ΑΠΟΨΕΙΣ
(25-11-98) |
| Στις ΗΠΑ, πολιτικοί και κρατικοί αρμόδιοι συνήθιζαν, παλαιότερα, να επαίρονται για το υψηλό επίπεδο φορολογικής συνείδησης των Αμερικανών. Οι δηλώσεις, έλεγαν, ήσαν ειλικρινείς κατά ποσοστό άνω του 90%, πολύ ψηλότερο εκείνων, για τα οποία μπορούσαν να καυχηθούν οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Γρήγορα, όμως, αποδείχθηκε ότι δεν ήταν τόσο θέμα συνείδησης όσο δυνατότητας. Οσο επεκτείνονταν οι διάφορες φορολογικές απαλλαγές, εκπτώσεις και άλλες περιπτώσεις που οι φορολογούμενοι μπορούσαν να φοροδιαφύγουν, το ποσοστό των παραβατών αυξανόταν. Και αυξήθηκε ακόμη περισότερο, όταν άρχισε να μειώνεται το ποσοστό των δηλώσεων που έλεγχε διεξοδικά η Εφορία, η περίφημη IRS, η οποία συμβουλεύει έναντι αμοιβής και το δικό μας υπουργείο Οικονομικών.
|
| Eπιβεβαιώθηκε έτσι και στις ΗΠΑ η πικρή «διαπίστωση» δικηγόρων και εγκληματολόγων για το προφίλ του σχετικού αδικηματία: «Στην ερώτηση "ποιος φοροδιαφεύγει", η απάντηση είναι "όποιος μπορεί"». Και η απάντηση αυτή ισχύει, όσο και αν έχουν δίκιο όσοι επισημαίνουν ότι η φοροδιαφυγή επιτείνεται από το αίσθημα του φορολογουμένου πως τα φορολογικά έσοδα διασπαθίζονται σε σπατάλες και τα φορολογικά βάρη κατανέμονται άνισα.
|
| «Φοροδιαφεύγει όποιος μπορεί», λοιπόν. Τόσο ώστε σε εγκληματολογικά εγχειρίδια για τα «εγκλήματα λευκού περιλαιμίου» επισημαίνεται ότι η φοροδιαφυγή δεν γίνεται αντιληπτή ως «έγκλημα» - όχι, πάντως, με το βάρος μιας κλοπής ή διάρρηξης, πολλώ μάλλον μιας πράξης που ενέχει σωματική βία. Υπάρχουν, μάλιστα, περιοχές όπου η φοροδιαφυγή θεωρείται, κατά οξύμωρο σχήμα, «νόμιμη» άμυνα, αν όχι... εθνικό σπορ.
|
| Συμβαίνουν και εν Ελλάδι, βεβαίως. Το γνωρίζουμε από τα τόσα κατά καιρούς λεγόμενα για τη μαύρη ή άδηλη οικονομία, αλλά και απ' αυτά που βλέπουμε γύρω μας. Επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για τα δηλωθέντα εισοδήματα φυσικών προσώπων το 1997, που δημοσιεύει σήμερα η «Κ». Μόνο 42.000 άτομα δήλωσαν πάνω από δέκα εκατομμύρια, μόνο 4.300 πάνω από δεκατέσσερα και λιγότερα από χίλια πάνω από δεκαεπτά εκατομμύρια. Οσο και αν στα εισοδήματα αυτά δεν περιλαμβάνονται ορισμένα αυτοτελώς φορολογούμενα, είναι μάλλον προφανές ότι δεν δηλώνουμε ό,τι κερδίζουμε. Οχι, πάντως, αν μπορούμε να μην το δηλώσουμε και αν ο κίνδυνος να μας βρουν είναι χαμηλός.
|
| O μαύρος τομέας της οικονομίας σε όλο το μεγαλείο του, λοιπόν. Ας μη μείνουμε, όμως, μόνον εκεί. Αυτό που δεν δείχνουν τα στοιχεία, είναι ότι το εισόδημα από την εργασία εξακολουθεί να φορολογείται πολύ βαρύτερα από τα εισοδήματα υπεραξίας κεφαλαίου - είτε αυτά είναι κέρδη από πωλήσεις μετοχών ή ακινήτων είτε από αποδόσεις αποταμιεύσεων, όπου μάλιστα η δυνατότητα φοροαποφυγής διευρύνεται όσο μεγαλύτερος είναι ο πλούτος. Γιατί τότε επιστρατεύονται σύμβουλοι, πολύπλοκα επενδυτικά προϊόντα, υπεράκτιες εταιρείες-σφραγίδες κ.ο.κ. Και μάλιστα νομίμως.
|
| Nομίμως... Υπογραμμίστε το αυτό, γιατί ενισχύει σε μεγάλο βαθμό την ηθική δικαιολόγηση της φοροδιαφυγής. Οταν βλέπεις πως ό,τι εσύ υποχρεούσαι να πληρώσεις κάποιος άλλος το αποφεύγει νόμιμα, μόνο και μόνο επειδή έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει εταιρείες Κύπρου, Λιβερίας κ.ο.κ., είναι δύσκολο να θεωρήσεις εαυτόν εγκληματία αν προσπαθήσεις να το αποφύγεις και εσύ... παντί τρόπω. Η νομιμότητα και η παρανομία δεν χωρίζονται, εδώ, παρά από μία «τεχνική λεπτομέρεια» - από αυτές που μόνο πλούσιοι μπορούν να εκμεταλλευθούν...
