ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ (23-09-99)

Να πληρώσουν οι ΗΠΑ για το περιβάλλον
Η καταστροφή που προκάλεσε ο τυφώνας Φλόιντ την περασμένη εβδομάδα και η είδηση ότι εγκεφαλίτιδα και ελονοσία έπληξαν τη Νέα Υόρκη συνιστούν σαφείς προειδοποιήσεις για την Αμερική. Οταν εισβάλλουν τροπικές ασθένειες στο Μανχάταν, ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα συγκέντρωσης πλούτου και ισχύος στον κόσμο, μοιραία γεννώνται πολλές σκέψεις. Κάποιες από αυτές εκφράσθηκαν από τον δρ. Κλάους Τίπφερ, τον επικεφαλής του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP), στη συνέντευξη Τύπου που έγινε για την ανακοίνωση των νέων τρομακτικών προβλέψεων του UNEP για τον 21ο αι. Συμπτωματικά, η συνέντευξη του κ. Τίπφερ συνέπεσε με την πρώτη ημέρα που ο τυφώνας Φλόιντ κτύπησε τις αμερικανικές ακτές. Τόσο η κατακλυσμιαία βροχή που έπληξε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, όσο και η επιδημία που μετέφεραν τα κουνούπια στη Νέα Υόρκη είναι άμεσες συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου, είπε ο δρ. Τίπφερ. Το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών κάποτε εθεωρείτο ενδιαφέρον θέμα συζήτησης μόνον για τους μανιακούς του περιβάλλοντος και τους εσχατολόγους. Ομως, τα τελευταία χρόνια οι συνέπειές του έγιναν παγκοσμίως αισθητές σε εκατομμύρια ανθρώπους. Το 1998 ήταν η χρονιά με τις χειρότερες φυσικές καταστροφές, που μόνο τους επτά πρώτους μήνες του έτους εκτιμήθηκαν σε 72 δισ. δολάρια. Τότε, κάποιοι περιβαλλοντολόγοι μουρμούρισαν ότι ο άνθρωπος θα συνειδητοποιήσει το μέγεθος της καταστροφής που προκαλεί, μόνον εάν βιώσει κάποια ισχυρά σοκ. Αυτές οι επώδυνες εμπειρίες πουθενά δεν είναι τόσο αναγκαίες, όσο στον ανεπτυγμένο βιομηχανικό κόσμο που φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου -και ειδικά στις ΗΠΑ που παράγουν το 25% του βλαβερού άνθρακα του πλανήτη. Στη φθινοπωρινή συνάντηση του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, αυτήν την εβδομάδα, κύριο θέμα είναι το πακέτο των μέτρων ανακούφισης για τη διευθέτηση του χρέους πολλών υπανάπτυκτων κρατών, που συμφωνήθηκε στη σύνοδο Κορυφής της G7 στην Κολωνία. Οι υπουργοί Οικονομικών συσκέπτονται για να πάρουν αποφάσεις που ελάχιστα ή καθόλου δεν θα μεταβάλλουν τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκονται πολλά από τα φτωχότερα κράτη του κόσμου. Καλά θα κάνουν, όμως, κάποια στιγμή να αποδώσουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Το Μπανγκλαντές επλήγη από καταστροφικούς σεισμούς πέρσι. Δεν θα είναι σωστό να αναλάβουν την αποπληρωμή ενός τμήματος του χρέους οι ΗΠΑ; Και πόση αποζημίωση θα έπρεπε να πάρει το Μπανγκλαντές από τις ΗΠΑ, όταν έχασε 25.000 τ.