ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ (05-10-99)

Ο κ. Θ. Πάγκαλος

Το γράψαμε και άλλοτε: τα θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι δύσκολα και περίπλοκα, απαιτούν μελέτη, γνώση και περίσκεψη. Δεν είναι μόνο ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος που είναι άσχετος και ανίδεος και αναρμόδιος, αλλά και από τους εφημεριδογράφους σπανίζουν εκείνοι που έχουν τη γνώση και την κατάλληλη ενημέρωση για να σχολιάσουν έγκυρα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο, όταν η εξωτερική πολιτική σχεδόν ταυτίζεται με τα λεγόμενα «εθνικά θέματα», με θέματα δηλαδή που σχετίζονται με κυριαρχικά δικαιώματα δικά μας ή της Κύπρου, και φυσικά ακόμη περισσότερο, όταν σ' αυτά εμπλέκονται τρίτοι παράγοντες, π.χ. οι ΗΠΑ, η Ενωμένη Ευρώπη κ.λπ. Η κυβέρνηση που υπεύθυνα χειρίζεται την εξωτερική πολιτική και η αντιπολίτευση που υπεύθυνα την ελέγχει υποχρεούνται σε κάθε κίνηση να υπολογίζουν με ακρίβεια τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει σε άλλα, συχνά απίθανα, σημεία. Επειδή δε πρόκειται για «εθνικά θέματα», στη δυσκολία και την περιπλοκότητα, προστίθεται βαρύτατο συναισθηματικό φορτίο. Τα συναισθήματα του λαού, ο οποίος εκλέγει την πολιτική ηγεσία, αναδεικνύονται σε καίριο παράγοντα διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής και σχηματίζουν ασφυκτικό κλοιό, από τον οποίο δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν ισχυρές πολιτικές προσωπικότητες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Τα γράφουμε αυτά με αφορμή τη συνέντευξη του κ. Θ. Πάγκαλου, πρώην υπουργού Εξωτερικών και κατά τεκμήριο γνώστη των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής. Δεν θα αναφερθούμε φυσικά στην ουσία και στο περιεχόμενο αυτών των θεμάτων, αν δηλαδή αυτή η πολιτική είναι ορθή και εκείνη λάθος. Ορισμένες, όμως, παρατηρήσεις για τους «έσω και εσώτερους» λόγους διαμόρφωσης της εξωτερικής μας πολιτικής προκύπτουν σχεδόν από μόνες. Και μερικές απορίες... Κατά πόσο είναι θεμιτό και ωφέλιμο, θέσεις εξωτερικής πολιτικής να διαμορφώνονται από την αντιδικία μεταξύ δύο υπουργών του αυτού κόμματος, του πρώην και του νυν, αντιδικία που μπορεί να οφείλεται σε άλλους λόγους; Ο κ. Θ. Πάγκαλος δεν έκρυψε την πίκρα και την αντιπάθεια που αισθάνεται για τον κ. Γεώργιο Παπανδρέου. Και άφησε ισχυρή εντύπωση ότι αυτή ακριβώς η πίκρα και η αντιπάθεια διαμορφώνουν αυτή τη διαφορά των απόψεων. Ευφυέστατος ο κ. Θ. Πάγκαλος αλλά και αυθόρμητος και παρορμητικός (στοιχεία πολύτιμα αν ήταν π.χ.... καλλιτέχνης) δεν μπόρεσε να αποβάλει τα συναισθήματά του από την πολιτική του σκέψη. Αυτό, όμως, είναι το ολιγότερο. Ανέκαθεν, δύο ακραίες θέσεις (που εντούτοις συγχέονται) είναι ουσιαστικός παράγων διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής: Είναι η «εθνική προδοσία ή μειοδοσία» και ο ρητορικός «πατριωτισμός». Συνήθως δρουν ταυτόχρονα και ισομερώς. Η εκάστοτε κυβέρνηση είναι «προδοτική» και η εκάστοτε αντιπολίτευση «πατριωτική», έτσι που θα νόμιζε κανείς οι μισοί Ελληνες, πολίτες και πολιτικοί, ανά τετραετία μεταβάλλονται από «πατριώτες» σε «προδότες» και το αντίστροφο! Ο ίδιος ο κ. Θ. Πάγκαλος υπήρξε και θύμα και θύτης, όπως άλλωστε και όλοι οι πολιτικοί μας. Συχνά θυσιάζουμε το εθνικό συμφέρον στον «πατριωτισμό» και μας είναι αδύνατο πλέον να ξεχωρίσουμε την εθνική πολιτική από την εθνική μειοδοσία. Πρόσφατο παράδειγμα ο τραγικός χειρισμός του θέματος των Σκοπίων. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι «έσω και εσώτεροι» παράγοντες διαμόρφωσης της ε