ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ (11-08-99)

Tελικά, ανάμεσα σε όσα, ουκ ολίγα, κατάφερε η σημερινή έκλειψη, το πιο σημαντικό δεν ήταν ούτε η φρενίτιδα που έχει καταλάβει τους ανθρώπους από το Λονδίνο μέχρι τη Βαγδάτη ούτε το αίτημα του Ιράκ στα Ηνωμένα Εθνη να σταματήσουν οι πτήσεις των αμερικανικών αεροσκαφών πάνω από τη χώρα για να μπορέσει ο λαός να παρακολουθήσει το θέαμα ούτε βεβαίως οι δοξασίες, οι θρύλοι, οι προφητείες και κάθε μορφής μαγγανείες, που κατέκλυσαν το Διαδύκτιο και τα μέσα ενημέρωσης για την έκλειψη και τα επέκεινά της ούτε τα ατελείωτα τετραγωνικά φιμέ γυαλί που πουλήθηκαν χρυσάφι χθες στην Ομόνοια για «προστασία» των ματιών ούτε καν ότι ο πρίγκιπας Κάρολος, λίαν «αγενώς» φερόμενος προς τις ελληνικές τηλεοράσεις, εγκατέλειψε τα ελληνικά νησιά και οδήγησε τη θαλαμηγό του Γιάννη Λάτση στον Βόσπορο, απ' όπου το φαινόμενο θα παρουσιάσει τη μεγαλύτερη ορατότητα (95%), μετά το Βουκουρέστι (100%), στο οποίο όμως τα πλοία, δανεικά ή μη, δυσκολεύονται να φτάσουν.

Tο πιο εντυπωσιακό, λοιπόν, επίτευγμα της έκλειψης βρίσκεται στο χθεσινό πρωτοσέλιδο της γαλλικής εφημερίδας «Μοντ», η οποία, προκειμένου να διαφημίσει τον σχετικό ένθετο οδηγό της, περιέλαβε στον υπότιτλό της μία ολόκληρη φράση στα Αγγλικά, που γράφει ότι ο εν λόγω οδηγός διαθέτει και αγγλική μετάφραση. Ναι, η έκλειψη τώρα δικαιώνεται. Και εκείνο τον «μάγο», που περίμενε πώς και πώς αυτές τις δύο μέρες να κάνει καμιά δουλειά, πήγαν λέει και τον πιάσανε, επειδή πούλαγε ένα εκατομμύριο το ματζούνι. Αντί να πιάσουν εκείνους που του τα 'δίναν. ‹Η, ακόμη καλύτερα, αφού βλέπουν καθαρά ότι αυτή η αγορά έχει ανοίξει, να τη φορολογήσουν, να βάλουν τεκμήριο. Καλά, μέχρι και το εκσυγχρονιστικό πνεύμα πείραξε η έκλειψη;

Ωστόσο, εις πείσμα όλων αυτών, εξακολουθούν να συμβαίνουν και σοβαρά πράγματα. Η διά της «ιστορίας» νομιμοποίηση διαφόρων στόχων προβάλλει ξανά αυτές τις μέρες ως κύρια μορφή ελληνικής αντίδρασης, εν προκειμένω στην επιχειρούμενη κατάργηση του ελληνικού προγράμματος της Ντόιτσε Βέλε. Απόφαση που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ακόμη σημάδι, ανάμεσα σε πλήθος άλλα, ότι μια εποχή έκλεισε οριστικά. Οι διαμαρτυρίες έχουν εστιασθεί στην «ιερότητα» της εκπομπής, λόγω του ρόλου που διαδραμάτισε στα χρόνια του αντιδικτατορικού αγώνα. Το «ιστορικώς δίκαιο» επιστρατεύεται, ενώ το «χρήσιμο» και συμφέρον αγνοείται. Πλήθος τα "όχι", αλλά ελάχιστα τα "ναι", δηλαδή οι προτάσεις που θα έπειθαν ίσως τους Γερμανούς γιατί αυτή η εκπομπή θα έπρεπε να ζήσει. Οι επισημάνσεις, σε τι τους ωφελεί. Εξίσου ελάχιστη έως ανύπαρκτη και η προσπάθεια να σωθεί η εκπομπή διά χορηγών. Αλλά και αυτοί, αν είναι υγιείς χορηγοί, θα έπρεπε πρώτα να πεισθούν για το νέο ρόλο και τη σημασία της.