χλμ. γης εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου για το οποίο φέρουν ευθύνη οι ΗΠΑ; Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Christian Aid, οι ΗΠΑ παράγουν το 12πλάσιο του επιτρεπόμενου ορίου βλαβερού άνθρακα και η Βρετανία το εξαπλάσιο, ενώ το Μπανγκλαντές έχει τη δυνατότητα να δεκαπλασιάσει τις εκπομπές του. Τα επτά πλουσιότερα κράτη του κόσμου δημιουργούν ετησίως χρέος 13 τρισ. δολαρίων από τις υπερβολικές εκπομπές άνθρακα, ενώ τα φτωχότερα και με το βαρύτερο χρέος κράτη «πιστώνονται» με 141-612 δισ. δολάρια το χρόνο από τη μειωμένη χρήση καυσίμων υλών. Υπό αυτήν την οπτική γωνία, το θέμα του χρέους του Τρίτου Κόσμου επαναπροσδιορίζεται. Οταν έληξε η σύνοδος κορυφής της G7 στην Κολωνία τον Ιούνιο, οι συμμετέχοντες συνεχάρησαν αλλήλους διότι εκπλήρωσαν το χρέος τους απέναντι στην παγκόσμια φτώχεια. Το επίτευγμά τους θα δοκιμασθεί αυτήν την εβδομάδα όταν θα αποφασισθεί ποιος θα πληρώσει τι. Η G7 θεωρεί ότι μια από τις μεγάλες επιτυχίες της είναι ότι μετέτρεψε την αναπτυξιακή της ατζέντα από φιλανθρωπική -που κυμαινόταν σε ποικιλίες της άποψης περί «φτωχών, μικρών πραγμάτων που δεν έχουν να φάνε» -σε ακριβοδίκαιη. Ομως, ένα σημαντικό βήμα είναι η μετάβαση από το χαρακτηρισμό της ατζέντας ως ακριβοδίκαιης σε αυτόν μιας ατζέντας πεφωτισμένου εγωϊσμού: Η G7 αναγνωρίζει από καθαρό πραγματισμό ότι η ύπαρξη χρέους καταστρέφει την ανάπτυξη των αγορών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ακόμη πιο σημαντική είναι η συνειδητοποίηση ότι η οικονομική ανισότητα εμποδίζει την ανάπτυξη - μια άποψη που έχει αρχίσει να επηρεάζει την αλαζονεία της ελεύθερης αγοράς των τελευταίων δεκαετιών. Εχει διαπιστωθεί ότι η ανισότητα δεν συμβάλλει στην κοινωνική ή την πολιτική σταθερότητα και τώρα πέφτει και το τελευταίο οχυρό - δεν είναι καλή ούτε για τον πολλαπλασιασμό των χρημάτων. Η Παγκόσμια Τράπεζα πρόσφατα αποδέχθηκε ένα κοινό μοντέλο της Oxfam και της Unicef, κεντρική ιδέα του οποίου αποτελεί ο περιορισμός της φτώχειας μέσω πρωτοβουλιών για την ανακούφιση των χρεών. Το ΔΝΤ (το οποίο επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την αμερικανική οικονομική πολιτική) πιέζεται πλέον όλο και περισσότερο για να εντάξει το κοινωνικό κόστος στους μακροοικονομικούς δείκτες του. Μέχρι στιγμής, επιβάλλει τιμωρητικά σε κράτη μακρόχρονους στόχους για χαμηλό πληθωρισμό και δημόσιες δαπάνες - στόχους που έχουν καταστροφικές συνέπειες στα συστήματα Παιδείας και Υγείας. Μπορεί, αλήθεια, ο Γκόρντον Μπράουν, που διορίσθηκε πρόσφατα στην προεδρία της ισχυρής νομισματικής επιτροπής, να εκσυγχρονίσει τη σκέψη του ΔΝΤ; Ο τυφώνας Φλόιντ συνδέεται με τις διευθετήσεις χρέους που θα γίνουν αυτήν την εβδομάδα. Η παγκόσμια, μαζική οικονομική ανισότητα των τελευταίων τριών δεκαετιών είναι καταστροφική για την τοπική και την παγκόσμια περιβαλλοντική σταθερότητα· χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η καταστροφή των τροπικών δασών στο βωμό της υλοτομίας που χρησιμοποιείται ως μέσο αποπλήρωσης χρεών. Σε λίγες δεκαετίες, κανένας δεν θα μπορεί να ισχυρισθεί ότι το πρόβλημα δεν είναι δικό του. Οι καταστροφικές πλημμύρες θα έχουν φθάσει σε όλα τα σπίτια.
