Περί Πανεπιστημίων
Φίλε κ. Καρκαγιάννη,
Διάβασα με ενδιαφέρον, όπως ήταν φυσικό, τά άρθρα σας για το Πανεπιστήμιο κ.λπ. Πολλά ακόμα μπορούν να λεχθούν και σας αναφέρω μερικά.
Η περίπτωση λογοκλοπής από υποψήφιο καθηγητή, μου ήταν γνωστή. Κατά την παλαιά πανεπιστημιακή νομοθεσία η κύρωση ήταν η αφαίρεση του διδακτορικού διπλώματος, με συνέπεια να αποκόπτεται κάθε ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Στην προκειμένη περίπτωση ο περί ου απλώς δεν εξελέγη στην ανώτερη βαθμίδα και παρέμεινε, νομίζω αναπληρωτής καθηγητής. Μετά έτη, επειδή ήταν καλός επιστήμων, επανεγκρίθη και εξελέγη. Μεταξύ των καθηγητών του κλάδου του δεν είναι ο χειρότερος. Επιστήμων καλός, ήθος κακό.
Αλλες περιπτώσεις: Υπήρξε η αφαίρεση του διδακτορικού διπλώματος Ελληνος από το Πανεπιστήμιο των Παρισίων, το όνομα του οποίου μου διαφεύγει πλέον. Γνωστόν ήταν ότι η διατριβή του Στρατή Ανδρεάδη, εβασίζετο σε λογοκλοπή. Γι' αυτό και δεν ετόλμησε να στραφεί στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά κατέφυγε στην ΑΣΟΕΕ, όπου είχε τα μέσα.
Οσον αφορά το φαινόμενο του νεποτισμού. Είναι φυσικό και διεθνώς παρουσιάζονται οικογένειες επιστημόνων να αναδεικνύουν πανεπιστημιακούς, γεγονός που οφείλεται στην οικογενειακή παράδοση και υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Από τη Νομική είχαμε τους πατέρες και υιούς: Σαριπόλους, Στρέιτ, Αγγελόπουλος, Τριανταφυλλόπουλος και Ρόκα. Από τη Φιλοσοφική πατήρ και υιός Κορρές. Από την Ιατρική πατήρ και υιός Λούρος, θείος και ανιψιός Χρηστέας και Σκαλκέας. Αλλες περιπτώσεις: ο καθηγητής της Νομικής Θεοφανόπουλος ευνόησε τον ανιψιό του Κ. Πολυγένη, αξιόλογο επιστήμονα, εις βάρος του αξιολογοτέρου Κ. Ρακτιβάν, του οποίου όμως η σταδιοδρομία υπήρξε λαμπροτέρα προς όφελος της χώρας μας.
Πέρα της συγγενικής σχέσεως υπήρχαν προτιμήσεις και προωθούντο συνήθως καλοί, αλλά όχι πάντοτε οι καλύτεροι. Συναλλαγή όμως παλαιά δεν υπήρχε εκτός της Ιατρικής Σχολής, όπου ήταν ευρυτάτη μέχρι σημείου, ώστε να γίνεται σκέψη να αποκοπεί η Σχολή αυτή από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ούτε οικονομικά ή άλλα σκάνδαλα υπήρχαν. Σήμερα η συναλλαγή και τα σκάνδαλα είναι ευρύτατα, περιορισμένα όμως στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης και πάντως στις Νομικές Σχολές.
Η κατάργηση της έδρας και η αντικατάστασή της από τον τομέα δεν επέφερε καμιά ουσιώδη μεταβολή. Πάντοτε υπήρχε η δυνατότης της καταδυναστεύσεως και της εκμεταλλεύσεως των νέων επιστημόνων, η οποία εξαρτάται από το ήθος των καθηγητών, που είναι σήμερα χαμηλότερο, ώστε το φαινόμενο ευρύτερο.
