ΣΚΕΨΕΙΣ (31-08-99)

Δειγματισμός επιθυμιών
Βρέθηκα -κατά τύχη και ύστερα από πρόσκληση- σ' ένα απ' αυτά τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που έχουν αλώσει τα νησιά των Κυκλάδων ακολουθώντας μια μάλλον μοντέρνα και ομοιογενή «συνταγή»: επιστροφή στην παράδοση και νύξεις πολυτέλειας. Αιγαιοπελαγίζουσες νότες και σεκρετέρ Λουδοβίκου 14ου. Υπόσχεση ιδιωτικότητας, παραδείσιας ζωής και φύλαξη του χώρου από άντρες που ξεφυτρώνουν σαν σκιές με ασύρματους και σε κάνουν να νιώθεις ευρωβουλευτής τουλάχιστον. Οι εσωτερικές αυλές των δωματίων - κυκλαδίτικων σπιτιών ήταν πνιγμένες στις βουκαμβίλιες, οι πόρτες είχαν βαφτεί σ' ένα ιδιαίτερο, νησιώτικο μπλε, όμως αν τις άνοιγες έμπαινες σ' ένα μαρμάρινο δωμάτιο με φούξια καναπέδες και λευκά μπαμπού έπιπλα. Ο εξωτερικός χώρος ήταν το σκηνικό μιας άπληστης και απρόσωπης καλοκαιρινής ζωής. Η φιλοσοφία της παγερής μεζονέτας είχε θεριέψει εκεί που φυσιολογικά θα έκανε τη δουλειά του, χωρίς ανακολουθίες, ένα χτιστό τσιμεντένιο κρεβάτι. Στο χώρο υποδοχής, ίδιο σκηνικό: πίσω από τις θεαματικές κυκλαδίτικες καμάρες μια ρεσεψιόν από μαόνι και διάφορα μεγαλεπίβολα κρύσταλλα τριγύρω. Διάχυτη παντού η αντίληψη ότι το τοπίο είναι σκηνικό αστικών κι εν τέλει ξιπασμένων πράξεων. Ακόμη και οι άνθρωποι που εξυπηρετούσαν είχαν ασκηθεί να χάσουν τη φυσικότητά τους και να σερβίρουν για πρωινό κρουασάν. Μα ποιος χρειάζεται κρουασάν όταν υπάρχει ντόπιο τυρί; Στον κήπο επικρατούσε η τάξη της πισίνας, του φοίνικα και του γκαζόν. Η απουσία άποψης για το φυσικό περιβάλλον, η δραστική μεταμόρφωση του τοπίου σε πλαστικό παράδεισο θύμιζε χήνα που στολίζεται με φτερά παγονιού. Θα μπορούσε να ήταν σάτιρα, αν δεν ήταν οδυνηρή πραγματικότητα. Μέσα από αυτή την ευκαιριακή συνάντηση με τα νησιώτικα θέρετρα πολυτελείας συνειδητοποιήσαμε ότι έχει αλλοιωθεί αφάνταστα η μυθολογία του θερέτρου, της ίδιας της αναμονής των διακοπών. Αυτό που κάποτε ήταν είτε θολή προσμονή της φυσικής ζωής είτε πολύ συγκεκριμένη απαίτηση πολυτέλειας, δεν είναι πια αναγνωρίσιμο. Τώρα οι επιθυμίες συγχέονται και επικαλύπτονται, τόσο στη ζήτηση όσο και στην προσφορά. Ο καπιταλισμός διδάσκει να τα θέλουμε όλα, έστω δειγματοληπτικά: κυκλαδίτικη πόρτα, γαλλικό τυρί, διακοσμητική βουκαμβίλια, πισίνα δίπλα στη θάλασσα. Μπορούμε όμως να μιλάμε για δειγματισμό επιθυμιών; Ιδίως επιθυμιών που παράγουν αντιφάσεις κι οδηγούν σε τερατογένεση;
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (31-08-99)
