ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ (03-08-99)

Λένε ότι ο Αύγουστος «δεν έχει ειδήσεις». Ομως, η πραγματικότητα έρχεται να σαρκάσει τραγικά αυτή την αντίληψη, με τους εκατοντάδες νεκρούς από σύγκρουση τρένων στην Ινδία, και άλλους περίπου 150 από τον καύσωνα στις ΗΠΑ. Ακόμη, με πυραυλικές δοκιμές γεμάτες νόημα στην Κίνα, με την σημαντική επίσκεψη του νέου Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπάρακ στη Ρωσία, αλλά και με την ανάδειξη νέου γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, του πρώτου μετά τη de facto ανάληψη διευρυμένου ρόλου από τη συμμαχία, χωρίς πια την «ομπρέλα» των Ηνωμένων Εθνών. Ανάδειξη που οι καθυστερήσεις της κρύβουν τους ανταγωνισμούς των ισχυρότερων μεταξύ των συμμάχων, για μια θέση που μπορεί να αποδειχθεί ισχυρότατη στις αρχές της νέας χιλιετίας.

Aλλά δίπλα στα σοβαρά συμβαίνουν κάποια άλλα, που ενώ σήμερα μοιάζουν ευτράπελα, σύντομα μπορεί να καταλάβουμε ότι ήταν σοβαρότερα όλων, όπως το νέο που έρχεται από τη Βρετανία και αφορά την τοποθέτηση ηλεκτρονικής ταυτότητας στο δέρμα των παιδιών, για να μην χάνονται σε πολυσύχναστους χώρους. Η πρόταση συγκεντρώνει ήδη πολλά πυρά, ως μέρος μιας καταστροφικής παιδαγωγικής που δημιουργεί μαλθακά και εξαρτημένα παιδιά, αν και οι δυνητικές επιπτώσεις της και στην ευρύτερη ανθρώπινη ελευθερία μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές: ποιος μπορεί να ξέρει με ποιες εφαρμογές θα επιστρέψει στο μέλλον (τις οποίες ήδη αορίστως ευαγγελλίζεται η παρασκευάστρια εταιρεία) ή τι ακριβώς θα μπορεί να κάνει η ετικέτα ελέγχου ή αργότερα το «τσιπάκι» που θα εμφυτεύεται, πέραν της καλής πράξεως για την οποία προορίζεται; Και ακριβώς εδώ έγκειται και μια πολύ πικρή πλευρά του πράγματι προηγμένου πολιτισμού μας: ότι ενώ κατακτά διαρκώς χρησιμότατα τεχνικά επιτεύγματα, δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει το έλλειμμα εμπιστοσύνης που απαιτεί η αξιοποίησή τους.

Γεμάτες λοιπόν από ειδήσεις οι μέρες του Αυγούστου, αλλά υπό την προϋπόθεση να στρέψουμε το βλέμμα προς τον κόσμο, παράλληλα με το ενδιαφέρον μας για ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Αλλωστε, η πολυθρύλητη παγκοσμιοποίηση μας οδηγεί να παρατηρούμε «τα του οίκου μας» και υπό έναν ευρύτερο, διεθνές και σφαιρικό, συνολικό πρίσμα. «Τα του οίκου μας» δεν σημαίνει βέβαια «ειδήσεις», όπως ότι ο κ. Κώστας Σημίτης αναχωρεί για τη Σίφνο, όπου σύμφωνα με πληροφορίες φέτος μάλλον θα αποφύγει να επισκεφτεί τον κουρέα του και να του κηρύξει τα αγαθά του εκσυγχρονισμού, ή ότι ο κ. Κώστας Καραμανλής κινείται μεταξύ Σάμου και Λέσβου, πηγαίνοντας για να δώσει επιτόπου λύσεις στα «καυτά» προβλήματα που αντιμετωπίζει εκεί η Ν.Δ. Σημαίνει όμως ασφαλώς πολλά άλλα, συχνά λιγότερο ελκυστικά, όπως λ.χ. το ρήγμα που ανοίγουν οι δηλώσεις της υπουργού Δημόσιας Διοίκησης Βάσως Παπανδρέου στην πάγια πολιτική χορήγησης της ελληνικής ιθαγένειας. Αμφισβητώντας μια πρακτική δεκαετιών, από τις ελάχιστες πάγιες και αποδοτικές της ελληνικής κρατικής μηχανής, η κυβέρνηση μοιάζει ν' ανοίγει πρόχειρα ακόμη ένα σοβαρότατο θέμα, που δεν μοιάζει καθόλου προετοιμασμένη ν' αντιμετωπίσει.