Παλαιά οι καθηγητές δίδασκαν κανονικά και κατά την τότε ισχύουσα νομοθεσία, ο κομήτωρ κάθε σχολής, ήταν υποχρεωμένος να βεβαιώνει, ότι κάθε καθηγητής εδίδαξε τουλάχιστον πέντε ώρες την εβδομάδα, άλλως δεν κατεβάλλετο μισθούς. Βεβαίως υπήρχαν οι λεγόμενοι ιπτάμενοι καθηγηταί που δίδασκαν στη Θεσσαλονίκη και κατοικούσαν στην Αθήνα, αλλά και αυτοί εδίδασκαν κανονικά. Εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες είχαν, φυσικά, οι γιατροί, οι αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί και οι νομικοί, χωρίς αυτές να παραβλάπτουν τα πανεπιστημιακά τους καθήκοντα. Σήμερα υπάρχουν καθηγητές που δεν διδάσκουν καθόλου και απασχολούνται αποκλειστικά με εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες. Τούτο οφείλεται βέβαια και στο ότι οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί, εν αντιθέσει προς το παρελθόν, αλλά και στο δέλεαρ του μεγάλου κέρδους που παρέχουν οι δραστηριότητες αυτές. Ατοπη και αναποτελεσματική είναι η διάκριση σε καθηγητές πλήρους και μερικής απασχολήσεως, η οποία παρακάμπτεται από σωρεία εξαιρέσεων. Επιτυχέστερο και απλούστερο ήταν το σύστημα της δικτατορίας, κατά το οποίο οι καθηγητές που δεν είχαν άλλη απασχόληση έπαιρναν επίδομα χωρίς να μειώνονται οι άλλοι.
Οι περισσότερες ελλείψεις στην κατάσταση των ΑΕΙ οφείλονται στην κακή νομοθεσία. Ο εξαίρετος νόμος 5343/1932, περί Πανεπιστημίου Αθηνών που συνέταξε ο καθηγητής Παπούλιας επί υπουργίας Κ. Γόντικα και εψηφίσθη επί υπουργίας Γ. Παπανδρέου, ο οποίος ίσχυσε επιτυχώς επί 50 έτη και επεξετάθη σε όλα τα ΑΕΙ. Κατά το ισχύον σύστημα η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία μεταβάλλεται σε δημοσιοϋπαλληλική. Οποιος διορισθεί λέκτωρ θα καταλήξει κάποτε μετά χρόνια να γίνει καθηγητής Α‹, χωρίς ουσιαστικά διαδικασίες όπου θα ηδύναντο να εμφανισθούν και άλλοι υποψήφιοι. Το αποτέλεσμα η φοβερή εξοίδηση του αριθμού του ΔΕΠ. Ενώ παλαιά το διδακτικό έργο και στα τρία τμήματα της Νομικής Σχολής (νομικό, οικονομικό, δικονομικό) αντιμετωπίζετο επαρκέστατα με 15-20 καθηγητές και άλλους τόσους υφηγητές, σήμερα το ΔΕΠ της Σχολής αυτής αποτελείται από 194 μέλη, εκτός του βοηθητικού προσωπικού, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αίθουσες και ώρες να διδάξουν, ούτε γραφεία, ούτε καν καρέκλες.
Ανεκδιήγητη είναι η κατάσταση των φοιτητών. Εγγεγραμμένοι και στα τρία τμήματα της Νομικής Σχολής είναι 33.450 φοιτητές από τους οποίους ενεργοί είναι 5.718, ενώ οι υπόλοιποι 27.732 είναι επί πτυχίω ή στάσιμοι. Και αυτό ένα από τα δυσάρεστα αποτελέσματα της «δωρεάν» παιδείας (τα ως άνω στοιχεία είναι από άρθρο του κοσμήτορος της Σχολής Σ. Τρωϊάνου στο περιοδικό του Πανεπιστημίου Αθηνών «Αθηνά» τεύχος 12 του 1998, σ. 3).
Αυτά δι' ολίγων. Διότι για την κατάσταση στα ΑΕΙ τα αίτια και τη θεραπεία αυτών, μπορούν να γραφούν τόμοι.
Υ.Γ. Για τα ίδια θέματα λάβαμε και άλλες επιστολές μελών του διδακτικού προσωπικού, τις οποίες σύντομα θα δημοσιεύσουμε.
Α.Κ.
Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