική της άποψη για το ζήτημα και όχι απλώς να αναφέρεται στο τι μας παραγγέλνουν οι Νοτιοαφρικανοί.

Παρόλη τη συμπάθεια που τρέφουμε για τη χώρα αυτή, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πώς είναι δυνατόν να αισθάνονται αυτή την υπερήφανη αδιαλλαξία, όπως περίπου μας το περιέγραψε ο Επίτροπος, για κάτι που στην πραγματικότητα θα συνιστά ιδιοποίηση μίας ξένης επωνυμίας, μιας ξένης ονομασίας και μάλιστα παραδοσιακής. Υπάρχει και εφαρμόζεται επi σειρά γενεών εδώ και πολλούς αιώνες. Επίσης προσέθεσα ότι θεωρούμε το θέμα πάρα πολύ σοβαρό και ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη πολύ μεγάλες αντιδράσεις γύρω από αυτό γιατί γενιές ολόκληρες παραγωγών ούζου δεν μπορούν να αφήσουν να περάσει έτσι αυτό το ζήτημα. Υπογράμμισα, εξάλλου, ότι η Ν. Αφρική όταν διαπραγματεύτηκε με την Ε.Ε. γνώριζε ασφαλώς το κοινοτικό Δίκαιο και, θέλοντας να εισέλθει σε μια ζώνη ελευθέρων συναλλαγών με την Ε.Ε., θα έπρεπε να σέβεται αυτό που είναι αντικείμενο σεβασμού στο χώρο της Ε.Ε., με την οποία θέλησε να δεσμευτεi. Ο κ. Νίλσεν απέφυγε συστηματικά να πει την άποψή του, μετέφερε, όμως, τις απόψεις των Νοτιοαφρικανών ωσάν ο ίδιος να θεωρούσε τον εαυτό του εντελώς ουδέτερο και μη δεσμευμένο από το σαφές κοινοτικό κεiμενο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Τώρα τί θα γίνει;

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΚΟΦΥΛΛΟΣ : Δεν μπορεί να περάσει χωρίς να συμφωνήσουμε εμείς.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Οι άλλοι μίλησαν εκτός από εσάς;

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΚΟΦΥΛΛΟΣ : Βεβαίως, ο Ιταλός.

Στη συνέχεια έλαβε το λόγο ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Α. Παπανδρέου.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Ακούσατε τις δηλώσεις για το πρόγραμμα της πορτογαλικής Προεδρίας. Είναι ένα φιλόδοξο πρόγραμμα. Ζήτησα να εστιάσουμε την προσοχή μας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, θέμα που θεωρούμε πρώτης προτεραιότητας για πάρα πολλούς λόγους. Είναι χρόνια που η Ελλάδα υποστηρίζει την ανάπτυξη αυτής της πολιτικής και αμυντικής ικανότητας. Μπορεί να ξεπερνά σε κάποιες φάσεις τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, θεωρούμε όμως ότι δεν θα πρέπει να είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη αυτής τής προσπάθειας αλλά απόρροια, εάν προχωρήσουν τα συγκεκριμένα μέτρα τα οποία έχουν προταθεί με τις διάφορες επιτροπές, μιας δύναμης αμυντικής. Στη νέα Διακυβερνητική θα μπορούσαν να αποτυπωθούν αυτά τα ζητήματα και μετά από κάποια εμπειρία λειτουργίας. Τονίσαμε και άλλα τέσσερα στοιχεία:

Πρώτον την σημαντική Σύνοδο Κορυφής για την Απασχόληση λέγοντας ότι κάθε πρακτικό μέτρο που έχει να προβάλλει η πορτογαλική προεδρία θα βρει τη στήριξη της ελληνικής Κυβέρνησης.

Δεύτερον το θέμα της προστασίας των καταναλωτών και ιδιαίτερα της υγείας. Θα θυμάστε ότι υπάρχει απόφαση του Ελσίνκι για τη δημιουργία οργανισμού προστασίας καταναλωτών για τα τρόφιμα και είναι κάτι στο οποίο η Ελλάδα θα δώσει βάρος. Είχαμε την ευκαιρία να το συζητήσουμε με τον Βιμ Κόκ και συμφωνήσαμε ότι θα πρέπει να έχει ακόμη και ένα συντονιστικό χαρακτήρα σε σχέση με την εποπτεία των εθνικών αντίστοιχων οργανισμών.