Kαι ενώ εν τω μεταξύ τελείωσε η μεταπολεμική Διάσκεψη των 39 ηγετών στο Σαράγεβο και όλα «τακτοποιήθηκαν», ένα αεροπανό κάπου μετά το Σταυρό της Αγίας Παρασκευής στο δρόμο για το Σούνιο, εξακολουθεί απτόητο κι εξίσου πρόχειρα να επιμένει: «ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΑΜΕΣΩΣ ΟΙ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΙ». Δεν προσδιορίζει όμως ποιοι βομβαρδισμοί. Μήπως λοιπόν δεν είναι ξεχασμένο, αλλά προφητικό; Γιατί ίσως να εννοεί τις ξαφνικές καλοκαιρινές «βόμβες αβρόντητος», που έπεσαν βροχή αυτές τις μέρες μεταξύ των δύο υπουργείων Εξωτερικών, της Ελλάδας και της Τουρκίας, χωρίς, ευτυχώς, μέχρι στιγμής να αναφερθούν θύματα. Αντιθέτως, η ελληνική πλευρά φέρεται εντυπωσιασμένη από τη θετική στάση, αλλά και την τεχνική προετοιμασία των Τούρκων αντιπροσώπων στα όσα συζητήθηκαν στον πρώτο θερινό γύρο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, ο οποίος «μυρίζει» κάτι ακόμη χειρότερο από προχειρότητα: ότι «στα μουλωχτά», πάει για το «Νταβός ν.3». Αντέχει όμως ο κ. Κώστας Σημίτης τα mea coulpa;

Θα μπορούσε βεβαίως να πει κανείς ότι οι ξαφνικές αβρότητες είναι λογικές, δεδομένου ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν εκ προοιμίου ν' αποφύγουν να συζητήσουν τις «επικίνδυνες» πτυχές των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αν όμως είναι πράγματι έτσι, τι νόημα είχαν εκείνες οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου κατά την έναρξη του διαλόγου, ότι «θα είναι μακροχρόνιος και χρειάζεται υπομονή και επιμονή». Ποιος; Ο διάλογος για τον τουρισμό και την εμπορική συνεργασία, άντε και για την τρομοκρατία, τα χρειάζεται όλα αυτά; Γιατί σε εκείνον αναφερόταν ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών. Κι αυτό, τη στιγμή που πριν ακόμη συναντηθούν οι δύο αντιπροσωπείες, έχουν βγει από τα συρτάρια ουκ ολίγες διμερείς ή πολυμερείς εν ισχύ -αλλά και εν αχρηστία- συμφωνίες, που ρυθμίζουν ήδη την ελληνοτουρκική συνεργασία στους περισσότερους απ' τους εν λόγω τομείς.

Aπό το Σεπτέμβριο που η δραστηριότητα θα ανακάμψει στα φυσιολογικά της επίπεδα, η κυβέρνηση θα αρχίσει ασφαλώς ν' ανακαλύπτει ότι το πρόσχημα του τουρισμού, ή της προστασίας των βιοτόπων δεν είναι αρκετό για να θεμελιώσει έναν διαρκή ανοιχτό διάλογο μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, που προαναγγέλλεται μακρύς κι επίπονος, προκειμένου να επεκταθεί και στα ουσιώδη, αφού πρώτα γίνει αποδεκτός ως «κλίμα». Πρόκειται για απολύτως λάθος προσέγγιση. Διότι όταν, σύντομα, έρθει η «στιγμή της αλήθειας», η κυβέρνηση θα έχει, «όμηρος» του ψεύδους, από μόνη της «ροκανίσει» και τη διαπραγματευτική της δυνατότητα απέναντι τους Τούρκους, αλλά και τη νομιμοποίησή της να προχωρήσει σε κάτι πολύ διαφορετικό από εκείνο για το οποίο, δήθεν, ξεκίνησε. Αν θέλει λοιπόν να κάνει διάλογο με την Τουρκία η κυβέρνηση Σημίτη, ας τον κάνει. Ας αναλάβει σοβαρά την ευθύνη και το ενδεχόμενο κόστος του, μα ας επιχειρήσει και να αξιοποιήσει τη νέα δυναμική που θα μπορούσε να φέρει στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό μια τέτοια ενέργεια, εν όψει μάλιστα και των όσων συζητούνται για το «νέο ΠΑΣΟΚ» που σχεδιάζουν στο ημίφως οι πρωθυπουργικοί επιτελείς. Αλλά ό,τι είναι να γίνει ας γίνει σοβαρά. Μ' αυτά τα θέματα, δεν είναι δυνατόν να παίζει κανείς...

Oλα αυτά συντείνουν στη σκέψη ότι η σταδιακή ανάδειξη του ευρωβουλευτή Χρήστου Ζαχαράκη σε πρόσωπο - κλειδί στη διαμόρφωση της «εξωτερικής πολιτικής» της Ν.Δ., δεν πρέπει απλώς να συνιστά άλλη μια κίνηση αποτίναξης του παλαιού καραμανλικού περιβάλλοντος από το νέο. Απέναντι σε μια σημιτικά νταβοσιανή εποχή που αυτός ο διάλογος προαναγγέλλει, ο κ. Χρ. Ζαχαράκης είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, καθώς «ξέρει το Νταβός από μέσα». Ο πρωθυπουργός μπορεί σύντομα να μετανιώσει που δεν προσπάθησε να τον έχει στο δικό του ευρωψηφοδέλτιο. Γιατί στο κυβερνητικό στρατόπεδο, το «Νταβός ν.3» διαμορφώνει ήδη επικίνδυνα εκρηκτικές ισορροπίες με πλήθος «παρενέργειες»...

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΜΑΛΟΥΧΟΣ