ΣΚΕΨΕΙΣ (18-08-99)

Υψιπετή
Ο,τι κυρίως περισσεύει γύρω μας είναι «τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα». Χρησιμοποιούνται αφειδώς σε όλους τους τόνους, απ' όλα τα βήματα, από ειδήμονες και μη. Κι όμως, ο υψιπέτης λόγος και οι υψιπέτιδες ιδέες δεν χρειάζεται να δηλώνουν την «ιδιότητά» τους, δεν οφείλουν διαπιστευτήρια για τη μεγαλοσύνη τους. Είναι σπουδαίες γιατί χωρίς μεγαλορρημοσύνη ερμηνεύουν τον κόσμο, χωρίς έπαρση περιγράφουν ό,τι συντελείται και διαδραματίζεται, αλλά και όσα μέσα στο όνειρο μπορούν να χωρέσουν. Και γι' αυτό ξεχωρίζουν ανάμεσα σ' ό,τι κάνει προσπάθεια να φανεί και να ξεχωρίσει. Η ποίηση ήταν ανέκαθεν συνυφασμένη με την υπέρβαση και το όνειρο. Με ό,τι κυρίως δεν ερμηνεύεται δηλαδή, αλλά σταλάζει στην ψυχή του καθενός, ζυμώνεται με τα δικά του όνειρα. Είναι η τέχνη που προσπαθεί ν' αγγίξει με το μέσον που διαθέτει, το λόγο, καθετί πραγματικά μεγάλο. Ερμηνεύεται άραγε η ποίηση; Από ποιους και με ποιον τρόπο; «Εκ των υστέρων, όλοι οι ποιητές, εξηγώντας τα ποιήματά τους λένε ψέματα», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Εν λευκώ». Κι αν οι ίδιοι οι ποιητές λένε ψέματα, δικαιούμαστε εμείς οι υπόλοιποι να προσθέσουμε δίπλα στον κάθε στίχο ένα «δηλαδή»; Μια λέξη που στις περισσότερες περιπτώσεις φέρνει το μέτρο της ποίησης στα μέτρα εκείνων που εκ των προτέρων πρεσβεύουμε. «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, που σημαίνει Θεάνθρωπε Κύριε. Και μυρσίνη εσύ δοξαστική, δηλαδή και τη χάρη της Θεομήτορος δοξάζουμε. Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου, δηλαδή προστατεύστε την Ελλάδα». Είναι η ερμηνεία που έδωσε προχθές από άμβωνος ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας. Μεγάλες ιδέες δίπλα στον εύμορφο λόγο. Δίπλα σε λέξεις που μπορεί ν' αποτελούν αίνιγμα ή μυστήριο. «Αλλά το μυστήριο δεν είναι μια σκηνοθεσία που επωφελείται από τα παιχνίδια της σκιάς και του σκότους για να μας εντυπωσιάσει απλώς· είναι αυτό που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως. Είναι τότε που προσλαμβάνει την αίγλη εκείνη που ελκύει και που την ονομάζουμε Ομορφιά». Μ' αυτά τα λόγια περιέγραψε ο Οδυσσέας Ελύτη την Ποίηση, στη Στοκχόλμη, τον Δεκέμβριο του 1979. Χωράει δίπλα στην Ομορφιά το «δηλαδή»; Απλώς προσθέτει κι άλλες λέξεις δίπλα σ' εκείνες που όλα τα έχουν πει. Λόγια υψιπετή.
Της ΟΛΓΑΣ ΣΕΛΛΑ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (18-08-99)
Υψιπετή	Ο,τι κυρίως περισσεύει γύρω μας είναι «τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα». Χρησιμοποιούνται αφειδώς σε όλους τους τόνους, απ' όλα τα βήματα, από ειδήμονες και μη. Κι όμως, ο υψιπέτης λόγος και οι υψιπέτιδες ιδέες δεν χρειάζεται να δηλώνουν την «ιδιότητά» τους, δεν οφείλουν διαπιστευτήρια για τη μεγαλοσύνη τους. Είναι σπουδαίες γιατί χωρίς μεγαλορρημοσύνη ερμηνεύουν τον κόσμο, χωρίς έπαρση περιγράφουν ό,τι συντελείται και διαδραματίζεται, αλλά και όσα μέσα στο όνειρο μπορούν να χωρέσουν. Και γι' αυτό ξεχωρίζουν ανάμεσα σ' ό,τι κάνει προσπάθεια να φανεί και να ξεχωρίσει. Η ποίηση ήταν ανέκαθεν συνυφασμένη με την υπέρβαση και το όνειρο. Με ό,τι κυρίως δεν ερμηνεύεται δηλαδή, αλλά σταλάζει στην ψυχή του καθενός, ζυμώνεται με τα δικά του όνειρα. Είναι η τέχνη που προσπαθεί ν' αγγίξει με το μέσον που διαθέτει, το λόγο, καθετί πραγματικά μεγάλο. Ερμηνεύεται άραγε η ποίηση; Από ποιους και με ποιον τρόπο; «Εκ των υστέρων, όλοι οι ποιητές, εξηγώντας τα ποιήματά τους λένε ψέματα», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Εν λευκώ». Κι αν οι ίδιοι οι ποιητές λένε ψέματα, δικαιούμαστε εμείς οι υπόλοιποι να προσθέσουμε δίπλα στον κάθε στίχο ένα «δηλαδή»; Μια λέξη που στις περισσότερες περιπτώσεις φέρνει το μέτρο της ποίησης στα μέτρα εκείνων που εκ των προτέρων πρεσβεύουμε. «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ, που σημαίνει Θεάνθρωπε Κύριε. Και μυρσίνη εσύ δοξαστική, δηλαδή και τη χάρη της Θεομήτορος δοξάζουμε. Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου, δηλαδή προστατεύστε την Ελλάδα». Είναι η ερμηνεία που έδωσε προχθές από άμβωνος ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας. Μεγάλες ιδέες δίπλα στον εύμορφο λόγο. Δίπλα σε λέξεις που μπορεί ν' αποτελούν αίνιγμα ή μυστήριο. «Αλλά το μυστήριο δεν είναι μια σκηνοθεσία που επωφελείται από τα παιχνίδια της σκιάς και του σκότους για να μας εντυπωσιάσει απλώς· είναι αυτό που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο και μέσα στο απόλυτο φως. Είναι τότε που προσλαμβάνει την αίγλη εκείνη που ελκύει και που την ονομάζουμε Ομορφιά». Μ' αυτά τα λόγια περιέγραψε ο Οδυσσέας Ελύτη την Ποίηση, στη Στοκχόλμη, τον Δεκέμβριο του 1979. Χωράει δίπλα στην Ομορφιά το «δηλαδή»; Απλώς προσθέτει κι άλλες λέξεις δίπλα σ' εκείνες που όλα τα έχουν πει. Λόγια υψιπετή. Της ΟΛΓΑΣ ΣΕΛΛΑ