|
| Aνάλογες σκέψεις γεννά και η διαφορά αντιμετώπισης των εισοδημάτων εργασίας και κεφαλαίου, όσο και αν υπέρ της επιστρατεύεται πλήθος επιχειρημάτων για την ανάγκη ενθάρρυνσης της αποταμίευσης και των επενδύσεων. Παραμένει η οδυνηρή εντύπωση ότι αυτό που αποκομίζει κανείς, εργαζόμενος, φορολογείται πολύ περισότερο απ' ό,τι αποκερδαίνει μεταπωλώντας μετοχές σε μία εβδομάδα - ή και μία ώρα. Η αποταμίευση και οι -αληθινές- επενδύσεις δεν θα θίγονταν από μια φορολόγηση των τοποθετήσεων βραχύτατου ορίζοντα ούτε από μια βαρύτερη φορολόγηση της πραγματικής υπεραξίας (μετ' αφαίρεση του πληθωρισμού) του κεφαλαίου.
|
| Mέχρι τότε, μακάριοι οι κατέχοντες και ακινδύνως μη δηλούντες...
|
| Iδίως επειδή,Iδίως επειδή, αν δηλώσουν και -άρα- πληρώσουν, μπορεί τα χρήματά τους να πέσουν στα χέρια ορισμένων κρατικών λειτουργών που, όπως παραδέχθηκε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, επιδεικνύουν ανευθυνότητα. Στους κρατικούς λειτουργούς περιλαμβάνονται, άραγε, και οι... υπουργοί; Γιατί θα είχε πολλά κανείς να θυμηθεί για την «υπευθυνότητα» με την οποία έγιναν διάφορες μεταρρυθμίσεις - από τη δασοπυρόσβεση μέχρι την παιδεία.
|
| Oχι ότι οι προθέσειςήταν πάντα κακές. Αλλά έχει κανείς την εντύπωση της επιπολαιότητας και της έλλειψης συντονισμού. Δεν θα ήταν, π.χ., δυνατόν να γίνει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μετά ένα έτος, ώστε να είναι έτοιμα τα βιβλία, τα προγράμματα, η διδακτέα ύλη και να έχει καλυφθεί το υποτιθέμενο κενό ενημέρωσης, που επικαλείται το υπουργείο Παιδείας ως μόνη αιτία της αναταραχής;
|
| Tώρα, ακόμη και η αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι δύσκολο να αναστείλει την εκρηκτική «χημική αντίδραση» που φαίνεται να έχει αρχίσει στην εκπαίδευση. Η παραπομπή του προβλήματος στις εισαγγελίες μπορεί, μάλιστα, να ενισχύσει το κλίμα της αναταραχής, αντί να προλάβει τη διάπραξη νέων ποινικών αδικημάτων. Στις κοινωνικές εντάσεις οι προκαταρκτικές εξετάσεις και οι ποινικές διώξεις δεν είναι πάντοτε ο καλύτερος σύμβουλος, ακόμη και αν τις κελεύει το γράμμα του νόμου. Ισως επειδή σε περίοδο έντασης ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ακριβώς η ολική παράκαμψη του νόμου, με αποτέλεσμα να είναι σκόπιμες κάποιες μικρές υποχωρήσεις, για να αποφευχθεί το μείζον δεινό...
|
| H αναταραχή στην παιδείαείναι, άλλωστε, μαζί με το αγροτικό και τους συνταξιούχους, το ένα από τα τρία μέτωπα, το συνδυασμό των οποίων φοβάται η κυβέρνηση, όπως είχε γράψει η «Κ». Χρειάζεται προσοχή, για να μην επαναληφθεί η εικόνα των γενικών καταλήψεων (και καταστροφών) που είχαμε δει στο παρελθόν την οποία -όπως θυμάστε- ούτε οι εισαγγελείς ούτε τα ΜΑΤ είχαν μπορέσει να αποτρέψουν.
|
| Kαι αν τα ΜΑΤ τα καταφέρουν όπως με τους καθηγητές; Η κυβέρνηση δεν πρέπει να λησμονεί ότι κάθε τέτοιο «επίτευγμα» αφήνει πίσω του μια γεύση, ένα αίσθημα δυσφορίας, μια εικόνα αυταρχισμού. Αποξενώνει κάποιες ομάδες. Με δυο λόγια, αφήνει ένα σπόρο εκλογικής ήττας. Και όσο περισσότεροι τέτοιοι σπόροι συγκεντρώνονται τόσο περισσότερο κινδυνεύει ο υπουργός Οικονομίας κ. Γ. Παπαντωνίου να διαψευσθεί: να ευρεθεί, δηλαδή, το ΠΑΣΟΚ ενώπιον εκλογικής ήττας παρά την επίτευξη της ένταξης στην ΟΝΕ. (Οπότε, βεβαίως, θα κληθεί η Ν.Δ. να σχηματίσει κυβέρνηση, ώστε να διασταυρώσουμε αν ήταν ή όχι ακριβές το... ενοχλητικό σχετικό ρεπορτάζ της «Κ» την Κυριακή.)
|
| Aσθενής,και χθες,ο Θάνος Οικονομόπουλος. Περαστικά!
|