Eπιπλέον, την ίδια στιγμή που το γερμανικό ραδιόφωνο κρίνει σκόπιμη την κατάργηση της ελληνικής εκπομπής, αντιμετωπίζει το διπλασιασμό του χρόνου της τουρκικής. Είναι, λοιπόν. προφανές ότι για τους Γερμανούς αρμοδίους η παρέμβαση στα Τουρκικά έχει αντικείμενο, ενώ η παρέμβαση στα Ελληνικά, πλέον, δεν έχει. Αντί να προτιμήσουμε την ευκολία της καταφυγής στην ιστορία ή να ολισθήσουμε στην καραδοκούσα ηττοπαθή καραμέλα του «φιλοτουρκισμού» και ίσως, ακόμα χειρότερα, του «ανθελληνισμού», καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να δούμε την ουσία του προβλήματος. Και η ουσία βρίσκεται στο σοβαρό επικοινωνιακό μας έλλειμμα. Για να πείσεις, πρέπει και να έχεις κάτι να πεις και να ξέρεις πώς, πού και πότε θα το πεις. Εν προκειμένω, τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει.

H υπόθεση παραπέμπει μοιραία σε μιαν άλλη, ιδιαίτερα χαρακτηριστική. Αυτή της ελληνικής πρεσβείας στο Βερολίνο. Πρόκειται για ένα κτίριο που αγοράστηκε το μεσοπόλεμο, την εποχή εκείνη στο πιο προνομιακό σημείο του κέντρου της γερμανικής πρωτεύουσας, κατά παράξενη δε συγκυρία, πολύ κοντά στις πρεσβείες της Ιαπωνίας και της Ιταλίας, των χωρών του Αξονα. Μετά το χωρισμό της πόλης στα δύο, το τμήμα αυτό του ιστορικού κέντρου νεκρώθηκε και τα κτίριά του έμειναν ερείπια, σαν φαντάσματα ανάμεσα στα δύο αντίπαλα τμήματα του Ανατολικού και του Δυτικού Βερολίνου. Κάτω από την επιφάνεια της γης, πολλές από τις στάσεις του μετρό έμειναν κι αυτές κλειστές, σφραγίστηκαν και, σαν να είχε σταματήσει ο χρόνος, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 παρουσίαζαν την τρομερή εικόνα που είχαν την επαύριο των βομβαρδισμών. Οι συρμοί των τρένων περνούσαν από τις σκοτεινές στάσεις της νεκρής ζώνης χωρίς ποτέ να σταματούν, σαν να περνούσαν μέσα από σκηνικά ταινίας.

Σήμερα, το Βερολίνο είναι ξανά η πρωτεύουσα της Γερμανίας. Και το σημείο στο οποίο βρίσκεται η ελληνική πρεσβεία, είναι και πάλι το πολιτικό κέντρο της πόλης, δίπλα στο Ράιχσταγκ και στις νέες έδρες της Καγκελαρίας και της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Πλήθος χωρών με πολύ μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό βάρος από την Ελλάδα θα ήταν ευτυχείς να διαθέτουν εκεί πρεσβεία, αλλά δεν μπορούν. Παρ' όλα αυτά, στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είχαν γίνει και σκέψεις για εκποίηση του κτιρίου, που ευτυχώς δεν επικράτησαν. Ωστόσο, τα σχέδια για την αποκατάστασή του δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί. Ετσι, εν τω μεταξύ, νοικιάστηκε ένας όροφος σε άλλο κτίριο για να στεγάσει την πρεσβεία. Για πόσο, ουδείς γνωρίζει.

Aυτή η ιστορία θυμίζει αρκετά μιαν άλλη, ακόμη λιγότερο γνωστή. Οταν, μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης, ο Κεμάλ ήθελε πιθανώς να σταθεροποιήσει τις σχέσεις με την Ελλάδα, παραχώρησε στη χώρα μας 2.000 τετραγωνικά μέτρα γης απέναντι από το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, στην Αγκυρα, για να χτιστεί εκεί μια ελληνική πρεσβεία, στο πιο προνομιακό σημείο της νέας πρωτεύουσας. Μετά τέσσερα χρόνια αδράνειας και πολλές προτροπές των Τούρκων να αξιοποιηθεί το οικόπεδο, τα 1927, ακύρωσαν τελικά την παραχώρηση, αφού δεν είχε γίνει κανένα έργο. Μας προσέφεραν, όμως, αντ' αυτού, ένα άλλο, το οποίο, είχε τελικά ακριβώς την ίδια τύχη. Ευτυχώς, λοιπόν, που υπάρχει η ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, το κτίριο της οποίας βρέθηκε στον αντίποδα όλων αυτών των ολιγωριών: Πρόκειται για ένα από τα τέσσερα πριγκιπικά μέγαρα της πόλης που δεν έκαψε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Αλλά το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, σε μια εποχή που οι Σοβιετικοί ήταν εξοργιστικά φειδωλοί με τις παραχωρήσεις κτιρίων για να στεγαστούν πρεσβείες, η Ελλάδα εξασφάλισε το κτίριο μέχρι το 2017, αφήνοντας άναυδους τους εκεί εκπροσώπους των άλλων κρατών.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΜΑΛΟΥΧΟΣ

Ο κ. Θ. Οικονομόπουλος λείπει σε άδεια.