ΣΚΕΨΕΙΣ (07-12-99)

Συμβολικά δώρα
Εχετε ακούσει μια νέα ραδιοφωνική διαφήμιση, όπου ένα κοριτσάκι απευθύνεται στον Αγιο Βασίλη; Του λέει, τρυφερά και παραπονιάρικα, ότι χρειάζεται ένα play station, ότι η μητέρα του χρειάζεται μια ηλεκτρική συσκευή, ο παππούς του ένα κινητό τηλέφωνο, ο θείος του σκι στις Αλπεις, η θεία του κρουαζιέρα στην Ιταλία. Αν είναι αλήθεια ότι οι διαφημίσεις εκφράζουν κωδικοποιημένα τις επιθυμίες μιας κοινωνίας, τότε αξιωθήκαμε επιτέλους ως έθνος τη νεοπλουτίστικη χλιδή. Οι χριστουγεννιάτικες επιθυμίες είναι εξόχως δηλωτικές. Οπως φαίνεται, μεταφράζουν σε δώρο ένα σύμβολο απλής κοινωνικής ανέλιξης. Το δώρο ενσωματώνει αξίες, όχι χειρονομίες. Αυτό που κάποτε ονομάζαμε «συμβολικό» δώρο, είναι σήμερα κυριολεκτικό σύμβολο «προκοπής», οικονομικής ευρωστίας. Πρόκειται για δώρα - αποκυήματα του χρηματιστηρίου, της επενδυτικής μανίας. Οπως το κινητό τηλέφωνο: συναντιέται πια ακόμη και στα χέρια του παππού, που φυσιολογικά θα είχε αρκεστεί να συναντά τους φίλους του στο καφενείο. ‹Η όπως το σκι, η μαζική χριστουγεννιάτικη εκδυτικοποίηση που προσφέρουν τα πακέτα των ταξιδιωτικών γραφείων. ‹Η εκείνη η κρουαζιέρα που συνδέει ευθέως τη «θεία» της διαφήμισης με τις μεσημεριανές σαπουνόπερες που εκτυλίσσονται σε ρομαντικό περιβάλλον. Οσο για τις ηλεκτρικές συσκευές, δεν εξαντλούνται ποτέ. Γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες, όλο και πιο εξυπηρετικές. Τα πλυντήρια περιέχουν και στεγνωτήρια, οι τηλεοράσεις ενσωματώνουν βίντεο. Τέτοιου είδους συσκευές είναι τα ιδανικά δώρα για τις γιορτές. Τοποθετημένες σε στρατηγικά σημεία του σπιτιού αποτελούν αποδείξεις προόδου. Η πρόοδος μεταφράζεται πλέον με απόλυτους οικονομικούς όρους. «Φαίνεται», κατασκευάζεται ως θέαμα και στις καλύτερες στιγμές της αποτελεί προϊόν μικροαστικού φθόνου. Ποιος έχει τη μεγαλύτερη, την πιο επίπεδη τηλεόραση. Την πλέον επαγγελματική καφετιέρα. Στο τέλος της διαφήμισης το κοριτσάκι αλλάζει γνώμη. Δεν της φτάνει το play station. Τι να σου κάνει ένα παιχνίδι, ακόμη και τελευταίας τεχνολογίας, μπροστά σε τόσους πειρασμούς της σύγχρονης ζωής; Αναφωνεί με πείσμα και πάθος «εγώ τα θέλω όλα». Μια τρομακτική κραυγή καταναλωτικού πόθου, που σκεπάζει όσες επικλήσεις προς τον Αγιο Βασίλη έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα. Το σήμα κινδύνου που εκπέμπει η νεοελληνική, χρηματιστηριακή κοινωνία εκφράζεται παραστατικά από αυτό το εξάχρονο πλάσμα που ζητάει τηλεοράσεις, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κινητά τηλέφωνα και σκι στην Ελβετία για τα φετινά Χριστούγεννα.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (07-12-99)