Τρίτο θέμα τα Βαλκάνια όπου τονίσαμε την ανάγκη μεγαλύτερης κινητοποίησης των θεσμών. Έγινε η πρώτη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του Οργανισμού Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων όπου συμμετείχε ο κ. Ροκόφυλλος. Εμείς βεβαίως αξιολογήσαμε ότι υπήρξε μια σχετική καθυστέρηση και θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση σε αυτό το τομέα.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΚΟΦΥΛΛΟΣ : Μια λέξη κ. Υπουργέ. Ο Επίτροπος κ. Πάττεν ο οποίος επρόκειτο να έλθει στη Θεσσαλονίκη μου ζήτησε συγνώμη, με δική του πρωτοβουλία, γιατί πράγματι από ανωτέρα βία, δεν μπόρεσε να έλθει την προηγούμενη Δευτέρα στη Θεσσαλονίκη, όμως μου υποσχέθηκε ότι, πρώτον θα έλθει στα εγκαίνια που θα γίνουν πολύ σύντομα και δεύτερον, ότι θα παρακολουθεί ο ίδιος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη πρόοδο αυτού του Οργανισμού τον οποίο θεωρεί ιδιαιτέρως χρήσιμο και σημαντικό.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Τόνισα επίσης ότι οι αποφάσεις του Ελσίνκι δημιουργούν ένα νέο πλαίσιο για την ειρήνη στη περιοχή μας με επίκεντρο, βεβαίως, τη διαδικασία πια της επίλυσης του Κυπριακού. Έχουμε μπροστά μας το δεύτερο γύρο των εκ των σύνεγγυς συνομιλιών στο τέλος αυτής της εβδομάδας και τονίσαμε ότι θα στηρίξουμε την πορτογαλική προεδρία σε όποιες πρωτοβουλίες αναλάβει και προς αυτή τη κατεύθυνση. Θα σας μιλήσω λίγο και για αυτό γιατί είχα και συνάντηση και με άλλους για αυτό το θέμα. Το μεσημέρι εiχαμε συνάντηση με τον ηγέτη της Παλαιστίνης κ. Αραφάτ. Πρόσφατα επισκεφθήκαμε την Παλαιστίνη για άλλους λόγους αλλά είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί του και τα θέματα που αφορούν την Παλαιστίνη και επομένως τα θέματα είναι γνωστά. Μπορώ να πω ότι υπάρχει μια συγκρατημένη αισιοδοξία, γενικότερα για τη Μέση Ανατολή παρά το ότι ακόμη υπάρχουν δύσκολα και δυσεπίλυτα προβλήματα και θα πρέπει όλοι να βοηθήσουμε στις δύσκολες πτυχές τους. Εδώ υπήρξε μια πρόταση του Αραφάτ που έγινε ευπρόσδεκτη κάτι που νομίζω για την Ελλάδα έχει ιδιαίτερη σημασία. Εiναι να υπάρξει μια επιτροπή Ε.Ε. Παλαιστινiων που θα ξεκινήσει τη διαδικασία εμπλοκής της Ε.Ε. στις μετα-ειρηνευτιικές διαδικασίες. Αξιοποιώντας δηλαδή τη σημερινή δυναμική αλλά προβλέποντας τις αναγκαίες κινήσεις της Ε.Ε. αμέσως μετά την οποιαδήποτε διευθέτηση, μερική ή ολική, των θεμάτων της Μ. Ανατολής και μάλιστα όχι μόνο για το Παλαιστινιακό αλλά μιλάμε και για τη Συρία και την Ιορδανία, όπου υπήρξε ιδιαίτερη έμφαση και από τον Αραφάτ και από τη Προεδρία, για τη περιφερειακή προσέγγιση η οποία αναδεικνύεται ως ένα εργαλείο σημαντικό όπως και στα Βαλκάνια στη Μαύρη Θάλασσα. Για τα Βαλκάνια δεν έχουμε συζητήσει ακόμη αλλά θέλω απλώς να σας πω από τώρα τι σκέψεις πρόκειται να καταθέσω. Η Ελλάδα έχει επανειλημμένως τονίσει την ανάγκη να ξεφύγουμε από την απομόνωση της Γιουγκοσλαβίας και βεβαίως έχει επανειλημμένως μιλήσει για την άρση του εμπάργκο. Το ίδιο θα πει και σήμερα, θεωρώντας ότι πιο εποικοδομητικά μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της Σερβίας και να διαμορφώσουμε αν θέλετε τις εσωτερικές εξελίξεις πιο εποικοδομητικά μέσα από τη συχνή επαφή και όχι την απομόνωση. Αν θέλετε αυτή είναι και μία λογική την οποία είχαμε εφαρμόσει σε όλα τα Βαλκάνια συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της Τουρκίας. Υπάρχουν 13 χώρες που συμφωνούν με την άποψή μας. Δεν μπορώ να πω για τις υπόλοιπες δύο Αγγλία και Ολλανδία. Θα μπορούσε όμως, επειδή αυτή τη στιγμή τα περισσότερα σχολεία της Σερβίας έχουν κλείσει λόγω του ψύχους και της έλλειψης πετρελαίου αλλά και τα νοσοκομεία, να επεκτείνουμε τη λογική του προγράμματος "Ενέργεια για τη Δημοκρατία" και στα σχολεία και τα νοσοκομεία. Γιατί όχι ενέργεια για τα σχολεία και τα νοσοκομεία; Θα κάνει η Ελλάδα αυτή την πρόταση και θα δούμε ποια θα είναι η απάντηση. Ένα δεύτερο σε ότι αφορά το Σύμφωνο Σταθερότητας σε συζητήσεις που έχουμε κάνει, ιδιαίτερα με τους γείτονές μας, έχουμε διαπιστώσει την αγωνία τους να προχωρήσει με ένα πιο συστηματικό τρόπο και o Οργανισμός Ανασυγκρότησης και εδώ έχουμε την πεποίθηση, ότι χρειάζεται να ενισχυθεί η φωνή των βαλκανικών χωρών. Θα έχουμε την ευκαιρία στην τριμερή συνάντηση που θα γίνει με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού κ. Σημίτη με τον κ. Γκεοργκέφσκι και τον κ. Μέτα στις αρχές Φεβρουαρίου. Πέρα όμως από αυτό η Ελλάδα προτίθεται να οργανώσει ένα σύμφωνο σταθερότητας από τα κάτω. Δηλαδή να καλέσουμε φορείς από μη κυβερνητικές οργανώσεις, επιχειρηματίες, τοπική αυτοδιοίκηση, δημοσιογράφους, ακαδημαϊκά κέντρα της περιοχής των Βαλκανίων και βεβαίως θα συμμετάσχει σε αυτή τη προσπάθεια η κοινωνία των πολιτών και της Γιουγκοσλαβίας και της Σερβίας για να διαμορφώσουμε, ελπίζουμε, μια ομάδα που θα συμπληρώσει το έργο του Συμφώνου Σταθερότητας, το οποίο λειτουργεί σε κυβερνητικό επίπεδο στη Θεσσαλονίκη, με την δεύτερη έδρα του κ. Χόμπαχ. Δίνουμε βέβαια ιδιαίτερη έμφαση και στο ρόλο της Θεσσαλονίκης. Ελπίζουμε, λοιπόν, ότι αυτές οι προτάσεις θα αξιοποιηθούν και θεωρούμε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να συμβάλουμε και στην εμπλοκή της Σερβίας ή, εν πάση περιπτώσει, των φορέων της σε αυτές τις διαδικασίες του Συμφώνου Σταθερότητας και του Οργανισμού Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων.

Είχα συνάντηση με τον κ. Φερχόγκεν. Συζητήσαμε για τις "μετά Ελσίνκι" πια διαδικασiες. Μπορώ να σας πω ότι ο κ. Φερχόιγκεν επέμενε στη σταθερότητα τωv αποφάσεων αυτού του Ευρωπαϊκού Συμβουλiου, ιδιαίτερα στην ενταξιακή πορεία της Κύπρου ως άποψη της Επιτροπής που ευλαβικά θα προωθήσει. Αυτό, νομίζω είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της συζήτησης που είχαμε. Βλέπει την πορεία της Κύπρου ως μια απρόσκοπτη πορεiα και βεβαίως, όταν, τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις -ασχέτως του πολιτικού προβλήματος- ο ίδιος θα είvαι έτοιμος να προτείνει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Άλλο θέμα που συζητήσαμε είναι το θέμα της χρηματοδότησης της Κύπρου και της Μάλτας, για τις οποίες, όπως ξέρετε, συζητιέται και διαμορφώνεται η εταιρική τους σχέση με την ΕΕ. Μιλήσαμε για την ανάγκη ειδικότερης χρηματοδότησης της Κύπρου και με στόχο την αντιμετώπιση του κυπριακού προβλήματος. Υπάρχουν δυο στοιχεία που αφορούν την Κύπρο, το κοινοτικό κεκτημένο, και άρα λοιπόν η βοήθεια που χρειάζεται από την ΕΕ για το λεγόμενο Institution Building. Σε αυτή την περίπτωση δεν είναι τόσο η θεσμική συγκρότηση της Κύπρου, διότι η Κύπρος είναι συγκροτημένο κράτος, έχει όμως σημαντικές αλλαγές να κάνει στην προσαρμογή από το δικό της σύστημα προς το κοινοτικό, το οποίο χρειάζεται μια ιδιαίτερη υποστήριξη και βοήθεια. Το δεύτερο είναι ότι οι διαδικασίες που θα στηρίξουν τις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις στην Κύπρο μπορούν να στηριχθούν από κοινοτικά κονδύλια. Εδώ τόνισα τις συζητήσεις που είχα κάνει και στην Κύπρο με τα κόμματα, την κυβέρνηση, με τις νεολαίες, αλλά και στην Τουρκία με τον Ντεμιρέλ, τον Ετσεβίτ και τον Τζεμ, γύρω από την ανάγκη να υπάρξουν επαφές μεταξύ μη κοινοτικών οργανώσεων των δύο πλευρών. Δηλαδή της λεγόμενης "επαναπροσέγγισης", όπως είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στην Κύπρο. Σε επίπεδο νεολαιών, σε επίπεδο δημοσιογράφων, επιχειρηματιών κ.ο.κ. Ήταν θετική η ανταπόκριση της Επιτροπής, του Επιτρόπου κ. Φερχόιγκεν με προγράμματα, με χρηματοδότηση ή οτιδήποτε άλλο για την πορεία αυτή της επαναπροσέγγισης. Σε ότι αφορά το Κυπριακό, τόνισα την ανάγκη και επανέλαβα την πρόταση του κ. Κληρίδη για συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στην διαπραγματευτική ομάδα της Κύπρου, λέγοντας ότι το πιο σημαντικό είναι να γίνουν προσεκτικά οι οποιεσδήποτε κινήσεις υπάρξουν, ώστε να μη δώσουν την εντύπωση ότι υπάρχει προδιάθεση από την ΕΕ ή οποιοδήποτε κράτος-μέλος για αναγνώριση του ψευδοκράτους του Ντενκτάς. Ο κ. Φερχόιγκεν απάντησε ότι συμφωνεί απολύτως και ότι θα πρέπει να εφαρμοστούν οι συνθήκες και οι διεθνείς υποχρεώσεις που δεσμεύουν και καθοδηγούν την Επιτροπή και βεβαίως οι αποφάσεις της ΕΕ. Το σημείο αυτό το τόνισα ιδιαίτερα όχι γιατί είχα καμιά αμφιβολία ότι αυτή θα ήταν η απάντηση, αλλά διότι πολλές φορές υπάρχει μια φιλολογία, είτε στον Τύπο είτε μέσω δηλώσεων, ειδικότερα στην Κύπρο, και θα ήθελα να ξεκαθαριστεί αυτό και πάλι ώστε να μην υπάρξει η παραμικρή υποψία.

Τέλος συζητήσαμε την εταιρική σχέση της Τουρκίας. Όπως ξέρετε, στην Τουρκία είχαμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε αρκετές απόψεις με τον ομόλογό μου κ. Τζεμ για την ευρωπαϊκή της πορεία και απλώς συζητήσαμε επί της διαδικασίας, που είναι ακόμη στην αρχή. Αυτή τη στιγμή διαμορφώνει μια πρώτη άποψη η Επιτροπή, αλλά θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε επαφές με την Τουρκία. Την ερχόμενη εβδομάδα θα συναντηθεί με τον κ. Τζεμ και, λογικά, θα γίνουν και επισκέψεις στην Τουρκία για να συζητηθούν σειρά ζητημάτων, ώστε να συγκροτηθεί η εταιρική σχέση. Πιστεύω ότι αυτό το θέμα θα έχει κλείσει ως το Φθινόπωρο. Θέλω επίσης να τονίσω την ευλάβεια με την οποία ο κ. Φερχόιγκεν θα κινηθεί μέσα στα πλαίσια των αποφάσεων του Ελσίνκι.

Είχα επίσης επαφή και με τον κ. Σολάνα, η οποiα ήταν σύντομη και για αυτό θα προσπαθήσω να έχω και άλλη μία, προκειμένου να μιλήσουμε για τα Βαλκάνια και τις προτάσεις μας. Βρήκα όμως την ευκαιρία να του μεταφέρω την πρότασή μας για τη σύσταση της ομάδας των εμπειρογνωμόνων ή "σοφών" στα πλαίσια της ΕΕ και βεβαίως ο ρόλος, είτε της προεδρίας είτε ιδιαίτερα ο δικός του μπορεί να είναι αποφασιστικός μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Εiναι θέμα για το οποίο δεν θα αποφασiσω εγώ, ούτε, βεβαίως διμερώς εμείς με τους Τούρκους. Είναι θέμα του Συμβουλίου, εφόσον βεβαίως δεχθούν την πρόταση και οι Τούρκοι. Συζητήσαμε το θέμα της Κύπρου και της αναγκαίας πιο ουσιαστικής εμπλοκής, όχι στα στενά διαπραγματευτικά ζητήματα, που είναι ευθύνη του ΟΗΕ, αλλά σε πολλά άλλα παραπλήσια ζητήματα που έχουν σχέση μερικά με την ενταξιακή πορεία και άλλα με το Κυπριακό, όπως π.χ. τη διαδικασία επαναπροσέγγισης, συναντήσεων ΜΚΟ, συναντήσεων επιχειρηματιών, το θέμα της αξιοποίησης του κοινοτικού κεκτημένου. Για την λύση του Κυπριακού έχουμε τονίσει επανειλημμένως ότι μια λύση του, εφόσον η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, δεν μπορεί παρά να συνάδει με το κεκτημένο, αλλά μπορούν να αξιοποιηθούν και οι προοπτικές ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ και για τη βελτίωση των συνθηκών λύσης του Κυπριακού. Π.χ. η συνθήκη του Άμστερνταμ προστατεύει, από μόνη της, τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτό παρέχει μια ιδιαίτερη προστασία σε όποιον θεωρεί ότι απειλούνται αυτά τα δικαιώματα. Αυτό το τονίζω γιατί νομίζω ότι υπάρχουν σημαντικά πλεονεκτήματα για τους Τουρκοκύπριους σε αυτή την πορεία. Η στάση του Σολάνα ήταν καταρχήν θετική. Προβλέπω ότι ο δικός του ρόλος θα είναι ενισχυμένος σε αυτή τη διαδικασία, όμως είναι ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί στο Συμβούλιο.

Ο κ. Ροκόφυλλος μίλησε το πρωί για τον πολιτικό διάλογο με την Τουρκία σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών. Άρα όλα βαίνουν προς μία κατεύθυνση όπως είχαμε προβλέψει. Είναι λογικό όλες αυτές οι διαδικασίες -δεν έχουν περάσει ούτε δύο μήνες από το Ελσίνκι- να μπαίνουν τώρα σε εφαρμογή.
Θα ήθελα να πω δυο λόγια για το πώς βλέπουμε εμείς την προσέγγιση με την Τουρκία σε σχέση και με την υποψηφιότητα της Τουρκίας στην ΕΕ. Διότι ουσιαστικά μιλά για ένα νέο πρίσμα, μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινηθούμε ή μέσα από το οποίο θα βλέπουμε την προώθηση των συμφερόντων μας, ή την προώθηση των συμφερόντων της ευρύτερης περιοχής.

Πρώτα από όλα έχουμε κάνει ένα πρώτο βήμα στις σχέσεις μας με την Τουρκία που αποτυπώνεται κατ’ αρχήν με τις αποφάσεις του Ελσίνκι. Οι αποφάσεις του Ελσίνκι δεν είναι απλώς ένα κλίμα δημοσίων σχέσεων, αλλά είναι συγκεκριμένες, πολιτικές αποφάσεις. Αυτές οι πολιτικές αποφάσεις αποτελούν ένα καλό πλαίσίο για τις περαιτέρω σχέσεις μας. Πάνω σ’ αυτές θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε και, βεβαίως, θα προωθήσουμε την συγκεκριμενοποίηση των αποφάσεων αυτών.

Παράλληλα όμως υπάρχει και μια σημαντική βελτίωση του κλίματος -δηλαδή δεν έχουμε μόνο το πολιτικό πλαίσιο έχουμε και το κλίμα- που είναι και αυτό σημαντικό. Το κλίμα αυτό δεν στηρίζεται μόνο σε μια συναισθηματική φόρτιση λόγω των σεισμών, αλλά βασίζεται πλέον και σε συγκεκριμένα πολιτικά βήματα που έχουν γίνει, ειδικότερα στο Ελσίνκι, αλλά και με τις συμφωνίες. Οι δύο επισκέψεις, λοιπόν, δηλαδή η δική μου στην Άγκυρα και η ερχόμενη του Τζεμ στην Αθήνα έχουν ως στόχο την εμπέδωση αυτού του πλαισίου των σχέσεων, με βασικό στόχο μέχρι στιγμής την υπογραφή των συμφωνιών που διαπραγματευθήκαμε το προηγούμενο εξάμηνο, οι οποίες είναι συμφωνίες κοινού συμφέροντος. Κάποιοι τις ονομάζουν "χαμηλής πολιτικής". Δεν μου αρέσει αυτή η λέξη. Είναι συμφωνίες υψηλού συμφέροντος. Μάλιστα μπαίνοντας στις ειδικότερες πτυχές αυτών των συμφωνιών, διαπιστώσαμε την ιδιαίτερη σημασία τους. Πολλές από αυτές είναι οικονομικές -είχαμε την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε και μια συνάντηση επιχειρηματιών, συμβολικής φύσης, αλλά από την οποία βγήκαν σημαντικά θέματα- και θα έχει συνέχεια. Υπογράψαμε τέσσερις σημαντικές συμφωνίες στην Άγκυρα, θα υπογράψουμε τουλάχιστον τέσσερις στην Αθήνα και υπάρχουν δύο εκκρεμείς υπό διαπραγμάτευση: η (αποφυγή) της διπλής φορολογίας και η μορφωτική συμφωνία.

Θα ήθελα να τονίσω την ιδιαίτερη σημασία της Ευρωπαϊκής προοπτικής (την οποία συζητήσαμε με τον κ. Τζεμ και με την Τουρκική Αντιπροσωπεία). Η Ελλάδα έχει ένα ιδιαiτερο εργαλείο, το οποίο είναι η ΕΕ. Και όχι μόνο αυτή, αλλά η όλη εταιρική σχέση και η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Αυτό το οποίο στοχεύουμε είναι να μπορέσει η Ελλάδα να παίξει ένα στρατηγικό ρόλο σε αυτή την υπόθεση, δηλαδή να δούμε πώς θα συμβάλουμε στις ειδικότερες μεταρρυθμiσεις, που πρέπει να κάνει η Τουρκία για να μπορέσει να προχωρήσει στην ενταξιακή της προοπτική. Το τονίζω αυτό διότι θα έχει τουλάχιστον δύο θετικές επιπτώσεις: Πρώτον, εμείς θέλουμε μια Ευρωπαϊκή Τουρκία, δηλαδή μια Τουρκία που θα αφομοιώνει, αλλά και εφαρμόζει νομοθεσίες, ευρωπαϊκό κεκτημένο, μεταρρυθμίσεις οι οποίες συνάδουν με την δημοκρατική λειτουργία των κρατών (κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, μειονοτικά δικαιώματα κ.ο.κ.). Δεύτερον, η εμπλοκή της Ελλάδας σε αυτή την διαδικασία της δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, που θα συμβάλει στην αλληλοκατανόηση, στην επαφή, στην ανάδειξη ότι η Ελλάδα έχει πολλά να προσφέρει στην διαδικασία αυτή και θα μπορούσε να προσφέρει ακόμη περισσότερα, εάν η σχέση μας απελευθερωνόταν από ειδικότερα ζητήματα, όπως είναι το Κυπριακό ή η διαφορετική μας προσέγγιση σε θέματα διεθνούς, δικαίου, όπως αυτά εφαρμόζονται στο Αιγαίο.

Θα ήθελα εδώ να σας πω ότι προτείναμε συγκεκριμένα να συμμετάσχουμε, σε συνεργασία με την Τουρκία, σε τριάντα περίπου κοινοτικά προγράμματα (Leonardo, Σωκράτης κλπ). Επίσης, πως θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε την Τουρκική διοίκηση στην υιοθέτηση του Κοινοτικού κεκτημένου, σε πολλούς τομείς, όπως είναι o τραπεζικός, ο αγροτικός, ο οικονομικός, της δικαιοσύνης και, βεβαίως, της κοινωνίας των πολιτών. Στο θέμα αυτό είχαμε την ευκαιρία να δώσουμε συγκεκριμένες προτάσεις, μετά από συνεργασία με σχεδόν όλα τα συναρμόδια Υπουργεία.

Άλλο σημείο είναι ότι οι αποφάσεις του Ελσίνκι ανοίγουν νέες προοπτικές ειδικότερα όσον αφορά την Κύπρο. Στην Τουρκία, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με όλους τους δημοσιογράφους στην Άγκυρα, αλλά και σε δύο - τρεις μεγάλες τηλεοπτικές εκπομπές (μία μάλιστα μπροστά σε 3000 περίπου φοιτητές), αρκετά λεπτομερώς για την προοπτική της Κύπρου στην ΕΕ και πώς η στάση της Τουρκίας δεν συνάδει με μια Ευρωπαϊκή λογική. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για προσέγγιση Ελλάδας - Τουρκίας, θα πρέπει να σπάσει αυτό το τείχος του Βερολίνου μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τονίζοντας βεβαίως και τις αποφάσεις και τις θέσεις μας για ομοσπονδία κλπ.

Επίσης, μας δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιηθεί το Ευρωπαϊκό πλαίσιο για την επαναπροσέγγιση, πράγμα που συζήτησα με τον Βερχόιγκεν και τον Σολάνα. Ακόμη, στις διμερείς μας σχέσεις δημιουργείται ένα πλαίσιο ασφαλείας, διεθνούς δικαίου. σεβασμού των διεθνών συνθηκών και ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. βεβαίως, υπάρχει και η γνωστή ημερομηνία για την επίλυση των όποιων διαφορών μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Εμείς βεβαίως αναγνωρίζουμε μόνο μία διαφορά, αυτή της υφαλοκρηπίδας.

Τέλος, το θέμα της μεταρρύθμισης της Τουρκίας, το οποίο είναι ένα νέο στοιχείο. Θα ήθελα να τονίσω ότι ήδη έχω ζητήσει από το ΥΠΕΞ να δει πώς θα αξιοποιήσει αυτό το Ευρωπαϊκό πρίσμα, δηλαδή να συμβάλει στις όποιες μεταρρυθμίσεις μέσα στην Τουρκία. Είναι ένα καινούργιο στοιχείο, διότι μέχρι στιγμής δεν είχαμε κανένα ρόλο, ούτε λόγο ουσιαστικά στα ζητήματα αυτά. Είχαμε απλώς τα συγκεκριμένα θέματά μας, τα οποία θέταμε μέσα στα πλαίσια της ΕΕ. Αυτή την στιγμή όμως έχουμε την ευκαιρία να συμβάλουμε, στο μέτρο του δυνατού, στις ευρωπdίκές δυνάμεις της Τουρκίας, σ’ αυτή την προσπάθεια δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Είναι μια δύσκολη προσπάθεια, όπως έχω τονίσει και άλλες φορές. Νομίζω ότι πιο δύσκολη θα είναι η εσωτερική μεταρρύθμιση της Τουρκίας, παρά η αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως το Κυπριακό.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Εννοείτε ότι θα δημιουργηθεί μηχανισμός στο ΥΠΕΞ για την μεταρρύθμιση στην Τουρκία;

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΚΟΦΥΛΛΟΣ : Για να παρακολουθούμε και να υποδαυλίζουμε προς την σωστή κατεύθυνση.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Δεν μου αρέσει η λέξη "υποδαυλίζουμε". Το σημαντικό είναι ότι οι δύο πλευρές έχουμε πει πως θα δημιουργήσουμε από μία task force η κάθε χώρα (μία στο Ελληνικό ΥΠΕΞ και μία στο Τουρκικό), για να ανταλλάσσουμε απόψεις, αλλά και για να αναπτύσσουν προγράμματα ειδικότερα για το Κοινοτικό κεκτημένο και τις απαραίτητες παραπλήσιες μεταρρυθμίσεις.

Θα ήθελα εδώ να τονίσω ότι αυτό ήταν το πλαίσιο των συζητήσεών μας. Βεβαίως, όπως έχουμε κατά καιρούς κάνει τα τελευταία 20-25 χρόνια, καταθέτουμε και πάλι τις θέσεις μας επί των μεγαλυτέρων ζητημάτων (εγώ είχα την ευκαιρία να μιλήσω για το Κυπριακό), αλλά θέλω να τονίσω ότι η προσπάθεια αύτή χρειάζεται επιμονή και, βεβαίως, όσοι περιμένουν ότι δια μαγείας μέσα σε 15-20 ημέρες ή σε ένα μήνα θα λύσουμε το Κυπριακό ή θα εξαφανισθούν οι διαφορές στις διμερείς μας σχέσεις, ή είναι αιθεροβάμονες, ή εν πάση περιπτώσει δεν συμβάλλουν στο να προχωρήσουν τα θέματα αυτά. Αυτά τα θέματα χρειάζονται επιμονή και υπομονή.

Θα έχω την ευκαιρία να ενημερώσω και τα κόμματα, την επόμενη εβδομάδα. Έχω ζητήσει ήδη από τον κ. Παπούλια να συγκαλέσει την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων για συζήτηση. Επίσης, επειδή συζητήθηκε πολύ η συνεργασία μας με τον κ. Τσοχατζόπουλο, θα ήθελα να τονίσω ότι είμαστε σε συνεχή επαφή με τον Υπουργό Άμυνας και από την Τουρκία και καθημερινά για τα θέματα αυτά, όπως η οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης. Αυτά είναι θέματα στρατιωτικής φύσης και το ΥΠΕΞ δεν μπορεί μόνο του να αποφασίσει χωρίς την στενή συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας. Τέλος, θα ήθελα να πω ότι το Ελσίνκι αποτελεί μια ασπίδα ασφαλείας για την χώρα μας και μέσα στο πλαίσια αυτού, όπως είπα και στην Τουρκία, κάναμε βήματα προσεκτικά, συστηματικά και ιδιαιτέρως ψύχραιμα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ :  Επρόκειτο να γίνει σήμερα στο γεύμα μια συζήτηση για την Τουρκία.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Θα γίνει σε λίγο κεκλεισμένων των θυρών.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Όσον αφορά την Επιτροπή Σοφών, αυτή είναι ίδια με του ΝΑΤΟ και μεταφέρεται πλέον σε κοινοτικό επίπεδο;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Αν θυμάστε η Ολλανδική προεδρία, μετά από συνεννόηση μαζί μας και με την Τουρκική πλευρά, είχε προτείνει την σύσταση μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που μερικοί ονόμασαν επιτροπή σοφών, που θα εξετάσει τις νομικές και διαδικαστικές πλευρές της προσέγγισης των δύο χωρών. Προτείναμε να αναβιώσει αυτή η επιτροπή, η οποία είχε σταματήσει μετά την απόφαση του Λουξεμβούργου, εξ αιτίας της Τουρκικής άρνησης.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Τι διαφορετικό θα κάνει από αυτή του ΝΑΤΟ;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Η Επιτροπή του ΝΑΤΟ ασχολείται με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης σε σχέση με τις πτήσεις, τις ασκήσεις κλπ.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Σας πρότεινε όμως ο κ. Τζεμ να συστήσετε μια παρόμοια επιτροπή.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Ακριβώς. Αυτή την πρόταση του κ. Τζεμ θα συζητήσουμε με τον κ. Τσοχατζόπουλο, διότι ο κ. Τζεμ έχει προτείνει συγκεκριμένα μέτρα, που μπορούσαν ήδη να ξεκινήσουν και, βεβαίως, να λειτουργήσει στα δύο ΥΠΕΞ, με στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες, μια επιτροπή για να συζητήσουν.....

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Άλλη είναι η επιτροπή της ΕΕ ....

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Ναι, είναι άλλη αυτή η πρόταση, την οποία βεβαίως εξετάζουμε με το Υπουργεiο Άμυνας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Αυτή τη νέα τακτική, την οποία λεπτομερώς αναλύσατε, έθεσε αυστηρά σε αμφισβήτηση ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών κ. Πάγκαλος, χαρακτηρίζοντας την τακτική επαναπροσέγγισης ως κολοσσιαίο ιστορικό λάθος. Μάλιστα, σε συνέντευξή του σε αθηναϊκή εφημερίδα και σε αθηναϊκό ραδιόφωνο, κατηγορεί ότι αυτή η πολιτική, μπορεί να οδηγήσει στο να δοθεί η μουσουλμανική μειονότητα στους πράκτορες της Τουρκίας ή στο να οδηγηθεί η Κύπρος σε λύση συνομοσπονδίας. Πώς το σχολιάζετε;

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Να προσθέσω ότι στο ίδιο κείμενο υπάρχουν κατηγορίες για ουσιώδεις παραχωρήσεις προς την Τουρκία, ενώ εμείς δεν πήραμε τίποτα.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Κατ’ αρχήν έχει ήδη δώσει απάντηση ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, που πλήρως με καλύπτει και δεν έχω τίποτα να προσθέσω. Θα ήθελα μόνο να πω κάτι γενικότερο. Νομίζω ότι όταν υπάρχουν εποικοδομητικές προτάσεις από κόμματα, πρώην Υπουργούς κλπ, είναι απαραίτητο να αξιολογούνται και, βεβαίως, θα αξιολογηθούν από την πλευρά μου όποιες θετικές και εποικοδομητικές προτάσεις κατατίθενται.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Για να επανέλθουμε στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Ποιας επανέφερε την πρόταση; Τι διαφορετικό θα κάνει από όλα τα όργανα που έχουν συσταθεί για τις ελληνοτουρκικές διαφορές και που είναι πια πολλά; Ποιος θα συμμετέχει, κάθε πότε θα συνεδριάζει, τι εντολή θα έχει;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Για να συζητήσουμε όλες αυτές τις λεπτομέρειες, θα πρέπει να υπάρχει αποδοχή από πλευράς Τουρκίας. Εμείς επαναφέραμε την πρόταση και, βεβαίως, η πρόταση δεν είναι καθόλου παραλλαγμένη από την συμφωνία που είχαμε τότε κάνει με την Τουρκία. Σαφώς το κλίμα είναι καλύτερο και επομένως μπορεί να είναι πιο ευτυχές το τέλος της προσπάθειας αυτής.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Δηλαδή θα έχουμε δύο επιτροπές εμπειρογνωμόνων;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Όχι, δεν είπα κάτι τέτοιο, μπορεί να μην έχουμε και καμία. Για να μην μπλέκουμε τα πράγματα, η Επιτροπή Σοφών είναι σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων και όχι εκπροσώπων των Υπουργείων. Η άλλη επιτροπή είναι πρόταση που κάνει η Τουρκία για να συζητηθούν συγκεκριμένα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Υπουργείων. Όπως καταλαβαίνετε, είναι μία διαφορετική πρόταση. Εμείς πρέπει να εξετάσουμε την δική τους πρόταση και αυτοί την δική μας, την oπoία γνωρίζουν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Επανέρχομαι στο θέμα του κ. Πάγκαλου. Σκέπτεστε να θέσετε υπόψη του Εκτελεστικού Γραφείου τις απόψεις του κ. Πάγκαλου εναντίον σας;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α.ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Νομίζω υπάρχει απάντηση από τον κ. Ρέππα, δεν θέλω να συμπληρώσω τίποτε. Βεβαίως, τα όργανα του ΠΑΣΟΚ πάντα λειτουργούν και συζητούν συλλογικά. Ειδικά στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας και βεβαίως στην Κυβέρνηση, όπως είπε ο κ. Ρέππας, παίρνουμε συλλογικά τις αποφάσεις.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Αν δεν κάνω λάθος, κ. Υπουργέ, είπατε προηγουμένως ότι, εάν υπάρχουν εποικοδομητικές προτάσεις από κόμματα και πρώην Υπουργούς, αυτές θα πρέπει να αξιολογηθούν και θα αξιολογηθούν.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Ναι, πάντοτε. Αυτή είναι μια γενική αρχή.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Δηλαδή εννοείτε ότι δεν υπάρχουν προτάσεις από την πλευρά του κ. Πάγκαλου;

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Δεν είπα κάτι τέτοιο. Είμαι γενικά θετικός υπέρ των οποιωνδήποτε προτάσεων. Είμαι ανοιχτός να αξιοποιήσω οποιαδήποτε εποικοδομητική πρόταση υπάρχει.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Για σας δηλαδή δεν είναι προσωποποιημένη η άποψη του κ. Πάγκαλου;

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ : Κάνουν ταυτόχρονα διάφορες ερωτήσεις.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Σας έδωσα την απάντηση. Δεν έχω τiποτ’ άλλο να προσθέσω.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Πέραν του κ. Πάγκαλου. Εσείς κρίνετε ότι έχουν γίνει κάποια εποικοδομητικά βήματα από πλευράς Τουρκίας στα δύο ζητήματα που μας απασχολούν; Δηλαδή κυρίως στο Κυπριακό και το Αιγαίο; Μετά το Ελσίνκι δηλαδή.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Αυτό το οποίο μπορεί να πει κανείς είναι ότι έχουμε πρώτον τη μείωση της έντασης -εγώ σας λέω την κατάσταση, δεν θέλω να πω εάν είναι εποικοδομητικά ή όχι το άλφα ή το βήτα, ούτε αυτή τη στιγμή θέλω να κρίνω πρόωρα μια διαδικασία. H διαδικασία αυτή την οποία έχουμε ακολουθήσει έχει ως αποτέλεσμα σήμερα:

Πρώτον να έχουμε μια ισχυρή θέση μέσα στην ΕΕ σε σχέση με τα εθνικά μας θέματα. Νομίζω είναι ένα πλαίσιο άκρως εποικοδομητικό και ασφαλές για την Ελλάδα αλλά και για την Κύπρο.

