Η ρητορική των καφενείων
|
Για λόγους προφανείς, δεν είναι καλό για τη Δημοκρατία μας να μοιάζει η Βουλή με καφενείο. Αλλά ήταν λάθος του πρωθυπουργού να αναφερθεί προ ημερών στα καφενεία περιφρονητικά, εκτιμώντας φαίνεται ότι σ' αυτούς τους χώρους γίνονται επιδείξεις κακής συμπεριφοράς και εκτοξεύονται ύβρεις (όπως αυτές που ο κ. Κ. Σημίτης θεώρησε ότι του απηύθυνε ο κ. Κ. Καραμανλής). Στα καφενεία δεν ρητορεύουν βεβαίως οι θαμώνες ως υπεύθυνοι εκπρόσωποι του ελληνικού λαού, αλλά ακριβώς γι' αυτό οι λόγοι τους έχουν συχνά ενδιαφέρον, καθώς ομιλούν χαλαροί, χωρίς το βάρος πολιτικών «δεσμεύσεων» και παραγωγής «εντυπώσεων», ενώ δεν τους λείπουν οι γνώσεις και οι ικανότητες εύστοχων παρατηρήσεων και σχολίων. Ουδεμία διάθεση ανταλλαγής ύβρεων έχουν οι πολιτικολογούντες θαμώνες των καφενείων. (Γι' αυτό άλλωστε και σε μια περίοδο «πολιτικών παθών» προ ετών, σε μικρές κοινωνίες, οι πολίτες, σαφώς πράττοντες, προτίμησαν να συγκεντρώνονται χωριστά σε «μπλε» και «πράσινα» καφενεία, ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να θιγούν ή να πικραθούν συγχωριανοί, φίλοι και συγγενείς, από «παθιασμένους» ρήτορες.)
Από τον περασμένο αιώνα, στα ελληνικά καφενεία αφθονούσαν οι ενδιαφέρουσες «ανεύθυνες» πολιτικές συζητήσεις. Και όπως φαίνεται από κείμενα της εποχής, δεν ήσαν μόνο οι πολιτικές ρητορείες στα μεγάλα αθηναϊκά καφενεία, που εντυπωσίαζαν. Και σε κωμοπόλεις και σε χωριά διακρίνονταν αξιόλογοι ρήτορες. Ο Γάλλος G. Deschamps, που ταξίδευσε στη χώρα μας στα χρόνια του Χαριλάου Τρικούπη, έγραψε στο βιβλίο του «La Grece d' Aujourdhui» (1892), περιγράφοντας τα όσα είδε και άκουσε σε ένα καφενείο στο Λιδωρίκι:
«...Και οι τελευταίοι χωριάτες έχουν έμφυτη άνεση, ξεκάθαρο μυαλό, αβίαστη ρητορική, αρκετή πληροφόρηση, ώστε να στηρίξουν τους συλλογισμούς τους σε γεγονότα· δεν επαναλαμβάνονται μιλώντας· οι λέξεις τούς έρχονται χωρίς προσπάθεια. Οι ατελείωτες συζητήσεις είναι ταυτόχρονα πολύ ήρεμες και πολύ ζωντανές· είναι πλατωνικοί διάλογοι, απογυμνωμένοι από την πρώτη τους χάρη, προσαρμοσμένοι στη χρήση των καφετζήδων και των υποψηφίων(...). Ο ομιλητής είναι τρικουπικός, αλλά ισχυρίζεται ότι διατηρεί το δικαίωμα της αμεροληψίας· θαυμάζει πολύ τον κ. Τρικούπη, αλλά επικρίνει το φορολογικό του σύστημα· παραδέχεται ότι ο ελληνικός λαός λυγίζει κάτω απ' το βάρος "σαν παραφορτωμένο γαϊδούρι". Τότε ο παλιός σχολάρχης, που υπήρξε βουλευτής, σηκώνεται· το κουτσό τραπέζι όπου καθόμαστε είναι στα μάτια του βήμα· η φωνή του υψώνεται, λες και θέλει να φτάσει σε κάποιο αόριστο κοινό, σε φανταστικές κερκίδες. Λίγο, λίγο, κάποιες φουστανέλες μαζεύονται γύρω από τούτη την επίδειξη ρητορικής...».
|
| |