Της Madeleine Bunting The Guardian
Ο Αντώνης Καρκαγιάννης τελεί εν αδεία

	ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ (23-09-99)
Να πληρώσουν οι ΗΠΑ για το περιβάλλον	Η καταστροφή που προκάλεσε ο τυφώνας Φλόιντ την περασμένη εβδομάδα και η είδηση ότι εγκεφαλίτιδα και ελονοσία έπληξαν τη Νέα Υόρκη συνιστούν σαφείς προειδοποιήσεις για την Αμερική. Οταν εισβάλλουν τροπικές ασθένειες στο Μανχάταν, ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα συγκέντρωσης πλούτου και ισχύος στον κόσμο, μοιραία γεννώνται πολλές σκέψεις. Κάποιες από αυτές εκφράσθηκαν από τον δρ. Κλάους Τίπφερ, τον επικεφαλής του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP), στη συνέντευξη Τύπου που έγινε για την ανακοίνωση των νέων τρομακτικών προβλέψεων του UNEP για τον 21ο αι. Συμπτωματικά, η συνέντευξη του κ. Τίπφερ συνέπεσε με την πρώτη ημέρα που ο τυφώνας Φλόιντ κτύπησε τις αμερικανικές ακτές. Τόσο η κατακλυσμιαία βροχή που έπληξε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, όσο και η επιδημία που μετέφεραν τα κουνούπια στη Νέα Υόρκη είναι άμεσες συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου, είπε ο δρ. Τίπφερ. Το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών κάποτε εθεωρείτο ενδιαφέρον θέμα συζήτησης μόνον για τους μανιακούς του περιβάλλοντος και τους εσχατολόγους. Ομως, τα τελευταία χρόνια οι συνέπειές του έγιναν παγκοσμίως αισθητές σε εκατομμύρια ανθρώπους. Το 1998 ήταν η χρονιά με τις χειρότερες φυσικές καταστροφές, που μόνο τους επτά πρώτους μήνες του έτους εκτιμήθηκαν σε 72 δισ. δολάρια. Τότε, κάποιοι περιβαλλοντολόγοι μουρμούρισαν ότι ο άνθρωπος θα συνειδητοποιήσει το μέγεθος της καταστροφής που προκαλεί, μόνον εάν βιώσει κάποια ισχυρά σοκ. Αυτές οι επώδυνες εμπειρίες πουθενά δεν είναι τόσο αναγκαίες, όσο στον ανεπτυγμένο βιομηχανικό κόσμο που φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου -και ειδικά στις ΗΠΑ που παράγουν το 25% του βλαβερού άνθρακα του πλανήτη. Στη φθινοπωρινή συνάντηση του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, αυτήν την εβδομάδα, κύριο θέμα είναι το πακέτο των μέτρων ανακούφισης για τη διευθέτηση του χρέους πολλών υπανάπτυκτων κρατών, που συμφωνήθηκε στη σύνοδο Κορυφής της G7 στην Κολωνία. Οι υπουργοί Οικονομικών συσκέπτονται για να πάρουν αποφάσεις που ελάχιστα ή καθόλου δεν θα μεταβάλλουν τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκονται πολλά από τα φτωχότερα κράτη του κόσμου. Καλά θα κάνουν, όμως, κάποια στιγμή να αποδώσουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Το Μπανγκλαντές επλήγη από καταστροφικούς σεισμούς πέρσι. Δεν θα είναι σωστό να αναλάβουν την αποπληρωμή ενός τμήματος του χρέους οι ΗΠΑ; Και πόση αποζημίωση θα έπρεπε να πάρει το Μπανγκλαντές από τις ΗΠΑ, όταν έχασε 25.000 τ.