ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ (01-07-99)

Νέες τηλεοπτικές λιχουδιές

Ποια είναι η νέα τηλεοπτική επιτυχία στις ΗΠΑ; Ανατριχιάζω και μόνο που το σκέφτομαι. Αποκαλείται disaster-tainment και προσφέρει ακριβώς αυτό που λέει (σύνθεση των λέξεων disaster=καταστροφή και entertainment=διασκέδαση). Μετατρέπει τις πιο μεγάλες καταστροφές (πολέμους, λιμούς και καταποντισμούς) σε ψυχαγωγικό θέαμα υπό το πρόσχημα των δήθεν τηλεοπτικών ντοκουμέντων. Με την καθιέρωση του infotainment, όπου η ενημέρωση πήρε τη μορφή σόου, άρχισαν να ανατρέπονται οι παραδοσιακοί κανόνες της δημοσιογραφίας, άλλαξαν και τα δελτία ειδήσεων, έγιναν δελτία εγκλημάτων και διαζυγίων. Με το νέο είδος τηλεοπτικών ντοκουμέντων «disaster-tainment» ανατρέπονται και οι τελευταίοι κανόνες της ηθικής. Το σύνθημα που φαίνεται να εμπνέει τους δημιουργούς αυτού του είδους των ντοκιμαντέρ είναι «αφού δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί η καταστροφή, τουλάχιστον ας το διασκεδάσουν ορισμένοι» και άρχισε να διαδίδεται από τη στιγμή που διαπιστώθηκε πόση τηλεθέαση έχουν οι σκληρές εικόνες από πολεμικές συγκρούσεις, από θεαματικές καταστροφές όπως, π.χ., η πτώση μιας γέφυρας, από λιμούς που ενσκήπτουν στις υποανάπτυκτες χώρες και παιδάκια σε άθλια κατάσταση κινηματογραφούνται για να προκαλέσουν τη συγκίνηση. Το χειρότερο είναι ότι αυτού του είδους η «δουλειά» παρουσιάζεται ως ντοκιμαντέρ, μια κατηγορία μάλιστα αποκαλείται shockumentaries, δηλαδή ντοκιμαντέρ που προκαλούν σοκ γιατί καταγράφουν επικίνδυνες σκηνές, απίστευτες συναλλαγές ανθρώπων του υποκόσμου ώς και φόνους. Είναι αλήθεια πως εκείνο που ξεχωρίζει τα πραγματικά ντοκιμαντέρ από αυτού του είδους τα «σκουπίδια» είναι τα στάνταρ παραγωγής, η ιστορία που αποτελεί τον ιστό της αφήγησης, που πρέπει να είναι αληθινή αλλά επεξεργασμένη κατάλληλα, αφού προηγηθεί η εξονυχιστική έρευνα, συγκέντρωση και διασταύρωση στοιχείων, η σκηνοθεσία, το προσεκτικό μοντάζ. Ολα αυτά βέβαια σημαίνουν διαθέσιμα κεφάλαια και χρόνο από την πλευρά των τηλεοπτικών επιχειρήσεων. Οι μετρ του τηλεοπτικού κέρδους, οι Αμερικανοί παραγωγοί, βρήκαν τρόπο να παρακάμψουν αυτές τις «λεπτομέρειες» προσφέροντας προϊόντα φτηνά, που μοιάζουν με τα αυθεντικά χωρίς να είναι -συχνά τα shockumentaries χρησιμοποιούν ηθοποιούς και «στημένες» ιστορίες- και προσφέρουν δυνατές απολαύσεις στο κοινό. Ωστόσο έσπευσαν και Ευρωπαίοι να υιοθετήσουν τη «συνταγή» και πριν από μερικούς μήνες είχαν βρεθεί στα δικαστήρια οι παραγωγοί ενός ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε από βρετανικό κανάλι, στο οποίο υποτίθεται ότι παρουσιαζόταν διακίνηση ναρκωτικών. Οπως κι αν έχει, η πρόβλεψη είναι πως τα χειρότερα στην τηλεόραση δεν τα 'χουμε δει ακόμη κι ας μας τάραξαν και μας ταράζουν ακόμη τα ριάλιτι σόου. Απλώς αυτή τη φορά ας μας βρουν προετοιμασμένους. Είναι μέρες τώρα που στο πρωινό ζάπινγκ «πέφτω» στην εκπομπή της κ. Λάσπα, όπου έχει καθιερωθεί ένα «παιχνίδι», όπως το αποκαλούν, για να κερδίζουν τηλεθεάτριες οι οποίες τηλεφωνούν, διάφορα δωράκια. Το «παιχνίδι» συνίσταται στο να διαλέξει από τηλεφώνου η παίκτρια ένα γυμναστή από την πρωινή ομάδα και μια χαριτόβρυτο «μοντέλα» και στη συνέχεια αυτοί πρέπει με ένα δίσκο στο χέρι να περπατήσουν σε μια σανίδα σαν τραμπάλα από τη μια άκρη ώς την άλλη χωρίς να πέσουν. Καθημερινώς επαναλαμβάνεται ακριβώς το ίδιο πάμπολλες φορές, έχει γίνει φανερό ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πέσει κ