ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ (15-07-99)

Δικαστική Αστυνομία

Εγραφαν χθες οι εφημερίδες ότι, σύντομα, διά προεδρικού διατάγματος, πρόκειται να συσταθεί Δημοτική Αστυνομία, η οποία, παραλλήλως, με την κρατική, πολλά μπορεί να προσφέρει. Είναι ίσως αυτός ο ορθός δρόμος για την καλύτερη οργάνωση της αστυνόμευσης. Εξάπτοντας τις φοβίες και τις προκαταλήψεις του κοινού, καλλιεργείται η αντίληψη του κεντρικού αστυνομικού κράτους, το οποίο γνωρίσαμε άλλοτε σε ανωμάλους περιόδους και μας άφησε πολύ κακές αναμνήσεις. Φτάσαμε μάλιστα στο σημείο το αστυνομικό κράτος μαζί με την κατασταλτική νομοθεσία που το περιέβαλε να υποκαθίσταται σε καθήκοντα της δικαστικής εξουσίας και στο τέλος να μεταβάλλεται σε αυτόνομη και ανεξέλεγκτη πολιτική δύναμη. Είναι στη φύση αυτών των δυναμικών στηριγμάτων της εξουσίας (αστυνομία, στρατός) να διαφθείρονται, να αυτονομούνται και να δρουν ανεξέλεγκτα κατά το μέτρο της δύναμης που συγκεντρώνουν και της ευρύτητας των αρμοδιοτήτων που τους παραχωρούνται. Ο κατακερματισμός και η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων εφαρμόζεται σχεδόν παντού και φαίνεται ότι υπηρετεί καλύτερα την αστυνόμευση, αλλά και τους κινδύνους από μια κεντρική, συγκεντρωτική και παντοδύναμη αστυνομία αποτρέπει.

Το αστυνομικό σώμα όμως που μας είναι απαραίτητο και η σύστασή του θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί κατεπείγουσα, είναι η Δικαστική Αστυνομία, που θα υπάγεται απ' ευθείας και αποκλειστικώς στη δικαστική αρχή και δεν θα έχει καμιά σχέση με το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως ή με το υπουργείο Δικαιοσύνης. Το αίτημα για τη σύσταση Δικαστικής Αστυνομίας διατυπώθηκε κατ' επανάληψη από δικαστές και η Εταιρεία Δικαστικών Μελετών, αυτό το αθόρυβο και άτυπο, αλλά ουσιαστικότατο δικαστικό επιτελείο, επεξεργάσθηκε το σχέδιο για τη σύσταση και την οργάνωση. Ο κ. Ευ. Γιαννόπουλος, βέβαια, θα πει ότι αυτό μας έλειπε για να ολοκληρωθεί... το «κράτος των δικαστών». Η Δικαστική Αστυνομία όμως θα είναι απαραίτητη μόνο για την καλύτερη λειτουργία των δικαστηρίων και για την τρέχουσα διεκπεραίωση των δικαστικών υποθέσεων. Και αυτής της εργασίας ο όγκος είναι τεράστιος, που σήμερα επιβαρύνει την κεντρική αστυνομία και την αποσπά από τα καθαρώς αστυνομικά καθήκοντα. Είναι κυρίως μέτρο για τη δημοκρατική λειτουργία της Δικαιοσύνης. Οσοι είχαν την τύχη να περάσουν από αστυνομική προανάκριση παλαιότερα και σήμερα είναι μάρτυρες των μεθόδων που μετέρχεται η αστυνομία για να ασκήσει ουσιαστικά δικαστικά καθήκοντα, συχνότατα με αστυνομικά όργανα ανεκπαίδευτα και ακατάλληλα. Οταν ο κατηγορούμενος φτάνει στον τακτικό ανακριτή είναι πλέον έτοιμος... για να καταδικασθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι χώρες της Ευρώπης που γνώρισαν μακροχρόνιες δικτατορίες, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία κ.ά. υιοθέτησαν το θεσμό της Δικαστικής Αστυνομίας αμέσως μετά την πτώση των δικτατοριών και ορισμένες τον κατοχύρωσαν και στα Συντάγματά τους, μαζί με την κατοχύρωση της δικαστικής εξουσίας. Χώρα με παρόμοιες εμπειρίες είναι και η δική μας.

Το θέμα είναι πολύ σοβαρό για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας. Εμείς, από αυτή τη στήλη, νύξεις μόνο μπορούμε να κάνουμε, αλλά θα άξιζε τον κόπο ν' ανοίξουμε έναν δημόσιο διάλογο. Υπάρχουν άνθρωποι που το μελέτησαν και γνωρίζουν καλά τι συμβαίνει αλλού. Η «Καθημερινή» που πάντα είναι ανοιχτή σε παρόμοιες αναζητήσεις ευχαρίστως θα φιλοξενούσε τις απόψεις τους.

Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