Συμβολικά δώρα	Εχετε ακούσει μια νέα ραδιοφωνική διαφήμιση, όπου ένα κοριτσάκι απευθύνεται στον Αγιο Βασίλη; Του λέει, τρυφερά και παραπονιάρικα, ότι χρειάζεται ένα play station, ότι η μητέρα του χρειάζεται μια ηλεκτρική συσκευή, ο παππούς του ένα κινητό τηλέφωνο, ο θείος του σκι στις Αλπεις, η θεία του κρουαζιέρα στην Ιταλία. Αν είναι αλήθεια ότι οι διαφημίσεις εκφράζουν κωδικοποιημένα τις επιθυμίες μιας κοινωνίας, τότε αξιωθήκαμε επιτέλους ως έθνος τη νεοπλουτίστικη χλιδή. Οι χριστουγεννιάτικες επιθυμίες είναι εξόχως δηλωτικές. Οπως φαίνεται, μεταφράζουν σε δώρο ένα σύμβολο απλής κοινωνικής ανέλιξης. Το δώρο ενσωματώνει αξίες, όχι χειρονομίες. Αυτό που κάποτε ονομάζαμε «συμβολικό» δώρο, είναι σήμερα κυριολεκτικό σύμβολο «προκοπής», οικονομικής ευρωστίας. Πρόκειται για δώρα - αποκυήματα του χρηματιστηρίου, της επενδυτικής μανίας. Οπως το κινητό τηλέφωνο: συναντιέται πια ακόμη και στα χέρια του παππού, που φυσιολογικά θα είχε αρκεστεί να συναντά τους φίλους του στο καφενείο. ‹Η όπως το σκι, η μαζική χριστουγεννιάτικη εκδυτικοποίηση που προσφέρουν τα πακέτα των ταξιδιωτικών γραφείων. ‹Η εκείνη η κρουαζιέρα που συνδέει ευθέως τη «θεία» της διαφήμισης με τις μεσημεριανές σαπουνόπερες που εκτυλίσσονται σε ρομαντικό περιβάλλον. Οσο για τις ηλεκτρικές συσκευές, δεν εξαντλούνται ποτέ. Γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες, όλο και πιο εξυπηρετικές. Τα πλυντήρια περιέχουν και στεγνωτήρια, οι τηλεοράσεις ενσωματώνουν βίντεο. Τέτοιου είδους συσκευές είναι τα ιδανικά δώρα για τις γιορτές. Τοποθετημένες σε στρατηγικά σημεία του σπιτιού αποτελούν αποδείξεις προόδου. Η πρόοδος μεταφράζεται πλέον με απόλυτους οικονομικούς όρους. «Φαίνεται», κατασκευάζεται ως θέαμα και στις καλύτερες στιγμές της αποτελεί προϊόν μικροαστικού φθόνου. Ποιος έχει τη μεγαλύτερη, την πιο επίπεδη τηλεόραση. Την πλέον επαγγελματική καφετιέρα. Στο τέλος της διαφήμισης το κοριτσάκι αλλάζει γνώμη. Δεν της φτάνει το play station. Τι να σου κάνει ένα παιχνίδι, ακόμη και τελευταίας τεχνολογίας, μπροστά σε τόσους πειρασμούς της σύγχρονης ζωής; Αναφωνεί με πείσμα και πάθος «εγώ τα θέλω όλα». Μια τρομακτική κραυγή καταναλωτικού πόθου, που σκεπάζει όσες επικλήσεις προς τον Αγιο Βασίλη έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα. Το σήμα κινδύνου που εκπέμπει η νεοελληνική, χρηματιστηριακή κοινωνία εκφράζεται παραστατικά από αυτό το εξάχρονο πλάσμα που ζητάει τηλεοράσεις, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κινητά τηλέφωνα και σκι στην Ελβετία για τα φετινά Χριστούγεννα. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