Δεύτερον έχουμε μια μείωση της έντασης στις σχέσεις μας με την Τουρκία.

Τρίτον έχουμε την υποστήριξη και των δύο πλευρών, Ελλάδας Τουρκίας, αλλά ελπίζω και της τουρκοκυπριακής πλευράς. Τουλάχιστον αυτό δείχνει εμπράκτως η συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις που έχουν αρχίσει στα πλαίσια του ΟΗΕ. Και όπως γνωρίζετε η απαίτηση της Κυπριακής πλευράς ήταν πάντα να συζητηθούν θέματα ουσίας και όχι διαδικασίας, κάτι το οποίο έγινε από τον πρώτο γύρο και βεβαίως θα συνεχίσει και στον δεύτερο και ελπίζω και στον τρίτο γύρο.

Τέταρτον, έχουμε συγκεκριμένες συμφωνίες τις οποίες υπογράψαμε μετά από εξάμηνη διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Είναι οπωσδήποτε ένα θετικό βήμα, έμπρακτο και όχι θεωρητικό, το οποίο διασφαλίζει συγκεκριμένα συμφέροντα, αμοιβαία βεβαίως, Ελλάδας και Τουρκίας και διασφαλίζει μια πορεία τουλάχιστον στα θέματα τα μη συγκρουσιακά, μιας ηπιότερης σχέσης. Εγώ τουλάχιστο θεωρώ, όπως πολύ σωστά λέει και ο κύριος Ρέππας, ότι αυτό το νέο κλίμα, το πολύ πιο θετικό, παρά το ότι δεν έχουν λυθεί τα προβλήματά μας -και αυτό το τονίζουμε σε κάθε φάση και σε κάθε περίπτωση και στην Τουρκία και στην Ελλάδα και στην Κύπρο και στην ΕΕ- αυτό το θετικό κλίμα σαφώς είναι μια καλή βάση πάνω στην οποία θα μπορούσε να προωθηθεί η λύση μεγάλων ζητημάτων όπως το Κυπριακό. Ας αφήσουμε αυτή τη διαδικασία να ωριμάσει με τις κινήσεις μας με τις πρωτοβουλίες μας, με τη σημαντική διαδικασία που έχει ξεκινήσει στην ΕΕ.

Θέλω να τονίσω ότι μας ενδιαφέρει εμάς, όπως και τα ειδικότερα εθνικά μας θέματα, να δούμε μια ευρωπαϊκή Τουρκία. Το τονίζω αυτό. Εάν είχαμε μια ευρωπαϊκή Τουρκία, επί της ουσίας ευρωπαϊκή, ίσως δεν θα είχαμε προβλήματα σαν το Κυπριακό ή τα προβλήματα τα οποία έχουμε σε σχέση με το Αιγαίο, όπως της διαφορετικής προσέγγισης το "τι είναι πρόβλημα" και το "πως το λύνουμε". Άρα λοιπόν μας ενδιαφέρει μακροπρόθεσμα, ίσως όσο κανένα άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ, και αυτή η σημαντική εσωτερική μεταρρύθμιση στην Τουρκία. Και αυτό το τονίζω, διότι θα πρέπει να αξιολογούμε και τις κινήσεις της Τουρκίας και τις διαδικασίες της Τουρκίας και σε σχέση με την ευρύτερη εσωτερική μεταρρύθμιση. Μην ξεχνάτε την εσωτερική σύγκρουση που έχει υπάρξει στην Τουρκία γύρω από το θέμα Οτσαλάν, γύρω από το θέμα της μειονοτικής γλώσσας των Κούρδων κλπ. Εiναι εξελίξεις τουλάχιστον σημαντικές τις οποίες πρέπει να μην κρίνουμε ως επιτυχία ή αποτυχία αλλά ως μια δυναμική την οποία εμείς πρέπει να ενισχύσουμε και, βεβαίως, θα δούμε ποιο είναι το αποτέλεσμα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ : Γιατί σήμερα αποφασίσατε να ενισχύσετε την πολιτική σχέση με την Τουρκία, αποδεσμεύοντάς την από την εταιρική σχέση, παρ’ όλο που από το Ελσίνκι η διαδικασία πολιτικής σχέσης και εταιρικής σχέσης είναι ενιαία.

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ : Εννοείτε τον πολιτικό διάλογο; Όχι δεν είναι ενιαίος, Δεν είναι έτσι. O πολιτικός διάλογος είναι ξεχωριστή διαδικασία από την εταιρική σχέση. Η εταιρική σχέση λαμβάνει υπόψη της βεβαίως και θέματα που έχουν σχέση με τον πολιτικό διάλογο, ειδικότερα μετά από τις αποφάσεις του Ελσίνκι όπου τονίζεται ρητώς ότι θα λάβουν υπόψη και τις παλαιότερες αποφάσεις των συμβουλίων κορυφής. Θα μπορούσε θεωρητικά η εταιρική σχέση να μην έχει σχέση με τα πολιτικά ζητήματα. Όμως, μετά από δική μας επιμονή, καταφέραμε να συνδέσουμε τα εταιρικά ζητήματα και με την εταιρική σχέση. Αλλά είναι δύο ειδικές διαδικασίες.