Δειγματισμός επιθυμιών	Βρέθηκα -κατά τύχη και ύστερα από πρόσκληση- σ' ένα απ' αυτά τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που έχουν αλώσει τα νησιά των Κυκλάδων ακολουθώντας μια μάλλον μοντέρνα και ομοιογενή «συνταγή»: επιστροφή στην παράδοση και νύξεις πολυτέλειας. Αιγαιοπελαγίζουσες νότες και σεκρετέρ Λουδοβίκου 14ου. Υπόσχεση ιδιωτικότητας, παραδείσιας ζωής και φύλαξη του χώρου από άντρες που ξεφυτρώνουν σαν σκιές με ασύρματους και σε κάνουν να νιώθεις ευρωβουλευτής τουλάχιστον. Οι εσωτερικές αυλές των δωματίων - κυκλαδίτικων σπιτιών ήταν πνιγμένες στις βουκαμβίλιες, οι πόρτες είχαν βαφτεί σ' ένα ιδιαίτερο, νησιώτικο μπλε, όμως αν τις άνοιγες έμπαινες σ' ένα μαρμάρινο δωμάτιο με φούξια καναπέδες και λευκά μπαμπού έπιπλα. Ο εξωτερικός χώρος ήταν το σκηνικό μιας άπληστης και απρόσωπης καλοκαιρινής ζωής. Η φιλοσοφία της παγερής μεζονέτας είχε θεριέψει εκεί που φυσιολογικά θα έκανε τη δουλειά του, χωρίς ανακολουθίες, ένα χτιστό τσιμεντένιο κρεβάτι. Στο χώρο υποδοχής, ίδιο σκηνικό: πίσω από τις θεαματικές κυκλαδίτικες καμάρες μια ρεσεψιόν από μαόνι και διάφορα μεγαλεπίβολα κρύσταλλα τριγύρω. Διάχυτη παντού η αντίληψη ότι το τοπίο είναι σκηνικό αστικών κι εν τέλει ξιπασμένων πράξεων. Ακόμη και οι άνθρωποι που εξυπηρετούσαν είχαν ασκηθεί να χάσουν τη φυσικότητά τους και να σερβίρουν για πρωινό κρουασάν. Μα ποιος χρειάζεται κρουασάν όταν υπάρχει ντόπιο τυρί; Στον κήπο επικρατούσε η τάξη της πισίνας, του φοίνικα και του γκαζόν. Η απουσία άποψης για το φυσικό περιβάλλον, η δραστική μεταμόρφωση του τοπίου σε πλαστικό παράδεισο θύμιζε χήνα που στολίζεται με φτερά παγονιού. Θα μπορούσε να ήταν σάτιρα, αν δεν ήταν οδυνηρή πραγματικότητα. Μέσα από αυτή την ευκαιριακή συνάντηση με τα νησιώτικα θέρετρα πολυτελείας συνειδητοποιήσαμε ότι έχει αλλοιωθεί αφάνταστα η μυθολογία του θερέτρου, της ίδιας της αναμονής των διακοπών. Αυτό που κάποτε ήταν είτε θολή προσμονή της φυσικής ζωής είτε πολύ συγκεκριμένη απαίτηση πολυτέλειας, δεν είναι πια αναγνωρίσιμο. Τώρα οι επιθυμίες συγχέονται και επικαλύπτονται, τόσο στη ζήτηση όσο και στην προσφορά. Ο καπιταλισμός διδάσκει να τα θέλουμε όλα, έστω δειγματοληπτικά: κυκλαδίτικη πόρτα, γαλλικό τυρί, διακοσμητική βουκαμβίλια, πισίνα δίπλα στη θάλασσα. Μπορούμε όμως να μιλάμε για δειγματισμό επιθυμιών; Ιδίως επιθυμιών που παράγουν αντιφάσεις κι οδηγούν σε τερατογένεση; Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