χλμ. γης εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου για το οποίο φέρουν ευθύνη οι ΗΠΑ; Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Christian Aid, οι ΗΠΑ παράγουν το 12πλάσιο του επιτρεπόμενου ορίου βλαβερού άνθρακα και η Βρετανία το εξαπλάσιο, ενώ το Μπανγκλαντές έχει τη δυνατότητα να δεκαπλασιάσει τις εκπομπές του. Τα επτά πλουσιότερα κράτη του κόσμου δημιουργούν ετησίως χρέος 13 τρισ. δολαρίων από τις υπερβολικές εκπομπές άνθρακα, ενώ τα φτωχότερα και με το βαρύτερο χρέος κράτη «πιστώνονται» με 141-612 δισ. δολάρια το χρόνο από τη μειωμένη χρήση καυσίμων υλών. Υπό αυτήν την οπτική γωνία, το θέμα του χρέους του Τρίτου Κόσμου επαναπροσδιορίζεται. Οταν έληξε η σύνοδος κορυφής της G7 στην Κολωνία τον Ιούνιο, οι συμμετέχοντες συνεχάρησαν αλλήλους διότι εκπλήρωσαν το χρέος τους απέναντι στην παγκόσμια φτώχεια. Το επίτευγμά τους θα δοκιμασθεί αυτήν την εβδομάδα όταν θα αποφασισθεί ποιος θα πληρώσει τι. Η G7 θεωρεί ότι μια από τις μεγάλες επιτυχίες της είναι ότι μετέτρεψε την αναπτυξιακή της ατζέντα από φιλανθρωπική -που κυμαινόταν σε ποικιλίες της άποψης περί «φτωχών, μικρών πραγμάτων που δεν έχουν να φάνε» -σε ακριβοδίκαιη. Ομως, ένα σημαντικό βήμα είναι η μετάβαση από το χαρακτηρισμό της ατζέντας ως ακριβοδίκαιης σε αυτόν μιας ατζέντας πεφωτισμένου εγωϊσμού: Η G7 αναγνωρίζει από καθαρό πραγματισμό ότι η ύπαρξη χρέους καταστρέφει την ανάπτυξη των αγορών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ακόμη πιο σημαντική είναι η συνειδητοποίηση ότι η οικονομική ανισότητα εμποδίζει την ανάπτυξη - μια άποψη που έχει αρχίσει να επηρεάζει την αλαζονεία της ελεύθερης αγοράς των τελευταίων δεκαετιών. Εχει διαπιστωθεί ότι η ανισότητα δεν συμβάλλει στην κοινωνική ή την πολιτική σταθερότητα και τώρα πέφτει και το τελευταίο οχυρό - δεν είναι καλή ούτε για τον πολλαπλασιασμό των χρημάτων. Η Παγκόσμια Τράπεζα πρόσφατα αποδέχθηκε ένα κοινό μοντέλο της Oxfam και της Unicef, κεντρική ιδέα του οποίου αποτελεί ο περιορισμός της φτώχειας μέσω πρωτοβουλιών για την ανακούφιση των χρεών. Το ΔΝΤ (το οποίο επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την αμερικανική οικονομική πολιτική) πιέζεται πλέον όλο και περισσότερο για να εντάξει το κοινωνικό κόστος στους μακροοικονομικούς δείκτες του. Μέχρι στιγμής, επιβάλλει τιμωρητικά σε κράτη μακρόχρονους στόχους για χαμηλό πληθωρισμό και δημόσιες δαπάνες - στόχους που έχουν καταστροφικές συνέπειες στα συστήματα Παιδείας και Υγείας. Μπορεί, αλήθεια, ο Γκόρντον Μπράουν, που διορίσθηκε πρόσφατα στην προεδρία της ισχυρής νομισματικής επιτροπής, να εκσυγχρονίσει τη σκέψη του ΔΝΤ; Ο τυφώνας Φλόιντ συνδέεται με τις διευθετήσεις χρέους που θα γίνουν αυτήν την εβδομάδα. Η παγκόσμια, μαζική οικονομική ανισότητα των τελευταίων τριών δεκαετιών είναι καταστροφική για την τοπική και την παγκόσμια περιβαλλοντική σταθερότητα· χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η καταστροφή των τροπικών δασών στο βωμό της υλοτομίας που χρησιμοποιείται ως μέσο αποπλήρωσης χρεών. Σε λίγες δεκαετίες, κανένας δεν θα μπορεί να ισχυρισθεί ότι το πρόβλημα δεν είναι δικό του. Οι καταστροφικές πλημμύρες θα έχουν φθάσει σε όλα τα σπίτια. Της Madeleine Bunting The Guardian Ο Αντώνης Καρκαγιάννης τελεί εν αδεία